Τράπεζες: 8 + 1 προτάσεις από ειδικό σύμβουλο στο Newsbomb.gr

Από το 2025 εφαρμόζονται, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, 18 μειώσεις φόρων και βαρών και 7 μέτρα στήριξης των εισοδημάτων, που ενισχύουν με τρόπο μόνιμο και κοινωνικά δίκαιο το εισόδημα των πολιτών.

Ανάμεσα σε αυτά τα μέτρα υφίσταται και μια συγκεκριμένη κατηγορία πρωτοβουλιών που αφορούν στις τράπεζες. Εφαρμόζονται όρια στις προμήθειες των τραπεζών για καθημερινές συναλλαγές με εφαρμογή εντός του Ιανουαρίου 2025. Έτσι θα υπάρχει μηδενική χρέωση για πληρωμή λογαριασμών και οφειλών προς το δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, εταιρίες ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών και ασφαλιστικές εταιρίες, μέσω web-banking και mobile-banking.

Επιπλέον, μειώνονται 50% έως 80% οι χρεώσεις για αποστολή χρημάτων σε άλλη τράπεζα, ενώ η ανάληψη μετρητών σε δημοτικές ενότητες όπου υπάρχει ΑΤΜ μόνο ενός τραπεζικού ιδρύματος θα έχουν μηδενική χρέωση. Παράλληλα επεκτείνεται η μείωση κατά 50% των προμηθειών για αγορές από 10 ευρώ μέσω POS στην λεγόμενη «μικρή λιανική» στα 20 ευρώ, ενώ θα ισχύει μηδενική χρέωση για φόρτιση προπληρωμένων καρτών για ποσό φόρτισης έως 100 ευρώ.

Νέο Τραπεζικό Σύστημα

H προδιάθεση της κυβέρνησης για αλλαγές και διορθώσεις στο τραπεζικό σύστημα είναι προφανής. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει όμως;

«Το τραπεζικό σύστημα είναι για την οικονομία ότι είναι το αγγειακό και η καρδιά για τον άνθρωπο. Τα δανειακά κεφάλαια είναι το καύσιμο της οικονομικής δραστηριότητος, χωρίς αυτό δεν υπάρχει ανάπτυξη. Συνεπώς, η ύπαρξη ενός υγιούς και αποτελεσματικού τραπεζικού συστήματος -ως μέρους ενός ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος- αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την ανάπτυξη και τη βελτίωση της οικονομίας», αναφέρει στο Newsbomb.gr, o Ιπποκράτης Χατζηαγγελίδης,

Σύμφωνα με τον κ. Χατζηαγγελίδη, «όπως, ορθώς, ο νόμος αναγνωρίζει στις τράπεζες ειδικά προνόμια -επειδή συγκεντρώνουν τα χρήματα των καταθετών (αποταμίευση) και προκειμένου να τα μετατρέψουν σε δάνεια προς επιχειρήσεις και ιδιώτες- πρέπει να τους επιβάλλει και ένα αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο πρέπει να είναι απλό, διαφανές και όχι υπερ-ρυθμιστικό, αλλά με πολύ ισχυρή εποπτεία, ώστε οι παραβάσεις να καθίστανται ασύμφορες για τις τράπεζες και τα στελέχη τους. Η διαφανής λειτουργία του τραπεζικού συστήματος αυξάνει την εμπιστοσύνη σε αυτό ενώ διευκολύνει την ταχεία επίλυση διαφορών, χωρίς την πολιτικάντικη -ενίοτε παρανοϊκή, τύπου νόμος Κατσέλη- προστασία των επαγγελματιών κακοπληρωτών, το κόστος των οποίων τελικώς κατανέμεται στους συνεπείς και καλόπιστους δανειολήπτες».

Στη κατεύθυνση αυτή ο ειδικός σύμβουλος παρουσίασε στο Newsbomb.gr, «οκτώ συν μία» προτάσεις με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας και του αναπτυξιακού χαρακτήρος του συστήματος, χωρίς την ακύρωση της ιδιωτικοοικονομικής του φύσεως.

Αναλυτικώς, προτείνει τα εξής:

1. Ισχυρό & Ανεξάρτητο Πλαίσιο Εποπτείας. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενώσεως η εποπτεία του τραπεζικού συστήματος ανήκει στην Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (European Banking Authority) και όχι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το ίδιο πρέπει να γίνει και στην χώρα μας: Η εποπτεία του τραπεζικού συστήματος πρέπει να αφαιρεθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και να περάσει σε μια ανεξάρτητη αρχή, ελεγχόμενη από την Επιτροπή Θεσμών & Διαφάνειας της Βουλής. Στην πραγματικότητα, ολόκληρο το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα πρέπει να περάσει υπό την εποπτεία μιας ισχυρής ανεξάρτητης αρχής, στην οποία θα μεταφερθούν όλες οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της Διευθύνσεως Εποπτείας Τραπεζών της ΤτΕ.

2. Προστασία του Ανταγωνισμού - Κανόνας Αποκλειστικότητος. Ουσιαστικώς πρόκειται για μια αντιγραφή και προσαρμογή της νομοθεσίας Glass-Steagal . Στόχος της νομοθεσίας αυτής ήταν η ενίσχυση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, που επιτεύχθηκε κυρίως με τον αυστηρό διαχωρισμό εμπορικών από επενδυτικές δραστηριότητες Στο πλαίσιο αυτό, προτείνω να απαγορευθεί η συμμετοχή εμπορικών τραπεζών σε επενδυτικές τράπεζες ή σε άλλες εταιρείες χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων, όπως χρηματοδοτικών μισθώσεων & χρονομισθώσεων, ασφαλειών, επενδύσεων χαρτοφυλακίου, αμοιβαίων κεφαλαίων, Ε.Π.Ε.Υ. & Α.Χ.Ε. κλπ. Κατ’ εξαίρεση μπορούν να συμμετέχουν με μειοψηφικό ποσοστό σε εταιρείες επιχειρηματικών συμμετοχών (Ε.Κ.Ε.Σ. & Α.Κ.Ε.Σ.), καθώς και σε εταιρείες διαχειρίσεως ακινήτων (Α.Ε.Ε.Α.Π.). Υφιστάμενες συμμετοχές ρευστοποιούνται εντός 3-5 ετών.

3. Προστασία του Ανταγωνισμού - Ενίσχυση Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Ένας δεύτερος τρόπος προστασίας του ανταγωνισμού είναι η ενίσχυση του πλαισίου λειτουργίας των τοπικών -συνεταιριστικών ή εμπορικών- τραπεζών. Τράπεζες μπορούν να ιδρύονται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, με αντίστοιχη διαβάθμιση του ελαχίστου μετοχικού τους κεφαλαίου. Κάθε τράπεζα θα μπορεί να δραστηριοποιείται σε ένα νομό ή σε μια περιφέρεια της χώρας. Το υφιστάμενο σύστημα αθηναϊκών τραπεζών οδηγεί σε ανεξέλεγκτη ανακατανομή των κεφαλαίων βάσει των κριτηρίων του κέντρου με αποτέλεσμα να ενισχύεται ο υδροκεφαλισμός της οικονομίας και η δημιουργία διαπλοκής σε υψηλό επίπεδο ενώ επίσης νοθεύεται ο ανταγωνισμός. Αντιθέτως, οι τοπικές τράπεζες θα μετατρέψουν τις τοπικές καταθέσεις σε χορηγήσεις σε τοπικές επιχειρήσεις άρα θα ενισχυθεί η περιφερειακή ανάπτυξη.

4. Προστασία Εθνικής Οικονομίας - Ενίσχυση της Παραγωγής με θέσπιση ρήτρας αναλογίας χορηγήσεων λιανικής τραπεζικής ως ποσοστού -π.χ. όχι άνω του 60%- επί των χορηγήσεων προς επιχειρήσεις με σκοπό την εύρυθμη χρηματοδότηση της εγχωρίου παραγωγής. Εξαιρούνται τράπεζες ειδικού σκοπού π.χ. κτηματικές. Ως λιανική τραπεζική ορίζεται η χορήγηση στεγαστικών δανείων, προσωπικών και καταναλωτικών δανείων, πιστωτικών καρτών και δανείων αγοράς εισηγμένων μετοχών.

5. Προστασία Δανειοληπτών.
5.1. Θέσπιση ορίου τοκοφορίας έως το 100% του δανειακού κεφαλαίου καθώς και απαγόρευση εκτοκιστικού συστήματος τοκοχρεωλυτικών δόσεων.
5.2. Απαγόρευση λήψεως εγγυήσεων επί μη γεγενημένης απαιτήσεως. Οι τράπεζες πρέπει να αναλαμβάνουν τον κίνδυνο των επιλογών τους. Προστατευμένο (άρα εγγυημένο) πρέπει να είναι μόνον το κεφάλαιο των δανείων και όχι οι τόκοι.
5.3. Η προσωπική περιουσία επιχειρηματιών, που προϋφίσταται του δανείου, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως εγγύηση, ακόμη και σε περιπτώσεις προσωπικών εταιρειών. Τα ενέχυρα που προσφέρουν οι επιχειρήσεις πρέπει πρωτίστως να είναι δικά τους περιουσιακά στοιχεία και μόνον εφ’ όσον αυτά εξαντληθούν οι τράπεζες να έχουν το δικαίωμα ρευστοποιήσεως προσωπικών εγγυήσεων των μετόχων.
5.4. Υποχρεωτική διαδικασία αναχρηματοδοτήσεως ή ρυθμίσεως, προ οιασδήποτε εκδόσεως διαταγής πληρωμής. Η διαδικασία γίνεται με επιμέλεια πιστοποιημένου διαμεσολαβητή, η δαπάνη αμοιβής του οποίου βαρύνει τον δανειολήπτη.

6. Ενίσχυση Διαφάνειας. Ο τρόπος συνομολογήσεως των συμβάσεων δανείων είναι λεόντειος εις βάρος των δανειοληπτών. Ακόμη και εταιρείες καταλήγουν θύματα καταχρηστικών όρων. Η θέσπιση ενός ορθολογικού ρυθμιστικού πλαισίου «καλών πρακτικών» θα ευνοήσει την ανάπτυξη της τραπεζικής πίστεως και θα ενισχύσει τις ίδιες τις τράπεζες.

Ενδεικτικώς προτείνω:
6.1. Κάθε δάνειο να συνομολογείται βάσει μοναδικής συμβάσεως. Οι εμπορικές συμβάσεις-πλαίσιο και οι πρόσθετες πράξεις καταργούνται. Συνεπώς, απαγορεύεται και η διασταύρωση εγγυήσεων (cross guarantee).
6.2. Έγκαιρη & έγκυρη κοινοποίηση της αλλαγής του κυμαινομένου επιτοκίου.
6.3. Κατάθεση της υπογεγραμμένης συμβάσεως στην ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. με έγγραφη βεβαίωση παραλαβής της από τον πιστούχο. Άνευ αυτής η σύμβαση δεν ισχύει.
6.4. Υποχρεωτική παράσταση δικηγόρου στις επιχειρηματικές συμβάσεις καθώς και σε ποσά πλέον των 50.000 ευρώ.
6.5. Υποχρεωτική γενίκευση εφαρμογής δικαστικών αποφάσεων σχετικών με όρους συμβάσεων.
6.6. Οι εκτιμήσεις ακινήτων να διενεργούνται από 2 ανεξάρτητα μέλη του Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών, τα οποία ορίζει το Σώμα κατόπιν αιτήσεως της Τραπέζης. Ο πιστούχος να δικαιούται αντίγραφο της εκτιμήσεως εάν καταβάλλει το ήμισυ της δαπάνης των εκτιμητών. Η Τεχνική Υπηρεσία της Τραπέζης να είναι αρμόδια μόνο για τον καθορισμό της αξίας ευχερούς ρευστοποιήσεως του ακινήτου.

7. Εξυγίανση της Αγοράς. Η χρηματοδότηση κεφαλαίου κινήσεως μέσω αλληλόχρεων λογαριασμών προεξοφλήσεως επιταγών πρέπει να απαγορευθεί, ακόμη και υπό τη μορφή ενεχύρου. Με τον τρόπο αυτό οι εμπορικές πιστώσεις δεν θα κινδυνεύουν να μετατραπούν σε φούσκα από την αλόγιστη έκδοση μεταχρονολογημένων επιταγών, τις οποίες οι τράπεζες προεξοφλούσαν έχοντας εκδώσει πιστωτικό όριο καλυμμένο είτε με προσωπικές εγγυήσεις είτε με εμπράγματες ασφάλειες.

8. Επαγγελματική Πιστοποίηση. Πρέπει να καταστεί υποχρεωτική η πιστοποίηση όλων των στελεχών με δικαίωμα υπογραφής. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω ανεξαρτήτου φορέως όπως ένα Επιμελητήριο Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών που θα συμπεριλάβει το σύνολο των επαγγελματιών των χρηματοπιστωτικών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών & σχετιζομένων επαγγελμάτων: Σύμβουλοι, Εκτιμητές, Οικονομικοί Διευθυντές, Στελέχη Ε.Κ.Ε.Σ./Α.Κ.Ε.Σ., Αναλυτές, Μελετητές κλπ. Επιβολή καθεστώτος πλήρους & αποκλειστικής απασχολήσεως με κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων και θεμελίωση ποινικής & αστικής ευθύνης. Βασικό κριτήριο πρέπει να είναι η πιστοποιημένη επαγγελματική εμπειρία και η τήρηση κώδικος επαγγελματικής δεοντολογίας και καλών πρακτικών και όχι ο οποιοσδήποτε ακαδημαϊκός τίτλος κατά τα πρότυπα του συντεχνιακού Οικονομικού Επιμελητηρίου.

Τέλος, είναι ανάγκη να αναθεωρηθεί η λειτουργία της “ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.” κατά τρόπον ώστε να προστατεύονται τα συμφέροντα των δανειοληπτών. Αυτό σημαίνει, κατ’ αρχάς, ότι η εταιρεία θα πρέπει να περάσει υπό τον άμεσο έλεγχο της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και να πάψει να αποτελεί θυγατρική των τραπεζών ή άλλου είδους ιδιωτικών συμφερόντων. Η θέσπιση νέων αυστηρών κανόνων διαχειρίσεως του αρχείου, των προϋποθέσεων & αιτίων εγγραφής του σε αυτό, κλιμάκωση “εμφανίσεων” εγγραφών αναλόγως του αιτούντος, πρόσβαση μόνον από απολύτως εξουσιοδοτημένα & διαβαθμισμένα πρόσωπα, είναι ων ουκ άνευ όροι για την καλή και δίκαιη λειτουργία της. Επίσης, κάθε πολίτης θα πρέπει να έχει άμεση και άνευ κόστους πρόσβαση στα στοιχεία που τον αφορούν.