Καπνοβιομηχανίες: Λαθραία και αύξηση εξαγωγών εξαλείφουν τα φορολογικά έσοδα
Της Μαρίνας Πρωτονοταρίου
Το παράδειγμα της καπνοβιομηχανίας δείχνει πώς μπήκαν σε κίνδυνο και τα υπάρχοντα έσοδα από φόρους από τις καπνοβιομηχανίες με τις συνεχείς αυξήσεις φόρου του ΕΦΚ για τα τσιγάρα που πλέον έχει το ανάποδο αποτέλεσμα.
Οι αυξήσεις φόρου ακριβαίνουν τόσο το προϊόν ώστε το κάνουν δυσπρόσιτο, με αποτέλεσμα μερίδα καταναλωτών να στρέφεται προς τα λαθραία και παράνομα τσιγάρα, και έτσι να έρχεται η μείωση του τζίρου στη νόμιμη αγορά και επομένως και των φόρων.
Ταυτόχρονα, οι μεγάλες πολυεθνικές για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα μείωσης της εσωτερικής αγοράς και να διατηρήσουν τα εργοστάσιά τους, επικεντρώνονται στις εξαγωγές, δηλαδή να παράγουν άλλες εταιρείες των ομίλων τους εκτός Ελλάδας, με αποτέλεσμα να τιμολογούνται τα προϊόντα στο εξωτερικό και να χάνονται φόροι για το ελληνικό κράτος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα το 7% των εσόδων του προϋπολογισμού προέρχεται από τον καπνό από ΕΦΚ και ΦΠΑ, δηλαδή 3 δισ. συνολικά από τα οποία τα 1,1 δισ. προέρχονται από την Παπαστράτος. Ωστόσο το νούμερο αυτό θα μειωθεί με τη συνεχή μείωση της ελληνικής νόμιμης αγοράς και με την υποκατάσταση των πωλήσεων εσωτερικού των εταιρειών από εξαγωγές και των αγορών των καταναλωτών από παράνομα τσιγάρα.
Η μείωση της ελληνικής αγοράς καπνού εκτός από μείωση εσόδων μπορεί να επηρεάσει και τον κλάδο της καπνοκαλλιέργειας που στην Ελλάδα είναι από τους πιο σημαντικούς για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Ο κλάδος πραγματοποιεί εξαγωγές αξίας 500 εκατ. ευρώ ή αλλιώς το 3% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Απασχολεί 25.000 λιανοπωλητές και συνολικά 60.000 απασχολούμενους.
Η εταιρεία Παπαστράτος που εξαγοράστηκε το 2003 από τη Philip Morris σήμερα εξάγει σε 30 χώρες και το μερίδιό της είναι 40%. Από τότε μέχρι σήμερα η εταιρεία έχει επενδύσει 650 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, από τα οποία τα 500 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία του εργοστασίου της εταιρείας το 2009, όταν η αγορά ήταν 32 δισ. τσιγάρα έναντι 15 δισ. τσιγάρων σήμερα.
Και φέτος, σύμφωνα με την εταιρεία, η αγορά εκτιμάται πτωτική κατά 5%, μειώνοντας το μεγάλο ρυθμό πτώσης του 11% που είχε τα προηγούμενα χρόνια.
Στρατηγική της Παπαστράτος στη δύσκολη αυτή συγκυρία είναι να ενισχύσει τις εξαγωγές της και να καταπολεμήσει τα λαθραία στην ελληνική αγορά. Σήμερα το 55-60% του τζίρου της εταιρείας είναι οι εξαγωγές, από 20% πριν μερικά χρόνια, ενώ στα σχέδια της εταιρείας είναι να αυξήσει όσο μπορεί τις εξαγωγές της ως ποσοστό στις συνολικές της πωλήσεις. Αυτό όμως σημαίνει λιγότερα φορολογικά έσοδα για το κράτος, το οποίο όσο το 80% των πωλήσεων της εταιρείας γινόταν στην ελληνική αγορά απολάμβανε ανάλογα έσοδα από φόρους, ενώ όταν οι εξαγωγές φθάσουν το 80% θα έχει φορολογικά έσοδα μόλις από το 20% των πωλήσεων της πολυεθνικής.
Για τη μείωση της ελληνικής αγοράς κυρίως ευθύνεται η ανάπτυξη του λαθρεμπορίου, ενώ αιτία ανάπτυξης των λαθραίων είναι η αύξηση του φόρου, αφού η φορολογική επιβάρυνση στα τσιγάρα ανήλθε από 73% στο 84% της τελικής του τιμής μέσα σε λίγα χρόνια.
Όμως η αύξηση της φορολόγησης δεν σημαίνει και αύξηση των φορολογικών εσόδων. Το 2014 είχε εκτιμηθεί ότι η αύξηση φορολόγησης κατά 0,05 ευρώ θα έφερνε 50 εκατ. περισσότερα έσοδα και τελικά έφερε 100 εκατ. λιγότερα και αύξηση των λαθραίων.
Την ίδια στιγμή, η KPMG που μετράει την εξέλιξη του λαθρεμπορίου, υπολογίζει στα 670 εκατ. ευρώ τα έσοδα που φοροδιαφεύγουν το 2014, αφού το λαθρεμπόριο τσιγάρων γνωρίζει αλματώδη αύξηση και από 3% των συνολικών πωλήσεων το 2009, σήμερα έχει φτάσει το 20%.