ΣτΕ: Κρίνεται η «τύχη» των συντάξεων χηρείας - Τι υποστήριξαν οι δικηγόροι των συνταξιούχων
Στο Α΄Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας τέθηκε το πρωί το θέμα της δυνατότητας χορήγησης διπλής σύνταξης στους συνταξιούχους λόγω χηρείας, με αφορμή εγκύκλιο που είχε αποστείλει στον ΕΦΚΑ ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Παναγιώτης Τσακλόγλου, στα τέλη του 2021.
Το δικαίωμα των συνταξιούχων να λαμβάνουν εκτός από την σύνταξη χηρείας και μία δεύτερη σύνταξη όπως γήρατος ή αναπηρίας, απασχόλησε το Α' τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Επτά σύλλογοι συνταξιούχων ζητούν από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο να ακυρωθεί έγγραφο του υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Παναγιώτη Τσακλόγλου, βάσει του οποίου ένας συνταξιούχος που λαμβάνει πολλαπλές συντάξεις μπορεί να παίρνει μόνο μία εθνική σύνταξη.
Οι δικηγόροι των συνταξιούχων, υποστήριξαν, ότι η προσβαλλόμενη πράξη είναι αντισυνταγματική και παραβιάζει την αρχή της καλής νομοθέτησης και την αρχή της ασφάλειας του δικαίου, ενώ από την πλευρά του το Υπουργείο, ανέφερε ότι η διπλή εθνική σύνταξη δεν μπορεί να δικαιολογηθεί επί σώρευσης σύνταξης θανάτου με άλλη σύνταξη, εφόσον έχει νομοθετηθεί και χορηγείται κατώτατο όριο σύνταξης θανάτου.
Στην τοποθέτησή της, η εισηγήτρια ανέφερε ότι «ανακύπτει το ζήτημα αν το προσβαλλόμενο έγγραφο, ενόψει του περιεχομένου του, συνιστά απλή ερμηνευτική εγκύκλιο χωρίς εκτελεστό χαρακτήρα ή αν, αντιθέτως, θέτει νέες ρυθμίσεις, και, ως εκ τούτου, αποτελεί στην ουσία εκτελεστή κανονιστική πράξη, η οποία, εφόσον δεν δημοσιεύθηκε στην ΕτΚ, είναι ανυπόστατη και ακυρωτέα για λόγους ασφάλειας δικαίου».
Το ΣτΕ επιφυλάχθηκε να εκδώσει την απόφασή του
Αναλυτικότερα, συζητήθηκαν επτά συνολικά αιτήσεις ακύρωσης Συλλόγων κ.λπ. συνταξιούχων που ζητούν να ακυρωθεί το υπ΄ αριθμ Φ80000/Δ17/109302/30.12.2021 έγγραφο του υφυπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που αφορά την «εθνική σύνταξη και κατώτατα όρια σε περίπτωση σώρευσης – Συντάξεις χηρείας μετά την πρώτη τριετία».
Το έγγραφο αυτό, ερμηνεύει τη σχετική διάταξη του νόμου 4387/2016, σύμφωνα με την οποία ο δικαιούχος περισσοτέρων συντάξεων λαμβάνει μόνο μία εθνική σύνταξη, ισχύει ακόμη και στην περίπτωση που κάποιος δικαιούται σύνταξη λόγω θανάτου (χηρείας) και σύνταξη για διαφορετική αιτία (λόγω γήρατος ή αναπηρίας ή θανάτου). Όπως είναι γνωστό, μέχρι τώρα στους συνταξιούχους χηρείας, οι οποίοι δικαιούνταν ταυτόχρονα και σύνταξη για διαφορετική αιτία, χορηγούνταν διπλή εθνική σύνταξη.
Το προσβαλλόμενο έγγραφο προβλέπει ότι: α) δεν έχει αναδρομική ισχύ (επομένως, η μη χορήγηση της δεύτερης εθνικής σύνταξης εφαρμόζεται στις συντάξεις χηρείας που απονέμονται μετά την 1.1.2022), β) οι ήδη καταβαλλόμενες στους συνταξιούχους λόγω θανάτου διπλές εθνικές συντάξεις θα συνεχίζουν να καταβάλλονται ως προσωπική διαφορά και γ) τα επιπλέον ποσά εθνικών συντάξεων που καταβλήθηκαν δεν αναζητούνται.
Κατά την ακροαματική διαδικασία, οι δικηγόροι των συνταξιούχων, υποστήριξαν, μεταξύ των άλλων, ότι η προσβαλλόμενη πράξη παραβιάζει την αρχή της καλής νομοθέτησης και την αρχή της ασφάλειας του δικαίου, καθώς και ότι αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 4 και 22 του Συντάγματος, στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, στην αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου και στην συνταγματική αρχή της αναλογικότητας.
Παράλληλα, το υπουργείο υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι η προσβαλλόμενη εγκύκλιος είναι αμιγώς ερμηνευτική, εφόσον αποκαθιστά την ορθή εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του άρθρου 7 του ν. 4387/2016, και ότι, η διπλή εθνική σύνταξη δεν μπορεί να δικαιολογηθεί επί σώρευσης σύνταξης θανάτου με άλλη σύνταξη, εφόσον έχει νομοθετηθεί και χορηγείται κατώτατο όριο σύνταξης θανάτου.
Η εισηγήτρια των υποθέσεων ανέφερε ότι «ανακύπτει το ζήτημα αν το προσβαλλόμενο έγγραφο, ενόψει του περιεχομένου του, συνιστά απλή ερμηνευτική εγκύκλιο χωρίς εκτελεστό χαρακτήρα ή αν, αντιθέτως, θέτει νέες ρυθμίσεις, και, ως εκ τούτου, αποτελεί στην ουσία εκτελεστή κανονιστική πράξη, η οποία, εφόσον δεν δημοσιεύθηκε στην ΕτΚ, είναι ανυπόστατη και ακυρωτέα για λόγους ασφάλειας δικαίου». Το δικαστήριο επιφυλάχθηκε να εκδώσει την απόφασή του.
Σημειώνεται ότι έξω από το δικαστικό Μέγαρο του ΣτΕ, είχε συγκεντρωθεί μικρή ομάδα συνταξιούχων εκπροσώπων συνταξιουχικών Σωματείων και Συλλόγων.
Στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έχουν κατατεθεί τρεις αιτήσεις ακύρωσης, που όλες στρέφονται κατά του εγγράφου του υφυπουργού Εργασίας, Πάνου Τσακλόγλου, σύμφωνα με το οποίο ο δικαιούχος περισσότερων συντάξεων εφεξής θα λαμβάνει μόνο μία εθνική σύνταξη, ακόμα και αν δικαιούται τόσο τη σύνταξη χηρείας όσο και σύνταξη για διαφορετική αιτία (λόγω γήρατος ή αναπηρίας).
Μέχρι σήμερα, ο δικαιούχος λάμβανε και τις δύο συντάξεις, με το έγγραφο του υφυπουργού να αλλάζει τα δεδομένα, κατ’ εφαρμογή νόμου που ψηφίστηκε το 2016 (Ν. 4387/16).
Σε κάθε περίπτωση, ό,τι κι αν αποφασίσει το Συμβούλιο της Επικρατείας, το έγγραφο Τσακλόγλου δεν έχει αναδρομική ισχύ, όποτε η διάταξη για μία μόνο σύνταξη εφαρμόζεται σε συντάξεις που απονέμονται από το 2022 και μετά.
Επίσης, το έγγραφο προβλέπει πως σε όσους δικαιούχους καταβάλλονται διπλές συντάξεις, αυτό θα συνεχιστεί ως προσωπική διαφορά.
Είναι επίσης ξεκάθαρο από τη διάταξη πως τα ποσά που ήδη καταβλήθηκαν δεν μπορούν να αναζητηθούν από το κράτος, ανεξαρτήτως του ποια θα είναι η κατάληξη της δικαστικής απόφασης.