Oι 5 λόγοι που θα οδηγήσουν την Ευρωζώνη σε διάλυση

Με το βραβείο έχουν κατά καιρούς τιμηθεί σημαντικοί διανοητές, όπως ο Έρικ Χόμπσμπάουμ ή ο Όουεν Τσάντγουϊκ. Για φέτος, το ίδρυμα Wolfson προκήρυξε κι ένα βραβείο για όποιον... γράψει την ιστορία από πριν. Συγκεκριμένα, κάλεσε επιφανείς οικονομολόγους να προβλέψουν τους λόγους που θα οδηγήσουν την Ευρωζώνη σε διάλυση, αλλά και να αναλύσουν τρόπους για την διάσωσή της.

Πριν λίγες ημέρες το BBC παρουσίασε μια περίληψη των 5 θεωριών που συναγωνίζονται για το βραβείο. Όλες τους εμφανίζουν τεράστιο ενδιαφέρον και, φυσικά, η Ελλάδα πρωταγωνιστεί με τον δικό της, αρνητικό τρόπο. Το ύφος, βέβαια, των Βρετανών διανοητών είναι άκρως φλεγματικό. Εξ άλλου είναι γνωστό ότι οι Βρετανοί ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι τη νομισματική ένωση και πως από την πρώτη κιόλας ημέρα του ευρώ έκαναν το παν για να το «χαντακώσουν». Σήμερα τρίβουν με μια σχετική ευχαρίστηση τα χέρια τους και... σκαρώνουν σενάρια για την επόμενη ημέρα. Ας τα δούμε ένα – ένα:

1. Η Ελλάδα (ή κάποια άλλη χώρα) αποχωρεί από την Ευρωζώνη

Από τον Μαρκ Πράγκνελ

Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι η Ελλάδα ή κάποια άλλη από τις αδύναμες οικονομικά χώρες της Ευρωζώνης (ή και περισσότερες από μία χώρες) θα εγκαταλείψει το σκληρό ευρώ, για να τυπώσει δικό της νόμισμα. Αμέσως το νόμισμα αυτό θα υποτιμηθεί έντονα και σύντομα η χώρα αυτή θα αρνηθεί να πληρώσει το χρέος της.

Η προετοιμασία της Ελλάδας (ή κάποιας άλλης χώρας) για έξοδο από το ευρώ θα γίνει υπό άκρα μυστικότητα και η εκτέλεση θα γίνει άμεσα από την στιγμή που θα ληφθεί η οριστική απόφαση. Λίγο πριν την αποχώρηση από το ευρώ, οι τράπεζες θα «απεργήσουν» για λίγες ημέρες και τα ΑΤΜ δεν θα δίνουν λεφτά, ούτως ώστε να μην σπεύσουν οι πολίτες να κάνουν μαζικές αποσύρσεις. Επειδή δεν θα έχουν προλάβει να κόψουν νέο νόμισμα, όταν ξανανοίξουν, το ευρώ θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται μεν, αλλά μόνο για πολύ μικρές συναλλαγές.

Την ίδια ώρα, η Ελλάδα (ή όποια άλλη χώρα) θα έχει κάνει μια γερή υποτίμηση του νέου της νομίσματος (50% και πάνω), κάνοντάς το άκρως ανταγωνιστικό και δίνοντας μια ώθηση στις εξαγωγές της. Ωστόσο, θα πρέπει να έχει βρει τρόπο να ελέγξει τον πληθωρισμό που θα καλπάζει (γιατί η οικονομία θα υποστεί ένα γερό σοκ και οι τιμές θα πάρουν την ανιούσα, λόγω έλλειψης πρώτων υλών, εισαγωγών κ.λπ), ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να καταστρώσει ένα πολύ δυνατό σχέδιο για να πείσει τις αγορές να την δανείσουν μεσοπρόθεσμα, όταν παράλληλα θα αρνείται να πληρώνει το υπόλοιπο χρέος της!

2. Ο πόνος από την αποχώρηση θα είναι έντονος, αλλά θα κρατήσει λίγο

Από τον Τζόναθαν Τέππερ

Τον τελευταίο αιώνα 69 χώρες αποχώρησαν από κάποιο νόμισμα (αποδέσμευσαν το νόμισμά τους από κάποιο άλλο ισχυρότερο, στου οποίου το άρμα το είχαν δεμένο, υποτιμώντας το στην συνέχεια έντονα), ωστόσο δεν καταστράφηκαν. Το σημερινό, βέβαια, πρόβλημα με το ευρώ είναι πιο σύνθετο. Κι αυτό γιατί το εξωτερικό χρέος χωρών όπως η Ελλάδα ή η Ισπανία είναι αναλογικά πολύ πιο μεγάλο σε σχέση με τις προηγούμενες αντίστοιχες κρίσεις. Κι επίσης, επειδή οι μισθοί και οι τιμές των αγαθών στις χώρες αυτές είναι άμεσα συγκρίσιμες με αυτές των γειτόνων τους. Όταν από τη μία μέρα στην άλλη οι σήμερα παρόμοιοι μισθοί και τιμές θα γίνουν μισοί μισθοί και διπλάσιες τιμές απ' αυτές που απολαμβάνει ο γείτονας, αυτό θα πονέσει πολύ.

Ωστόσο, ο τρόπος για να διαρκέσει αυτός ο πόνος λίγο υπάρχει και η ιστορία τον έχει ήδη δείξει: Υποτίμηση νομίσματος σε συνδυασμό με ανάπτυξη. Η μόνη εναλλακτική είναι μια αργή εσωτερική υποτίμηση (αυτό, δηλαδή, που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα). Το παράδειγμα της γρήγορης ανάπτυξης της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιαπωνίας το '31, των ΗΠΑ το '34 και της Γαλλίας το '36, όταν εγκατέλειψαν την σταθερά του Χρυσού, λόγω του οικονομικού κραχ του '29, και είχαν μια εντυπωσιακά γρήγορη ανάπτυξη είναι ο μπούσουλας.

3. Επιστροφή όλων στα νομίσματα που είχαν πριν το ευρώ

Από τον Νιλ Ρέκορντ

Η Γερμανία θα ετοιμάσει ένα μυστικό σχέδιο, το οποίο θα ενεργοποιήσει μόνο σε περίπτωση που κάποια χώρα ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει το ευρώ. Τότε θα κληθούν οι ηγέτες της Ευρωζώνης σε μια έκτακτη σύνοδο και η Άγκελα Μέρκελ θα τούς προτείνει να ακολουθήσουν την χώρα αυτή... όλοι τους!

Η ΕΚΤ θα διαλυθεί άμεσα και οι αρμοδιότητές της θα ανατεθούν ξανά στις κεντρικές τράπεζες της κάθε χώρας. Οι συναλλαγές που δεν γίνεται να οριστούν αμέσως σε κάποιο άλλο νόμισμα, θα υπολογιστούν σε ένα ειδικό «μετά-ευρώ», κάτι σαν το ECU που υπήρχε πριν την κυκλοφορία του κοινού νομίσματος.

Όλα τα κράτη θα συμφωνήσουν να κόψουν χρήμα, τόσο όσο χρειάζονται. Την ίδια ώρα οι τράπεζες θα έχουν κλείσει για κάποιες ημέρες και τα ΑΤΜ δεν θα δίνουν χαρτονομίσματα. Όταν τα νέα νομίσματα θα κυκλοφορήσουν, αμέσως θα αρχίσουν οι υποτιμήσεις στις χώρες με πρόβλημα (η δραχμή π.χ. ή η πεσέτα θα υποστούν σοβαρή υποτίμηση σε σχέση με το προηγούμενο νόμισμα, το ευρώ) ή οι ανατιμήσεις στην Γερμανία και την Ολλανδία.

Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οι χώρες του Νότου σύντομα να αποκτήσουν εξαγωγική δύναμη –αλλά απαιτεί μια πολύ γενναία απόφαση από πλευράς Γερμανίας. Το θέμα είναι ότι η λύση της κρίσης της ευρωζώνης θα είναι άμεση. Θα σωθεί ο Νότος και θα χρεωθεί όλο το κόστος της σωτηρίας ο Βορράς. Όπως είναι λογικό, η κα. Μέρκελ θα ζητήσει κάποια ανταλλάγματα γι' αυτήν την γενναία της κίνηση. Μένει να δούμε ποια.

4. Το ECU-2

Από τον Γιενς Νόρντβιγκ

Αν το προηγούμενο σενάριο γίνει πραγματικότητα, τότε θα χρειαστεί ένα τιτάνιο έργο επαναπροσδιορισμού των ομολόγων, των καταθέσεων, των δανείων και όλων των παραγώγων. Το πιο δύσκολο πράγμα για την διαδικασία αυτή είναι να ξεφύγει από το νομικό κλοιό. Το αγγλικό δίκαιο που διέπει πολλά από τα ομόλογα και τα δάνεια δεν θα τής επιτρέψει να ολοκληρωθεί γρήγορα και εύκολα.

Η μόνη λύση είναι η εισαγωγή ενός νέου νομίσματος, του ECU-2, που θα αποτελέσει μια γέφυρα μεταξύ του παλιού ευρώ και των νέων νομισμάτων. Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα θα «παγώσει» για μεγάλο χρονικό διάστημα και οι συναλλαγές θα γίνονται αναγκαστικά μ' αυτό το ενδιάμεσο νόμισμα, μέχρι να επαναπροσδιοριστούν όλες οι αξίες.

5. Σπάσιμο της Ευρωζώνης στα δύο

Από την Κάθι Ντομπς

Για να αποτραπεί η έξοδος κάποιας χώρας από την Ευρωζώνη, η λύση είναι να... απαλλαγεί η χώρα αυτή από την Ευρωζώνη! Πώς; Μα χωρίζοντάς την στα δύο, ώστε να σταματήσει ο «πόλεμος» μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών. Δύο κεντρικές τράπεζες, δύο νομισματικές πολιτικές και δύο διαφορετικά ευρώ, θα επιτρέψουν στις χώρες που δυσκολεύονται με το σκληρό νόμισμα να βρουν μια λύση για τα χρέη τους, ενώ αυτές που επωφελούνται από το σημερινό ευρώ δεν θα χάσουν τόσα πολλά. Οι τιμές συναλλαγής μεταξύ των δύο νομισμάτων θα οριστούν από την αρχή, αναλόγως του πώς αντιδρά η αγορά.

Κάθε πιθανή χρεωκοπία θα αντιμετωπίζεται σαν ιδιαίτερη περίπτωση και όχι σαν συνολικό πρόβλημα της Ευρωζώνης. Όποια χώρα επιβιώσει και συνέλθει γρηγορότερα, μπορεί πάντα να ζητήσει να ενταχθεί στην άλλη ζώνη, αυτήν του ισχυρού νομίσματος.