Έλλειψη τροφίμων στον κόσμο: Αποτέλεσμα κερδοσκοπίας;

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, κατά μέσο όρο σε κάθε άνθρωπο στον πλανήτη αντιστοιχούν 152 κιλά σιτηρών ετησίως, δηλαδή μισό κιλό για τον καθένα ημερησίως. Ωστόσο η ίδια στατιστική μαρτυρά ότι σήμερα στον κόσμο λιμοκτονούν 870 εκατομμύρια άνθρωποι, σύμφωνα με τη "Φωνή της Ρωσίας".

Προς τα τέλη του 2012 η αγορά των βασικών προϊόντων διατροφής σταθεροποιήθηκε. Μετά τα θερινά ρεκόρ ο δείκτης των παγκόσμιων τιμών στα σιτηρά μειώθηκε λίγο, ελαφρώς έγινε φθηνότερο το κρέας, ενώ το γάλα αντιθέτως συνεχίζει να ακριβαίνει. Τα είδη διατροφής συνολικά επιδεικνύουν τώρα μια τόσο υψηλή τιμή, ώστε μπορούμε να μιλήσουμε για ιστορικά μέγιστα. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό, εξηγεί η εμπειρογνώμονας του ανεξάρτητου οίκου αναλύσεων Investcafe Ντάρια Πιτσούγκινα:

«Οι καιρικές συνθήκες υπονόμευσαν σε μεγάλο βαθμό την ασφάλεια στον κόσμο. Επίσης επηρεάζουν τις τιμές στις ενεργειακές πηγές, αφού για να μεταφερθούν τα τρόφιμα σε κάποιο προορισμό χρειάζεται πετρέλαιο και οι τιμές του πετρελαίου συνεχίζουν να αυξάνονται.

Αξίζει να επισημάνουμε και το διεθνή ανταγωνισμό. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι στην Ευρώπη η αγροτική οικονομία επιδοτείται και την ίδια στιγμή δεν επιτρέπεται η είσοδος σ’ αυτήν παραγωγών από άλλες χώρες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο ανταγωνισμός απωθείται, όπως και η κερδοσκοπία και τα παράγωγα εργαλεία».

Τα παράγωγα, τα σύνθετα χρηματοπιστωτικά μέσα (χρεόγραφα, ασφαλιστικές υποχρεώσεις, συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης), που συνδέονται με συγκεκριμένο εμπόρευμα, το οποίο διακινείται στην αγορά, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την τιμή των γεωργικών πρώτων υλών. Αυτό είναι το σύγχρονο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Αρχικώς τα παράγωγα ήταν στενά συνδεδεμένα με την πραγματική διαδικασία αγοράς και πώλησης των προϊόντων διατροφής, αλλά τώρα έχουν χάσει την επαφή με την πραγματική παραγωγή.

Για παράδειγμα, ο όγκος των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για σιτηρά μόνο στο Χρηματιστήριο του Σικάγου ξεπερνούν δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες φορές την αξία των πραγματικά παραγόμενων σιτηρών. Προκύπτει λοιπόν ότι οι αγορές υπαγορεύουν στρέβλωση των τιμών, οι οποίες παρεμπιπτόντως άρχισαν ακριβώς να αυξάνονται με την ανάπτυξη της αγοράς παραγώγων, ενώ 40 χρόνια πριν οι τιμές μειώνονταν, επισημαίνει η Ντάρια Πιτσούγκινα:

Τη διετία 2008-09, αυτά τα χρόνια κρίση, σημειώθηκε απότομη αύξηση των τιμών των τροφίμων, η οποία δεν συνδεόταν με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, αλλά με το γεγονός ότι έγιναν δημοφιλή τα παράγωγα μέσα. Τώρα το πρόβλημα αυτό γίνεται κατανοητό και το καλοκαίρι συζητήθηκε σε διεθνές επίπεδο, χωρίς όμως να υπάρξει κατάληξη σε κάποιες αποφάσεις. Η αγορά αυτή είναι ελεύθερη και προς το παρόν δεν είναι σαφές τί μπορεί να γίνει γι’ αυτό.

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί προσπάθησαν να θέσουν το ζήτημα των κανόνων διεξαγωγής των χρηματιστηριακών παιχνιδιών στην αγορά των τροφίμων, ωστόσο έως και σήμερα δεν ακολούθησαν κάποιες σαφείς προτάσεις για το θέμα. Και το πρόβλημα ρύθμισης των τιμών των τροφίμων είναι όχι μόνο κοινωνικό και οικονομικό, αλλά και πολιτικό.

Η κρίση των προϊόντων διατροφής του 2007-2008 προκάλεσε, όπως είναι γνωστό, αναστατώσεις σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ η κρίση του 2010 συνέβαλε στη ριζοσπαστική αλλαγή της πολιτικής κατάστασης στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Πάντως τη φετινή χρονιά οι ειδικοί εκτός από τις υψηλές τιμές ανησυχούν επίσης και για τον κλιματικό παράγοντα. Στον κόσμο σήμερα τα σοβαρότερα προβλήματα με την προσφορά και τη ζήτηση, έχουν προκύψει τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας των καιρικών συνθηκών, της ξηρασία σε ορισμένες περιοχές και των πλημμυρών σε άλλες.