Αναδρομική διαγραφή προστίμων και φόρων – Ποιους αφορά η ευνοϊκή ρύθμιση

Η Φορολογική Διοίκηση αποκτά τη δυνατότητα να ανακαλεί και να ακυρώνει καταφανώς εσφαλμένες αποφάσεις επιβολής φόρων και προστίμων, ακόμη και αναδρομικά από το 2014 και ανεξάρτητα εάν εκκρεμούν ή όχι προσφυγές των φορολογουμένων στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών ή στα δικαστήρια.

Αυτό προβλέπει διάταξη που περιελήφθη σε τροπολογία η οποία κατατέθηκε στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών για το ψηφιακό τέλος συναλλαγής. Η ακύρωση μπορεί να γίνεται είτε κατόπιν αιτήσεων των θιγόμενων φορολογουμένων στην αρμόδια φορολογική αρχή, είτε ακόμη και αυτεπάγγελτα από την αρμόδια αρχή.

Η ευνοϊκή ρύθμιση αφορά:

α) Περιπτώσεις πράξεων άμεσου προσδιορισμού φόρου, πράξεων διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου ή πράξεων επιβολής προστίμων, οι οποίες έχουν εκδοθεί σε βάρος φορολογουμένων χωρίς αυτοί να έχουν τη σχετική φορολογική υποχρέωση. Αφορά, δηλαδή, πράξεις που έχουν εκδοθεί εκ παραδρομής και έχουν επιβαρύνει καταφανώς άδικα τους φορολογούμενους.

β) Περιπτώσεις πράξεων επιβολής φόρων και προστίμων που έχουν αριθμητικά ή υπολογιστικά λάθη.

Η ίδια διάταξη, επίσης, προβλέπει ότι τα ποσά των αδίκως επιβληθέντων φόρων και των προστίμων, εφόσον έχουν καταβληθεί από τους φορολογούμενους, θα επιστρέφονται εντόκως από τις αρμόδιες φορολογικές υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.

Η αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει την τροπολογία, αναφέρει:

«Tροποποιείται το άρθρο 74 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας που ρυθμίζει τη δυνατότητα να ανακαλούνται πράξεις της Φορολογικής Διοίκησης, σε περίπτωση πρόδηλων σφαλμάτων.

Η ισχύουσα διάταξη δεν επιτρέπει στη Φορολογική Διοίκηση να εξετάσει πρόδηλα σφάλματα, στην περίπτωση που οι φορολογούμενοι έχουν προσφύγει στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών ή στα διοικητικά δικαστήρια.

Έτσι, οι φορολογούμενοι πρέπει είτε να ζητήσουν από τη Φορολογική Διοίκηση να επανεξετάσει την πράξη που έχει εκδοθεί εις βάρος τους, κινδυνεύοντας να απωλέσουν την προθεσμία για την άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ή για την προσφυγή στα δικαστήρια, είτε να αναμένουν τη λήξη της διαδικασίας ενώπιον των δικαστηρίων χωρίς, στο διάστημα αυτό, η Φορολογική Διοίκηση να έχει τη δυνατότητα να διορθώσει ένα προφανές σφάλμα που έχει κάνει.

Η προτεινόμενη διάταξη επιτρέπει στη Φορολογική Διοίκηση να διορθώνει σφάλματά της, ακόμη και αν υπάρχει προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια που είναι εκκρεμής, διορθώνοντας ταχύτερα αδικίες που μπορεί να έχουν γίνει. Δεν επέρχεται πάντως η οποιαδήποτε μεταβολή ως προς τις ουσιαστικές προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης, για την οποία απαιτείται περιοριστικά είτε πρόδηλη έλλειψη φορολογικής υποχρέωσης είτε λογιστικά ή υπολογιστικά σφάλματα.

Παράλληλα, για λόγους ενότητας στην εφαρμογή του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, προβλέπεται ότι η διαδικασία του άρθρου 74 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 5104/2024, Α' 58) θα ισχύει για όλες τις πράξεις που έχουν εκδοθεί μετά την 1η Ιανουαρίου 2014, ημερομηνία ισχύος του αρχικού Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013, Α' 170).

Προβλέπεται επίσης, ότι η προθεσμία για την ακύρωση πράξης που έχει προσβληθεί στα δικαστήρια και βρίσκεται σε εκκρεμοδικία λήγει ένα έτος μετά από τη λήξη της εκκρεμοδικίας, δηλαδή μετά από την έκδοση αμετάκλητης απόφασης, ενώ δεν εξετάζεται αν η πρόδηλη πλημμέλεια που αποτελεί τον λόγο ακύρωσης έχει προβληθεί στο πλαίσιο ενδικοφανούς ή δικαστικής προσφυγής.

Τέλος, προβλέπεται ότι εάν έχουν γίνει βεβαιώσεις ποσών εις βάρος των φορολογουμένων και έχουν καταβληθεί ποσά βάσει της εσφαλμένης πράξης της Φορολογικής Διοίκησης, αυτά δεν θεωρούνται παραγεγραμμένα εις βάρος του φορολογουμένου και επιστρέφονται».

Στη διάταξη τονίζεται:

«Ρυθμίσεις για την ακύρωση ή τροποποίηση άμεσου προσδιορισμού φόρου, πράξης προσδιορισμού φόρου και πράξης επιβολής προστίμου στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας - Τροποποίηση παρ. 5 άρθρου 74, προσθήκη παρ. 6 στο άρθρο 74 και προσθήκη παρ. 5 στο άρθρο 84 Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας

1. Στην παρ. 5 του άρθρου 74 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ., ν. 5104/2024, Α' 58), περί ακύρωσης ή τροποποίησης άμεσου προσδιορισμού φόρου, πράξης προσδιορισμού φόρου και πράξης επιβολής προστίμου, το τρίτο εδάφιο αντικαθίσταται, και η παρ. 5 διαμορφώνεται ως εξής:

5. Η διαδικασία του παρόντος δεν αναστέλλει την προθεσμία και δεν κωλύει την άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής ή της προσφυγής ενώπιον του δικαστηρίου. Η άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ή η εκκρεμοδικία δεν κωλύουν τη διαδικασία του παρόντος. Στην περίπτωση αυτή, η προθεσμία της παρ. 2 λήγει ένα (1) έτος μετά από την έκδοση αμετάκλητης απόφασης.

1. Στο άρθρο 74 του Κ.Φ.Δ., περί ακύρωσης ή τροποποίησης άμεσου προσδιορισμού φόρου, πράξης προσδιορισμού φόρου και πράξης επιβολής προστίμου, προστίθεται παρ. 6 ως εξής: «6. Ποσά που έχουν βεβαιωθεί ή καταβληθεί βάσει των πράξεων που ακυρώνονται, διαγράφονται ή επιστρέφονται κατά περίπτωση, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί παραγραφής».
2. Στο άρθρο 84 του Κ.Φ.Δ., περί μεταβατικών διατάξεων, προστίθεται παρ. 5 ως εξής:

Η αίτηση ακύρωσης ή τροποποίησης της παρ. 2 του άρθρου 74 υποβάλλεται και η ακύρωση ή τροποποίηση χωρίς αίτηση της παρ. 3 του άρθρου 74 εκδίδεται σε σχέση με πράξεις άμεσου προσδιορισμού ή πράξεις διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου ή πράξεις επιβολής προστίμου που εκδίδονται από την 1η Δεκεμβρίου 2014 και μετά».