Από την καταστροφή των Μνημονίων στην ανασυγκρότηση της Εργασίας και της Οικονομίας
Η μεταμνημονιακή Ελλάδα μοιάζει με χώρα που βγαίνει από πόλεμο με 25% ύφεση, καταστροφή της παραγωγής, 4πλασιασμό της ανεργίας και της φτώχειας
Συνθήκες χώρας που βγαίνει μετά από πολύχρονη εμπλοκή σε εμπόλεμη κατάσταση, παρουσιάζει η Ελλάδα, μετά από πέντε χρόνια υλοποίησης των μέτρων που επέβαλαν οι δανειστές.
Με τα διαδοχικά μνημόνια που εφαρμόστηκαν από το 2010 μέχρι το τέλος του 2014 και είχαν στον πυρήνα τους την πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, η ανεργία τετραπλασιάσηκε, η απασχόληση μειώθηκε κατά 20% και ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 30% των πολιτών οδηγήθηκε στη φτωχοποίηση.
Με βάση αυτές τις παραδοχές, το υπουργείο Εργασίας προχωρεί στην κατάθεση του νομοσχεδίου για την επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων και την ανάταξη των εργασιακών σχέσεων που με τη σειρά τους θα συμβάλλουν στην ολική επαναφορά της ελληνικής οικονομίας.
Ο σύμβουλος του υπουργού Εργασίας και καθηγητής εργασιακών σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κ. Γιάννης Κουζής, έχει συνοψίσει με ενημερωτικό κείμενο τα βασικά συμπεράσματα για τις καταστροφικές επιπτώσεις των μνημονιακών μέτρων, αλλά τις θετικές που θα διαμορφώσει στην οικονομία και την αγορά εργασίας η επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων και η σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού.
Όπως σημειώνει, στην Ελλάδα, η αύξηση του ΑΕΠ στηρίζεται κυρίως στους μισθούς και στην ιδιωτική κατανάλωση και όχι στα κέρδη, γεγονός που καθιστά σημαντικότερη την εσωτερική ζήτηση από το κόστος εργασίας. Έτσι εκτιμάται ότι η αύξηση των κατώτατων μισθών θα αποτελέσει εργαλείο για την αξιοποίηση του ανενεργού παραγωγικού δυναμικού (δηλαδή αύξηση της απασχόλησης) που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε μεσοπρόθεσμη αύξηση των επενδύσεων έως ότου τεθούν οι βάσεις για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού συστήματος.
- 35% στους μισθούς, - 50% σε αγοραστική δύναμη
Δραματική διεύρυνση των ανισοτήτων και υποχώρηση του μεριδίου της εργασίας κατά 9 μονάδες στο συνολικά παραγόμενο εισόδημα, επέφερε η πολιτική των μνημονίων. Παράλληλα, οι μισθοί υποχώρησαν μέχρι και 35%, ενώ η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων μειώθηκε στο μισό σε σχέση με το 2009, υποχώρησε δηλαδή κατά 50%.
Αναλυτικά:
● Η Ελλάδα να είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου, στην περίοδο της κρίσης, καταγράφηκε ονομαστική μείωση των κατώτατων μισθών 26% και 35,5% για τους νέους κάτω των 25 ετών.
● Ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα είναι πλέον ο 5ος χαμηλότερος στην ευρωζώνη (από αντίστοιχα 8ος το 2008).
● Ο μνημονιακός στόχος για μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας κατά 15% υπηρετήθηκε με ιδιαίτερο ζήλο οδηγώντας στη γρήγορη υπέρβασή του στο 19% (17% και 22% για μισθολογικό και μη μισθολογικό κόστος, αντίστοιχα).
● Το πραγματικό μισθολογικό κόστος μειώθηκε κατά 25,2% συμβάλλοντας κατά τα 4/5 στην αύξηση της κερδοφορίας και κατά 1/5 στη μείωση των τιμών, διευρύνοντας τις ανισότητες αφού κατά την περίοδο 2008-14 το μερίδιο της εργασίας στο συνολικά παραγόμενο εισόδημα υποχώρησε κατά 9 μονάδες (από το 62% στο 53%).
● Το ύψος των πραγματικών μισθών υποχώρησε από το 81% στο 65% των αντίστοιχων μισθών της Ε.Ε.15
● Η αγοραστική δύναμη των μισθών στην Ελλάδα υποχωρεί από τη 14η στη 18η θέση, στο πλαίσιο της Ε.Ε.28.
● Η αγοραστική δύναμη υποχώρησε ανά εργαζόμενο κατά 32% και για το σύνολο της μισθωτής εργασίας κατά 50% λόγω της μείωσης των μισθών, της εξέλιξης του τιμάριθμου, της φορολογικής επιβάρυνσης και της μείωσης των κοινωνικών παροχών.
● Το 2012 μέχρι το κατώτατο όριο των 751 ευρώ αμειβόταν το 17% των εργαζομένων (το 12% και 5% των πλήρως και μερικώς απασχολουμένων, αντίστοιχα).
● Η μείωση των κατώτατων μισθών, η αποδόμηση των συλλογικών συμβάσεων και η εξατομίκευση των αμοιβών οδήγησαν το 45% των εργαζομένων (23% και 22% των πλήρως και μερικώς απασχολουμένων, αντίστοιχα) να αμείβεται με μισθούς μέχρι το παλιό κατώτατο όριο των 751 ευρώ.
Από την εσωτερική υποτίμηση, στην ενίσχυση των μισθών
Η επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων με Νόμο που προωθεί η κυβέρνηση και αναμένεται να καταθέσει το επόμενο διάστημα προς ψήφιση στη Βουλή, αποτελεί ουσιαστικά την αφετηρία αναστροφής των πολιτικών ύφεσης και εσωτερικής υποτίμησης.
1. Οι πολιτικές εσωτερικής υποτίμησης συνέβαλαν στον 4πλασιασμό της ανεργίας με τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη, στη μείωση κατά 1/5 της απασχόλησης και στη φτωχοποίηση του 1/3 της κοινωνίας.
2. Η βίαιη συμπίεση των κατώτατων μισθών και η αποδιάρθρωση των συλλογικών συμβάσεων συνέβαλαν στην διολίσθηση της πλειοψηφίας των μισθών προς τα νέα κατώτατα όρια, στην κατά 50% μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, στην απόκλισή τους από τον ανεπτυγμένο πυρήνα των ευρωπαϊκών χωρών.
3. Η μονομερής προσήλωση στη μείωση του κόστους εργασίας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας αποτελεί αναποτελεσματική επιλογή όπως επιβεβαιώνει η δραστική μείωση των μισθών στα χρόνια του μνημονίου αφού η Ελλάδα παρουσιάζει συνολική πτώση από την εφαρμογή των σχετικών μέτρων.
4. Η σταδιακή αύξηση των κατώτατων μισθών, σε συνδυασμό με την απόδοση των μέτρων διευκόλυνσης για τις βεβαρημένες επιχειρήσεις από την κρίση και τη διαχείρισή της, συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης σε αντίθεση με τις πολιτικές συμπίεσής τους που είχαν αρνητικές εξελίξεις στην απασχόληση για την ανειδίκευτη εργασία.
5. Η ηλικιακή διάκριση στους κατώτατους μισθούς, εκτός από την σαφή παραβίαση του Συντάγματος και των Διεθνών Συμβάσεων Εργασίας, δεν συνεπάγεται ουσιαστική αύξηση της απασχόλησης των νέων.
6. Η εφάπαξ νομοθετική παρέμβαση για την επαναφορά του κατώτατου μισθού αποτελεί μέσον αποκατάστασης απέναντι στη βίαιη και δραστική μείωσή του με νόμο και της συνακόλουθης υποβάθμισης της διαπραγματευτικής δύναμης των συνδικάτων, αποκαθιστώντας παράλληλα και στο εξής τον ρόλο της συλλογικής αυτονομίας .
7. Ο θεσμός των τριετιών είναι αποκλειστικά προϊόν των συλλογικών συμβάσεων στις οποίες και επανέρχεται για τη ρύθμιση του περιεχομένου τους.
8. Η αποκατάσταση της συλλογικής αυτονομίας αποτελεί τον αναγκαίο όρο για την εύρυθμη λειτουργία, αντί της ασυδοσίας, της αγοράς, τη ρύθμιση και αναβάθμιση των εργασιακών σχέσεων με βάση τους θεμελιώδεις συνταγματικούς και διεθνείς κανόνες δικαίου.
9. Η επαναφορά του, ουσιαστικά καταργηθέντα από τα μνημόνια, Ν. 1876/90 για τις συλλογικές συμβάσεις συνοδεύεται και από μέτρα βελτίωσής του για την περαιτέρω αναβάθμιση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και του τρόπου επίλυσης των συλλογικών διαφορών μέσω του ΟΜΕΔ.
10. Η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων και του κατώτατου μισθού συνιστούν καίριο πλήγμα στις πολιτικές του μνημονίου και ανταποκρίνονται απόλυτα σε θεμελιώδεις κανόνες του εθνικού, διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου και αποτελούν δείγμα μιας άλλης πορείας απέναντι στην Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού.