Πώς εξηγείται το «θαύμα» της ιρλανδικής οικονομίας
Το Μάρτιο του 2013 η Ιρλανδία άντλησε 5 δισ. ευρώ από τις αγορές καλύπτοντας το σύνολο των χρηματοδοτικών αναγκών της έως τα τέλη του 2014 μέσω δημοπρασίας 10ετών ομολόγων, με επιτόκιο 4,15%, αισθητά μειωμένο από το 15%, όπου βρισκόταν στα μέσα του 2011.
Την Τετάρτη (7/1/2015) η χώρα βγήκε και πάλι με επιτυχία στις αγορές και με την έκδοση 7ετούς ομολόγου λήξεως το 2022 εξασφάλισε 4 δισ. ευρώ. Το επιτόκιο διαμορφώθηκε στο ιστορικό χαμηλό του 0,867%. Την ίδια στιγμή το επιτόκιο του 7ετούς ελληνικού ομολόγου βρίσκεται στο 11,22%. Συνολικά για το 2015, η Ιρλανδία έχει προγραμματίσει την άντληση 12- 15 δισ. ευρώ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις τρέχουσες ανάγκες της, οι οποίες αφορούν και την αποπληρωμή του χρέους προς το ΔΝΤ.
Η Ιρλανδία και η Ελλάδα είναι δύο μικρές χώρες στην περιφέρεια της Ευρώπης που βρέθηκαν υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων τα τελευταία τέσσερα χρόνια… Kαι εδώ τελειώνουν οι ομοιότητες…
Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις με πολλές διαφορές, τόσο στα αίτια που οδήγησαν σε αυτή την κρίση όσο και στον τρόπο –κυρίως- που την αντιμετώπισαν.
Η Ιρλανδία έπρεπε να διασώσει το τραπεζικό σύστημα. Η Ελλάδα επί σειρά ετών εξέθρεψε ένα καταναλωτικό και αντιπαραγωγικό μοντέλο που οδήγησε το δημόσιο χρέος στα ύψη.
Σήμερα ενώ η Ελλάδα έχει χάσει το 25% του ΑΕΠ από την έναρξη της κρίσης και η ανεργία μας έχει φτάσει στο 27% και στο 60% στους νέους, η Ιρλανδία έχει επανέλθει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με την ανεργία να είναι της τάξεως του 14%.
Το ποσοστό του τομέα μεταποίησης της Ιρλανδίας είναι υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με αυτό της Ελλάδας.
Η οικονομία της Ιρλανδίας σε αντίθεση με την ελληνική ήταν υγιής και η μακροπρόθεσμη στρατηγική ήταν να αποκτήσει παραγωγική βάση προσελκύοντας εξαγωγικές επιχειρήσεις. Πολλές πολυεθνικές πληροφορικής, λογισμικού και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών πήγαν στην Ιρλανδία αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα της χώρας. Έτσι η Ιρλανδία, μια αγροτική χώρα με μικρή εσωτερική αγορά, έγινε εξαγωγική, με τις εξαγωγές της να υπολογίζονται σήμερα πάνω από 100% του ΑΕΠ, όταν στην Ιταλία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 30% και στην Ελλάδα 27%.
Η ιρλανδική κρίση σε αντίθεση με την ελληνική δεν ήταν δημοσιονομική. Ήταν το αποτέλεσμα της κρίσης των τραπεζών που είχαν εκτεθεί στη φούσκα της αγοράς ακινήτων. Όταν οι συνθήκες στη διεθνή αγορά ανατράπηκαν, το Δημόσιο ανέλαβε υποχρεώσεις 60 δισ. ευρώ των τραπεζών, ώστε να μη μεταδοθεί το πρόβλημα στο ευρωπαϊκό σύστημα. Δεν υπήρχε δημοσιονομικό πρόβλημα αλλά δημιουργήθηκε εξαιτίας της ανάληψης των υποχρεώσεων αυτών. Για την αντιμετώπιση της κρίσης η Ιρλανδία προχώρησε σε μεγάλες περικοπές στο δημόσιο τομέα της αλλά και σε αύξηση των φόρων. Ωστόσο με σταθερό το βλέμμα στην ανεργία συνέδεσε την πολιτική προσλήψεων με τις φοροαπαλλαγές.
Το μήνυμα της Ιρλανδίας: Φοροαπαλλαγές με ρήτρα προσλήψεων
«Το μήνυμά μας είναι: Πρέπει να διορθώσεις το λογαριασμό σου. Πάντα μπορείς να ασκείς μια οικονομική πολιτική που προάγει την ανάπτυξη και τη σταθερότητα. Μέσω φορολογικών αυξήσεων και περικοπές δαπανών αφαιρέσαμε 28 δισ. ευρώ από την ιρλανδική οικονομία. Παρόλα αυτά βιώνουμε τώρα την οικονομική ανάπτυξη. Όταν διορθώνεις τους λογαριασμούς σου, μπορείς να αφαιρείς χρήματα από την οικονομία και παρόλα αυτά να ενισχύεις την ανάπτυξη».
Η οικονομία όμως είναι και ψυχολογία και για να φύγει η κρίση πρέπει όλοι να νιώσουμε ότι η κρίση είναι πλέον πίσω μας. Το κλειδί της επιτυχίας ή αποτυχίας της εξόδου από το μνημόνιο, σύμφωνα με τον Μπράιαν Χέις, είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Όταν οι άνθρωποι αποκτήσουν την αίσθηση ότι η κρίση έχει ξεπεραστεί, τότε θα αρχίσουν να ξοδεύουν και πάλι τα χρήματά τους, λέει ο υφυπουργός, σημειώνοντας ότι ήδη τους τελευταίους τρεις μήνες παρατηρείται μια στροφή στην ψυχολογία των πολιτών.
«Ακόμη κι αν δεν μπορείς να μοιράζεις παντού χρήματα για να δώσεις ώθηση στην ανάπτυξη, μπορείς λοιπόν να χρησιμοποιήσεις το φορολογικό σύστημα ως ένα εργαλείο για να βοηθήσεις τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να εξυγιανθούν. Αυτές είναι το μέλλον μας. Το γνωρίζουμε αυτό από τη Γερμανία», σημειώνει ο Χέις.
Εξίσου σημαντική όμως, όπως τονίζει, είναι τώρα η ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά μέσω των τραπεζών. «Μετά την κατάρρευση των τραπεζών κάναμε στον τραπεζικό τομέα πολύ συγκεκριμένες υποδείξεις για να προσφέρουμε ρευστότητα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Με το Credit Review Office (CRO) ιδρύσαμε μια εποπτική αρχή. Όταν απορρίπτεται ένα δάνειο, η επιχείρηση μπορεί να υποβάλει ένσταση. Στο 60 % των αιτήσεων το CRO έκρινε υπέρ του αιτούντος και εναντίον της τράπεζας. Επίσης προσφέρουμε ενδιαφέροντα κίνητρα σε αυτές τις επιχειρήσεις. Εάν, για παράδειγμα, προσλάβουν έναν άνεργο, αυτός απαλλάσσεται για δύο χρόνια από τις φορολογικές εισφορές».
«Κάναμε περικοπές στο δημόσιο τομέα»
Η Ιρλανδία, όμως, έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά της, παραδέχεται ο υφυπουργός Οικονομικών. Μπορεί το χρέος, όπως λέει, να μειώθηκε, ωστόσο μόλις το 2015 θα υποχωρήσει και το έλλειμμα κάτω από το όριο του 3 %.
Χρειάζεται προσοχή όσον αφορά τις δημόσιες δαπάνες και την φορολογική πολιτική, προκειμένου η χώρα να μην ξαναζήσει παρόμοιες περιπέτειες. Ο Μπράιαν Χέις, όμως, στέκεται και στα όσα έχει κάνει ήδη η χώρα και τα οποία, όπως υπογραμμίζει, δεν έχουν γίνει αντιληπτά από πολλούς:
«Μειώσαμε τις δαπάνες μας για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων και τις συντάξεις κατά 17 %. Κάναμε δραματικές περικοπές στον δημόσιο τομέα, περίπου το 10 % όλων των θέσεων. Τα συνδικάτα το δέχτηκαν, παρότι δεν τους ήταν εύκολο. Δεν γνωρίζω άλλη χώρα που να έκανε τόσο δραστικές περικοπές στο δημόσιο -τόσο όσον αφορά τους μισθούς όσο και το προσωπικό- και να τις υλοποιήσει σε πνεύμα συναίνεσης με όλα τα εμπλεκόμενη μέρη. Οι Ιρλανδοί, όμως, αντιλαμβάνονται ότι έπρεπε να κάνουμε αυτές τις θυσίες για να ανοικοδομήσουμε και πάλι τη χώρα μας».
H Ιρλανδία αρνήθηκε μια προληπτική πιστωτική γραμμή
Όπως πρόσφατα είπε ο Ιρλανδός υφυπουργός Οικονομικών Μπράιαν Χέις, σε συνέντευξή του στη Deutsche Welle, το σημαντικότερο είναι να ανακτήσει και πάλι η χώρα την αξιοπιστία της στις διεθνείς χρηματαγορές. Η χώρα αρνήθηκε μια προληπτική πιστωτική γραμμή γιατί «για μια μικρή και ανοιχτή οικονομία όπως είναι η ιρλανδική, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη φήμη της, είναι πολύ σημαντικό να βρει και πάλι τη θέση της στις χρηματαγορές. Αποφασίσαμε κατά μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής, γιατί υπολογίζουμε στη βάση των προγνωστικών μας σε σημαντικά αποθέματα κεφαλαίων, τα οποία θα προκύψουν από τη στενή παρακολούθηση του κρατικού χρέους», τονίζει ο Χέις.
Όπως λέει, «με τον τρόπο αυτό θα είχαμε επαρκή κεφάλαια ακόμη και στην περίπτωση που δεν βγάλουμε απολύτως τίποτα από την ετήσια αγορά ομολόγων. Το έλλειμμα είναι χαμηλό, η οικονομία αρχίζει και αναπτύσσεται και πάλι και η ανεργία υποχωρεί, ο κόσμος δουλεύει και πάλι. Πιστεύω ότι είμαστε η απόδειξη -δεδομένης της κρίσης που χτύπησε τη χώρα μας πριν λίγα χρόνια - ότι μπορείς να εγκαταλείψεις τα πακέτα διάσωσης με πολύ μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα».