Black Friday και Cyber Monday: Συμβουλές για τις αγορές από τον Συνήγορο του Καταναλωτή

Σε μια συντονισμένη κίνηση που δεν έχει προηγούμενο στην ελληνική αγορά, οι περισσότερες από τις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων ξεκίνησαν νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά την Black Friday.

Μπορεί η καθιερωμένη στη συνείδηση των καταναλωτών Black Friday ή αλλιώς Μαύρη Παρασκευή, να oρίζεται συνήθως την τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου, αλλά πάντα ακολουθεί την ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ που φέτος είναι στις 28 Νοεμβρίου.

Φέτος αν και η παραδοσιακή Black Friday «πέφτει» την Παρασκευή, 29 Νοεμβρίου, πολλά από τα μεγάλα καταστήματα αποφάσισαν να την επισπεύσουν δύο εβδομάδες νωρίτερα.

Οι διαφημιστικές καμπάνιες έχουν ήδη ξεκινήσει ενώ συνεχής είναι η ενημέρωση των πελατών-καταναλωτών μέσω newsletter για τις δελεαστικές προσφορές και τις ευκαιρίες αγορών. Την ίδια ώρα, οι μεγάλοι παίκτες του λιανεμπορίου έχοντας ενισχύσει το δυναμικό τους τόσο σε επίπεδο σημείων πωλήσεων όσο και εμπορικών συμφωνιών για την περαιτέρω διεύρυνση του προϊόντικού χαρτοφυλακίου τους, διεκδικούν μεγαλύτερα μερίδια από την αγορά.

Συμβουλές από τον Συνήγορο του Καταναλωτή για την Black Friday

Συμβουλές προς τους καταναλωτές, κατά τη διάρκεια των φετινών εκπτώσεων της Black Friday και της Cyber Monday, δίνει η Ανεξάρτητη Αρχή "Συνήγορος του Καταναλωτή" και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας.

Αναφέρουν τα εξής:

• Πολλά καταστήματα εμφανίζουν μεγάλες εκπτώσεις, χωρίς να είναι πάντα πραγματικές. Συνιστάται προσεκτικός έλεγχος και σύγκριση των τιμών των προϊόντων πριν και κατά την περίοδο των εκπτώσεων. Η εξέλιξη των τιμών σε βάθος χρόνου αρκετών μηνών μπορεί να γίνει εύκολα από τους καταναλωτές με τη χρήση σχετικών διαδικτυακών εργαλείων.
• Καλό είναι η επιλογή καταστημάτων να γίνεται όχι μόνο με γνώμονα τις χαμηλές τιμές, αλλά επιπλέον με βάση την καλή φήμη και τη μακρόχρονη παρουσία τους στην αγορά. Οι θετικές εμπειρίες και κριτικές άλλων καταναλωτών αποτελούν, επίσης, μία παράμετρο που μπορεί να βοηθήσει στην τελική επιλογή.
• Συνιστάται η αποφυγή συναλλαγών με ηλεκτρονικά καταστήματα που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά μέσω κοινωνικών δικτύων, χωρίς να διαθέτουν παράλληλα φυσική έδρα και χωρίς να γνωστοποιούν πλήρη στοιχεία επικοινωνίας (ταχυδρομική και ηλεκτρονική διεύθυνση, αριθμό σταθερού τηλεφώνου), καθώς επίσης αριθμό καταχώρισης στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.).
• Η Black Friday και η Cyber Monday αποτελούν ευκαιρία για επιτήδειους, προκειμένου να εξαπατήσουν ανυποψίαστους καταναλωτές με προτίμηση στις ηλεκτρονικές αγορές. Συνιστάται η επίσκεψη των καταναλωτών σε ασφαλείς ιστοσελίδες καταστημάτων, που ξεκινούν με "https" (με πιστοποιητικό SSL).
• Καλό είναι να αποφεύγεται η αποθήκευση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, όπως αριθμών πιστωτικών καρτών, σε ιστοσελίδες καταστημάτων με τις οποίες οι καταναλωτές δεν συναλλάσσονται συχνά, αλλά και η πραγματοποίηση ηλεκτρονικών αγορών κατά τη σύνδεση σε δημόσια Wi-Fi δίκτυα.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, το αρχικό κόστος ενός προϊόντος μπορεί να αυξηθεί σημαντικά με την προσθήκη επιπλέον χρεώσεων στο καλάθι αγορών, όπως εξόδων αποστολής, αντικαταβολής και ασφάλισης. Προς αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων ελέγχουμε πάντα πριν από την ολοκλήρωση της συναλλαγής τη συνολική αξία κάθε αγοράς.
• Οι ηλεκτρονικές απάτες μέσω email αυξάνονται ραγδαία κατά την περίοδο των εκπτώσεων. Συνιστάται η ιδιαίτερη προσοχή των καταναλωτών σε εμπορικές προσφορές που αποστέλλονται μέσω email από αγνώστους ή με πολύ ελκυστικές τιμές, καθώς μπορεί να αποτελούν παγίδες υποκλοπής (phising) ευαίσθητων προσωπικών στοιχείων μέσω ανοίγματος κακόβουλων εξωτερικών συνδέσμων (links) ή συνημμένων αρχείων.
• Κάθε εκπτωτικό γεγονός που υπόσχεται χαμηλές τιμές ενθαρρύνει την υπερβολική κατανάλωση. Προσπαθούμε πάντα να εστιάσουμε σε πραγματικές ανάγκες και σε αγορές που έχουν απόλυτη προτεραιότητα, κάνοντας σωστό προγραμματισμό με βάση τον προϋπολογισμό μας.

Φέτος «Black... November...»

Από την τρίτη χρονιά εφαρμογής στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα από το 2018, η Black Friday έχει πάρει τη μορφή «Black Week».

Κάτι τέτοιο τελικά έγινε και φέτος από τα εμπορικά καταστήματα, μόνο που αυτή τη φορά ξεκίνησαν δύο εβδομάδες νωρίτερα με αποτέλεσμα οι μεγάλες προσφορές να μην ξεκινήσουν την καθιερωμένη… «Μαύρη Παρασκευή» που πέφτει στις 29 Νοεμβρίου, αλλά την Παρασκευή 15 Νοεμβρίου.

Να σημειωθεί και ότι φέτος (για τρίτη φορά τα τελευταία χρόνια) δεν διεξάγονται οι ενδιάμεσες εκπτώσεις του Νοεμβρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό θα δώσει τη δυνατότητα σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις να προχωρήσουν νωρίτερα σε πιο «γενναίες» προσφορές.

Πώς προέκυψε η «Black Friday»

Ξεκίνησε ως συνήθεια στις ΗΠΑ και εξαιτίας της επιτυχίας που γνώρισε, έγινε θεσμός που υιοθέτησαν και άλλες χώρες.

Στις αρχές της δεκαετίας του '60 τα λογιστικά φύλλα και οι αποδείξεις ήταν βεβαίως χειρόγραφα και τα καταστήματα είχαν δύο χρώματα μελανιού για να καταγράφουν τα στοιχεία.

Με κόκκινο γράφονταν οι ημέρες με αρνητικό ισολογισμό πωλήσεων και με μαύρο οι ημέρες με θετικό απολογισμό.

Καθιερώθηκε λοιπόν η τελευταία Παρασκευή του Νοέμβρη ως η πρώτη ημέρα των πωλήσεων της Χριστουγεννιάτικης περιόδου, με σημαντικά αυξημένους τζίρους, εξ' ου και η ονομασία Black Friday.

Ο θεσμός τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων σε Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Δανία, Ιταλία, Ισπανία, Αυστρία, Φινλανδία, Πολωνία και κάθε χρονιά συμμετέχουν όλο και περισσότεροι λιανέμποροι.

Μετά την Black Friday, η Cyber Monday

Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τρεις ημέρες μετά την Black Friday, έρχεται η Cyber Monday, μια ακόμα ευκαιρία για φθηνές αγορές, που αφορά τις αγορές που γίνονται αποκλειστικά μέσω διαδικτύου.

Φέτος η Cyber Monday πέφτει τη Δευτέρα, 2 Δεκεμβρίου 2024.

Δέκα συμβουλές για ασφαλείς αγορές στην Black Friday

Δείξτε προσοχή στους επίδοξους απατεώνες και στις απατηλές πρακτικές

Η Black Friday αποτελεί ευκαιρία και για τους scammers που εκμεταλλεύονται την επιθυμία των καταναλωτών για πολλές και καλές προσφορές. Ακόμη λοιπόν και αν συναντήσετε όρους όπως «φθηνά», «προσφορά» κλπ, μην θεωρήσετε ότι όντως πρόκειται για μια καλή ευκαιρία. Η εμπειρία έχει δείξει ότι όπου οι τιμές είναι ιδιαίτερα χαμηλές ή έστω, σημαντικά χαμηλότερες από ό,τι συνήθως, τα αγαθά ενδέχεται να είναι απομιμητικά ή ελαττωματικά. Κάντε την έρευνά σας λίγο καιρό πριν προβείτε στις αγορές σας ώστε να είστε σε θέση να εντοπίσετε τις ψεύτικες προσφορές.

Διαβάστε τους όρους χρήσης στα ηλεκτρονικά καταστήματα και ρωτήστε για τις εγγυήσεις στα φυσικά καταστήματα

Ενώ οι μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων ανανεώνουν συχνά την πολιτική επιστροφών προς όφελος του καταναλωτικού κοινού, οι μικρότερες επιχειρήσεις ενδέχεται να δείξουν μικρότερη ευελιξία. Διαβάστε προσεκτικά τους όρους χρήσης του ηλεκτρονικού καταστήματος προτού προβείτε σε αγορά ή ρωτήστε για την πολιτική του καταστήματος, όταν αυτό είναι φυσικό κατάστημα, σε περίπτωση επιστροφής του αγαθού.

Προσέξτε την παρορμητική αγοραστική συμπεριφορά προτού προβείτε σε συναλλαγή

Χρειάζεστε πραγματικά το προϊόν που είδατε στη βιτρίνα ή στο e-shop; Μήπως το τελικό ποσό των αγορών σας, εκτρέπει τον προϋπολογισμό σας; Η Black Friday προκαλεί τέτοιο ενθουσιασμό στους καταναλωτές που πολλές φορές προβαίνουν σε αγορές που δεν τους είναι πραγματικά αναγκαίες από το φόβο ότι μπορεί να μην προλάβουν να αξιοποιήσουν τις προσφορές! Θυμηθείτε ότι παρά τις ελκυστικές προτάσεις που τα καταστήματα μπορεί να υπόσχονται ενόψει της Black Friday, όσο προχωρούμε στην εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, η αγορά θα ανανεώσει και πάλι τις προμήθειές της προτείνοντας νέες εκπτώσεις και καινούρια αγαθά!

Προσοχή στις άγνωστες ή πρωτοεμφανιζόμενες ηλεκτρονικές επιχειρήσεις

Οι καλύτερες προσφορές δεν παρέχονται πάντα από τις μεγάλες ηλεκτρονικές επιχειρήσεις. Kαι οι μικρές ηλεκτρονικές επιχειρήσεις μπορούν να προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για αγορές, ωστόσο στις περιπτώσεις πρωτοεμφανιζόμενης ή άγνωστης επιχείρησης, θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί για να μην χάσετε χρήματα. Αν διαπιστώσετε ότι παραλείπονται κρίσιμα στοιχεία για την αναγνώριση της ταυτότητας της ηλεκτρονικής επιχείρησης όπως είναι η εταιρική επωνυμία, η ταχυδρομική διεύθυνση, τα τηλέφωνα επικοινωνίας, η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και το ΑΦΜ της, είναι προτιμότερο να αποφύγετε να προβείτε σε αγορά μέχρι να διασταυρώσετε την αξιοπιστία της επιχείρησης διερευνώντας προηγουμένως την φήμη της στο διαδίκτυο.

Προσοχή στις παραπλανητικές προσφορές

Ακόμη και αν ψωνίζετε από μία ιστοσελίδα που εμπιστεύεστε, είναι σημαντικό να ελέγξετε όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν στη συναλλαγή σας: η τιμή, η εγγύηση, το κόστος μεταφοράς, η διαθεσιμότητα ή ο χρόνος παράδοσης, μπορεί να είναι μερικές από τις σημαντικές πληροφορίες που θα καθορίσουν την τελική σας επιλογή. Πολλές φορές όμως ενδέχεται να εμφανιστούν αναδυόμενα banners με προσφορές άσχετες από αυτές που παρέχει η προμηθεύτρια επιχείρηση, από ιστοσελίδες που σας ζητούν να εισάγετε τα στοιχεία των τραπεζικών σας λογαριασμών ή και των κωδικών σας για την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Στις περιπτώσεις αυτές, επικοινωνήστε τόσο με την επιχείρηση όσο και με την τράπεζά σας και επιβεβαιώστε τη γνησιότητα του περιεχομένου των μηνυμάτων αυτών. Θα πρέπει να αποφεύγουμε προσφορές που εμφανίζονται σε αναδυόμενα παράθυρα αν προέρχονται από άγνωστους ιστοτόπους.

Δείξτε μεγάλη προσοχή στην παροχή ευαίσθητων προσωπικών πληροφοριών

Στις περιπτώσεις που σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε την πιστωτική ή την χρεωστική κάρτα ελέγξτε με προσοχή το περιεχόμενο των όρων και των email που σχετίζονται με την συναλλαγή σας. Επίσης, θα πρέπει να μην προχωρήσετε σε συναλλαγή αν σας ζητείται να εγκαταστήσετε λογισμικό για την απόκτηση μιας προσφοράς.

Μην παρασύρεστε από ασυνήθιστα χαμηλές τιμές ή προσφορές

Ελέγξτε στα διαφημιστικά φυλλάδια, στις προωθήσεις στα social media και στα newsletters των καταστημάτων για τις τιμές των προϊόντων που σας ενδιαφέρουν. Συγκεντρώστε τις αρκετές μέρες πριν την Black Friday ώστε να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης για την τελικά προσφερόμενη τιμή και για να είστε σε θέση να εξακριβώσετε ότι πετύχατε μια πραγματικά καλή ευκαιρία αγοράς.

Κουπόνια προσφορών και giftcards

Όταν διαθέτετε κουπόνια προσφορών ή giftcards επιβεβαιώστε αν τα προϊόντα που επιθυμείτε διατίθενται την Black Friday ή αν οι εταιρείες που σας ενδιαφέρουν αποδέχονται τα κουπόνια αυτά και δεν εξαιρούνται των προσφορών.

Ελέγξτε την πολιτική ασφάλειας στις ηλεκτρονικές συναλλαγές

Εφόσον σκοπεύετε να προχωρήσετε σε ηλεκτρονικές αγορές, προτιμήστε να χρησιμοποιήσετε τις προσωπικές σας συσκευές στις οποίες έχει εγκατασταθεί πρόγραμμα προστασίας από κακόβουλο λογισμικό (antivirus) και δίχτυ προστασίας (firewall). Κατά την καταχώρηση των στοιχείων της συναλλαγής σας, βεβαιωθείτε ότι έχει τεθεί σε εφαρμογή κρυπτογράφηση. Αυτό μπορείτε να το αναγνωρίσετε αν παρατηρήσετε το εικονίδιο με το κλειστό λουκετάκι πάνω αριστερά στην διεύθυνση της ιστοσελίδας και εάν η διεύθυνση ξεκινά με «https://».

Συμφωνήστε την ημερομηνία παράδοσης του προϊόντος

Σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν παραδώσει εμπρόθεσμα το προϊόν, θυμηθείτε ότι οι συναλλαγές μέσω χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας προσφέρουν ουσιαστικές δικλείδες ασφαλείας για τους καταναλωτές, σε περίπτωση ακύρωση της συναλλαγής. Αντίθετα η πληρωμή με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό του προμηθευτή, θα πρέπει να αποφεύγεται.

Τι συστήνει το ΙΝΚΑ

Το Ινστιτούτο Καταναλωτών (ΙΝΚΑ) για την Black Friday συστήνει:

1. Καταγγελία στην Γενική Διεύθυνση προστασίας καταναλωτών στον τετραψήφιο τηλεφωνικό αριθμό 1520 ή καταγγελία ηλεκτρονικά (έχει σχετική φόρμα καταγγελίας).
2. Καταγγελία στην Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ) που είναι αρμόδια για τις ανωτέρω παραβάσεις που εμπίπτουν στις διατάξεις του ν. 2251/1994, στο epant.gr
3. Καταγγελία σε πιστοποιημένες Ενώσεις καταναλωτών. Το Ινστιτούτο Καταναλωτών που εδρεύει στην Θεσσαλονίκη στα πλαίσια του θεσμικού του ρόλου, είναι στην υπηρεσία του καταναλωτή παρέχοντας αναλυτικές πληροφορίες και καθοδήγηση για τα δικαιώματα του