Ο φαύλος κύκλος του χρέους
Το επαχθές χρέος της Ελλάδας αναζητούν οικονομολόγοι και πολιτικοί, λίγο πριν ξεκινήσουν και επίσημα οι συζητήσεις για τη νέα απομείωσή του.
Ήδη, ο μηχανισμός στήριξης στον οποίο βρίσκεται η Ελλάδα σχεδόν τέσσερα χρόνια, έχει δώσει 240 δισ. ευρώ. Πρόκειται στην ουσία για διακρατικά δάνεια, υπό βρετανικό δίκαιο, η δομή των οποίων θεωρείται βέβαιο ότι θα φέρει τη χώρα και πάλι στα πρόθυρα χρεωκοπίας αν όχι τα επόμενα χρόνια, τουλάχιστον τις επόμενες δεκαετίες.
Τα 240 δισ. λοιπόν, χρησιμοποιήθηκαν για να καλύψουν και να αποπληρώσουν τον υφιστάμενο δανεισμό της Ελλάδας, ομόλογα τα οποία βρίσκονταν σε χέρια ιδιωτών. Με τον μηχανισμό στήριξης, τα ομόλογα μετατράπηκαν σε διακρατικά και στη συνέχεια τα κοινοβούλια των χωρών που δέχθηκαν να τα αποδεσμεύσουν, να απαιτούν την αποπληρωμή τους.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται και το μείζον θέμα που θα πρέπει να απασχολεί όλους. Η Ελλάδα θα πρέπει τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2047 (χωρίς να υπολογίζουμε τη φημολογούμενη επέκταση των δανείων στα 50 χρόνια) να αποπληρώσει αυτά τα δάνεια προχωρώντας σε εκδόσεις νέων ομολόγων. Αγοραστές των ομολόγων όμως, θα είναι και πάλι ιδιώτες.
Η χώρα έχει μπει σε έναν φαύλο κύκλο δανεισμού, από τον οποίο δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια ένδειξη εξόδου. Αντί λοιπόν τα χρήματα που δόθηκαν, να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη της χώρας, προωθήθηκε η λύση αναχρηματοδότησης ενός χρέους που από την πρώτη στιγμή έδειχνε μη βιώσιμο.
Η λύση φαίνεται να βρίσκεται στην λεγόμενη "ρήτρα ανάπτυξης", η οποία ουδέποτε αποτυπώθηκε σε κάποια από τις δυο δανειακές συμβάσεις της χώρας. Με αυτή τη ρήτρα, σύμφωνα με οικονομολόγους, η Ελλάδα θα αξίωνε -τουλάχιστον- πάγωμα των τοκοχρεολυσίων μέχρι να επανέλθει η ανάπτυξη στην ελληνική οικονομία πάνω από ένα ποσοστό. Με τα χρήματα που θα εξοικονομούσε θα κατάφερνε να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία και να οδηγήσει τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά.
Γιατί, μην ξεχνάμε, το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο πρακτικά είναι έσοδα-έξοδα χωρίς εξυπηρέτηση τόκων, πηγαίνει στην αποπληρωμή του χρέους και όχι στην οικονομία της χώρας. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης, το 70% του υπερβάλλοντος πρωτογενούς αποτελέσματος θα καταλήξει στην αποκατάσταση των αδικιών, σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.
Το περίεργο παιχνίδι με τις λέξεις...
Την ίδια ώρα, εν όψει των ευροεκλογών και των αυτοδιοικητικών εκλογών παίζεται ένα περίεργο παιχνίδι με τις λέξεις γύρω από την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού και το κούρεμα ή ορθότερα την ελάφρυνση του χρέους. Θα πάρουμε νέο δάνειο ή όχι, με Μνημόνιο ή χωρίς, τι επιδιώκουν οι Γερμανοί και οι Ευρωπαίοι, τι προσπαθεί να αποφύγει η κυβέρνηση, τι θέλει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο; Το παιχνίδι με τις λέξεις έχει αποσυντονίσει και αποπροσανατολίσει πλήρως την κοινή γνώμη.
Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους σας παραθέτουμε τις πραγματικές ερμηνείες των όρων που εισβάλλουν στην καθημερινότητά μας:
-Το ύψος του χρηματοδοτικού κενού
Το χρηματοδοτικό κενό είναι το επιπλέον ποσό, πέραν των πάσης φύσεως προβλεπόμενων εσόδων του και του δανείου που έχει συμφωνηθεί να μας δώσουν οι δανειστές, προκειμένου το Δημόσιο να καλύψει τις χρηματοδοτικές του ανάγκες.
Στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ για την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής, τον Ιούλιο του 2013, το χρηματοδοτικό κενό στη διετία 2014 - 2015 υπολογιζόταν σε 10,9 δισ. ευρώ (4,4 και 6,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού Der Spiegel το υπολογίζει μεταξύ 10 και 20 δισ. ευρώ.
Το κενό αυτό προέκυψε διότι ο αρχικός σχεδιασμός του δεύτερου προγράμματος προέβλεπε ότι με το δάνειο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) και το ΔΝΤ θα καλύπτονταν πλήρως οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας έως το τέλος του 2014. Ωστόσο, αργότερα και προκειμένου να βελτιωθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αποφασίστηκε να διατεθεί ένα ποσό για την επαναγορά από το Δημόσιο ομολόγων στην αγοραία τότε αξία τους. Ετσι, διατέθηκαν 11 δισ. ευρώ περίπου και αγοράστηκε (και διεγράφη) χρέος ονομαστικής αξίας 30 δισ. ευρώ περίπου. Το ποσό που διατέθηκε για την επαναγορά δημιούργησε ένα κενό χρηματοδότησης στο δεύτερο εξάμηνο του 2014.
-Πώς μπορεί να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό;
Οι μόνοι τρόποι για να καλυφθεί αυτό το κενό πρακτικά είναι οι ακόλουθοι:
- Με νέο δάνειο από τους επίσημους πιστωτές
- Με χρήση των κεφαλαίων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που θα περισσέψουν από τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Το ΤΧΣ έχει 8,5 δισ. ευρώ και το πόσα θα περισσέψουν θα φανεί μετά τα στρες τεστ των τραπεζών που βρίσκονται σε εξέλιξη.
- Να πειστούν οι κεντρικές τράπεζες να μετακυλιστούν οι λήξεις των ANFA
-Να πειστεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μετακυλιστούν τα λεγόμενα ομόλογα Αλογοσκούφη, που έδωσε το Δημόσιο για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών, το 2008. Αυτά ανέρχονται σε 4,65δισ. και λήγουν στις 21 Μαΐου 2014.
- Με έξοδο στις αγορές
-Τι πραγματικά επιθυμεί η κυβέρνηση
Ιδανικό σενάριο θα ήταν να μην πάρει νέο δάνειο και να χρησιμοποιήσει για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού τα αδιάθετα κεφάλαια του ΤΧΣ, να δεχθούν οι κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ την μετακύλιση των ομολόγων Αλογοσκούφη και των ANFA και να καλύψει όποιο μικρό κενό απομένει με έκδοση και διάθεση τίτλων σε ιδιώτες επενδυτές. Ετσι, θα μπορεί να υποστηρίξει ότι δεν πήρε νέο νέο δάνειο, ότι δεν της επεβλήθη νέο Μνημόνιο και πως έβγαλε τη χώρα εκ νέου στις αγορές.
Ωστόσο, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στη χρήση των αδιάθετων κεφαλαίων του ΤΧΣ για άλλο σκοπό πέραν της στήριξης του τραπεζικού συστήματος.
-Τι θέλουν οι Ευρωπαίοι και πιο συγκεκριμένα η Γερμανία
Να δώσουν την πρόσθετη χρηματοδότηση που χρειάζεται η Ελλάδα, με ανταλλάγματα ώστε να ελαχιστοποιήσει τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης στα κράτη - μέλη, αλλά και χωρίς να τσαλακώσει τους κ.κ. Σαμαρά και Βενιζέλο, οι οποίοι αυτοεγκλωβίστηκαν με το "όχι νέο δάνειο, όχι νέο Μνημόνιο". Ετσι, εάν δεν υπάρξει κάποια θεαματική μεταστροφή της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών στο θέμα των κεφαλαίων του ΤΧΣ, των ομολόγων Αλογοσκούφη και των ANFA, θα μας δώσουν ένα νέο δάνειο, παρουσιάζοντάς το ως συμπλήρωμα του προηγούμενου.
-Το τρικ με την επικαιροποίηση του Μνημονίου.
Προκειμένου να καμφθούν οι αντιδράσεις της κοινής γνώμης, όταν θα χορηγηθεί το νέο δάνειο, τόσο οι δανειστές μας, όσο και η ελληνική κυβέρνηση θα ισχυριστούν ότι δεν υπάρχει τρίτο μνημόνιο. Όμως επι της ουσίας θα συνεχίζει να εφαρμόζεται το δεύτερο μνημόνιο, επικαιροποιημένο, όπως ακριβώς έγινε και με το δεύτερο. Επι της ουσίας, εκτός από τις διαρθρωτικές αλλαγές που θα συνεχιστούν με το «τρίτο μνημόνιο» που όλοι θα αμφισβητούν την ύπαρξή του, ναι είναι πολύ πιθανόν ότι θα ληφθούν και νέα μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα.
Θα συνεχίσει λοιπόν να εφαρμόζεται το υφιστάμενο μνημόνιο όπως θα επικαιροποιείται κάθε τρίμηνο. Εξάλλου το εάν θα είναι νέο Μνημόνιο έχει σημασία μόνο σε επίπεδο εντυπώσεων και πολιτικής επικοινωνίας.
-Ο ρόλος της Τρόικα
Τρόικα θα υπάρχει τουλάχιστον μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2016, όταν προβλέπεται να καταβληθεί η τελευταία δόση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυστηρή εποπτεία, τακτικοί έλεγχοι από την τρόικα (έως το 2016) και από την Κομισιόν στη συνέχεια, θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Κατ' αρχάς γιατί η Ευρωζώνη δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και θεωρεί ότι εάν χαλαρώσει η εποπτεία, θα ανασταλεί η δημοσιονομική προσαρμογή και η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, θα είμαστε σε εποπτεία μέχρι να αποπληρώσουμε το 70% των δανείων που πήραμε. Κι αυτό θα γίνει περίπου το 2035...
Διαβάστε επίσης:
Προκαλούν οι δανειστές: Έστειλαν ελεγκτές για το πρωτογενές πλεόνασμα
Πόλεμος νεύρων για το πρωτογενές πλεόνασμα
Ο πολλά... βαρύς «άρχων» της Eurostat
Σαμαράς: Δεν θέλουμε νέα βοήθεια!
Σαμαράς: Η χώρα ξαναβρίσκει το δρόμο της
Προς «ναυάγιο» η εκταμίευση της δόσης
Στουρνάρας: Η τρόικα έπεσε έξω-Αν την άκουγα θα ήταν καταστροφή!