«Σκωτσέζικο ντους» για το χρέος: Επιλεκτική ακοή από την ελληνική κυβέρνηση
Η ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΟΥ ΔΝΤ, ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ, ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ , ΤΟ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΛΑΝΟ
Στο κρίσιμο προεκλογικό 2017 δεν θα βρεθεί Γερμανός πολιτικός που να μπορεί να εξηγήσει στο γερμανικό λαό ότι πρέπει να αποδεχτούν ότι θα χάσουν μέρος από όσα δάνεισαν. Την ίδια στιγμή ο υπουργος Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος μέχρι το Σάββατο συνεχίζει το μαραθώνιο επαφών στην Ουάσιγκτον, με κορυφαίο θέμα στην ατζέντα την ελάφρυνση του χρέους. Ουσιαστικά κάνει ένα ...«πολιτκό μασάζ» στους Ευρωπαίους να αρχίσουν να αποδέχονται την ιδέα.
Παρά τις προσδοκίες της Αθήνας, η αίσθηση που κυριάρχησε από τις επαφές στην Ουάσιγκτον είναι πως δεν πρόκειται να υπάρξει ουσιαστική εξέλιξη στο θέμα του χρέους πριν από τις γερμανικές εκλογές. Η ελληνική προσπάθεια θα επικεντρωθεί στην επίτευξη μιας κατ' αρχήν συμφωνίας σε έναν οδικό χάρτη στο θέμα του χρέους, ο οποίος θα καταλήγει σε κάποια μελλοντική στιγμή σε μια λύση.
Ακόμη όμως κι αν το κούρεμα χρέους γίνει από το 2018, δεν θα είναι ευχάριστα νέα για τους πολίτες που θα δουν επιπλέον μέτρα να το συνοδεύουν, περικοπές εισοδημάτων και συντάξεων και ακόμη περισσότερες «μεταρρυθμίσεις».
Το ΔΝΤ συνδέει καθαρά όχι μόνο την ανάγκη κουρέματος του ελληνικού χρέους αλλά και τις μεταρρυθμίσεις με τη βιωσιμότητα του χρέους. «Εχουμε στο παρελθόν δείξει ευελιξία στην αξιολόγηση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, αλλά όπως είναι σήμερα το χρέος δεν είναι βιώσιμο και θα απαιτηθεί περισσότερη δουλειά στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων», ήταν η δήλωση της Προέδρου του ΔΝΤ Κρ. Λαγκάρντ.
Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση έχει επιλεκτική ακοή... στις θέσεις του ΔΝΤ, αφού διαλέγει να ακούει μόνο τη φράση το χρέος δεν είναι βιώσιμο και επιχειρεί να στηρίξει στο ΔΝΤ το αίτημα για μείωση του χρέους τώρα. Συμφωνεί με το Ταμείο κατά περίπτωση (a la carte) χωρίς να συνειδητοποιεί, ότι αν συμφωνεί ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, σημαίνει ότι αναιρεί την ορθότητα του προγράμματος που η κυβέρνηση εισηγήθηκε και υποστηρίζει και θα πρέπει να υιοθετήσει τις «πιο αποτελεσματικές» λύσεις που προτείνει το Ταμείο. Η λογική το χρέος δεν είναι βιώσιμο και πρέπει να κουρευτεί, όπως λέει το ΔΝΤ, αλλά το πρόγραμμα είναι άρτιο και δεν πρέπει να γίνει αυστηρότερο... δεν έχει βάση.
Τσακαλώτος: Το χειρότερο είναι να πάνε πίσω την απόφαση
Ακόμη και στον υπουργό Οικονομικών γίνεται σιγά-σιγά φανερό ότι οι αποφάσεις για το χρέος αργούν. Μιλώντας στην υποεπιτροπή της Βουλής για το χρέος, εξέφρασε την ανησυχία του για την αναβολή της τελικής απόφασης για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους μετά το τέλος του 2016 από το συμβούλιο υπουργών της Ευρωζώνη.
«Ο στόχος είναι να έχουμε λύση μέχρι τα Χριστούγεννα. Το χειρότερο είναι να πάνε πίσω την απόφαση. Θα είναι ανησυχητικό όχι μόνο για την κυβέρνηση αλλά και για τη χώρα» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Τσακαλώτος για να προσθέσει «πρέπει να αποφασίσουμε έως τέλος του έτους εκείνα τα μέτρα που θα μας δώσουν καθαρό διάδρομο. Θεωρώ ότι θα είναι σημαντικό βήμα και δεν νομίζω ότι ο Δραγασάκης θα έχει διαφορετική άποψη. Το μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο πλάνο θα αποφασιστεί τώρα για μετά. Το σημαντικό είναι ο καθαρός διάδρομος. Ωστόσο, παραμένει μεγάλη ανησυχία γιατί δεν τελειώνει εκεί η συζήτηση».
«Είναι σημαντικό να καταλάβουν οι αγορές ότι είναι βιώσιμο το χρέος και υπάρχει ο καθαρός διάδρομος. Αν δεν υπάρξει η πολιτική απόφαση και κλωτσήσουν τον τενεκέ για δυο χρόνια, τότε οι επενδυτές δεν θα πειστούν» κατέληξε ο κ. Τσακαλώτος.
Συνταγή ΔΝΤ: Περικοπές στις συντάξεις, μεταρρυθμίσεις και κούρεμα
Στην έκθεση για τα δημοσιονομικά μεγέθη που παρουσίασε το Ταμείο εκτιμά ότι η Ελλάδα θα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ φέτος, 0,7% του ΑΕΠ το 2017 (έναντι 1,75% μνημονικού στόχου) και 1,6% του ΑΕΠ από το 2018 και μετά (έναντι 3,5% του μνημονίου).
Το Ταμείο υπογραμμίζει ότι η επίτευξη των στόχων προϋποθέτει την «πλήρη εφαρμογή από την Ελλάδα του δημοσιονομικού πακέτου του προγράμματος του ESM», εμμένει στη θέση του ότι η λύση πρέπει να περιλαμβάνει και την απομείωση του χρέους, ενώ αναδεικνύει την ανάγκη ακόμη μεγαλυτέρων περικοπών στις συντάξεις, καθώς θεωρεί ότι οι σχετικές δαπάνες παραμένουν σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Εκτιμά επίσης ότι η υπερφορολόγηση που εφαρμόζεται δεν θα αποδώσει μεγαλύτερα έσοδα στον κρατικό προϋπολογισμό.
Για το χρέος το Ταμείο προβλέπει ότι θα αυξάνεται έως και το 2018, φτάνοντας στο 184,7 % του ΑΕΠ για να αρχίσει να μειώνεται στη συνέχεια. Τέλος, τοποθετεί την Ελλάδα στην τελευταία θέση στον κόσμο σε ό,τι αφορά την αδυναμία της χώρας να ανταποκριθεί στις οικονομικές/χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις της.
Τζακ Λιου: Οσο καθυστερείτε γίνεται δυσκολότερο
Ο υπουργός Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζακ Λιου παρενέβη στο ζήτημα του ελληνικού χρέους και μιλώντας στο Ινστιτούτο Πίτερσον έκανε λόγο για άμεση ανάγκη αναδιάρθρωσης του χρέους. Δήλωσε πως η τελευταία συμφωνία για την Ελλάδα είναι σημαντική γιατί αποφασίστηκε η αναδιάρθρωση του χρέους χαρακτηρίζοντάς το μάλιστα μη βιώσιμο και σημείωσε με νόημα πως "όσο καθυστερείς να το κάνεις, τόσο πιο δυσκολο γίνεται για την οικονομία που στηρίζει το χρέος".
Όπως εξήγησε, το χρέος μειώνεται για κάθε χώρα, όταν η οικονομία βρίσκεται σε ανάπτυξη και το χρέος αυξάνεται ότι η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Σημείωσε επίσης με νόημα πως η Ελλάδα συνεχίζεται να εργάζεται με όλους τους Θεσμούς και το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους παραμένει στο τραπέζι.
Πώς θα κουρευτεί το χρέος; Τέσσερα σενάρια της Barclays
Τέσσερα σενάρια για τους πιθανούς τρόπους ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους παρουσίασε σε έκθεσή της η Barclays. Στην έκθεση, ο διεθνής οίκος προβλέπει για την περίοδο 2017-2040 μέση ονομαστική ανάπτυξη 2,4% και πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% μετά το 2018. Παράλληλα, προβλέπει έσοδα της τάξεως των 5,5 δισ. από τις ιδιωτικοποιήσεις έως το 2022 και έξοδο στις αγορές μέσω πενταετών ομολόγων από το 2019. Τα σενάρια έχουν ως εξής:
Σενάριο 1: Περίπου το 75% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στην κατοχή του επίσημου τομέα. Σύμφωνα με τον διεθνή οίκο, εξαιτίας των ιδιαίτερα ευνοϊκών όρων (καμία πληρωμή τόκων σε EFSF/ESM πριν από το 2023), το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα υποχωρεί σταδιακά έως το 2030, παρά τις προκλήσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή του τρίτου προγράμματος διάσωσης. Σε αυτό το σενάριο απλούστατα δεν υπάρχει καμία ελάφρυνση του χρέους.
Σενάριο 2: Συμπληρώνει το πρώτο σενάριο με επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων. Οι ιδιωτικοποιήσεις τα προηγούμενα τρία έτη έχουν αποδώσει περίπου 3 δισ. ευρώ. Ακόμα κι αν τα έσοδα αυξάνονται κατά 1 δισ. ανά έτος, τότε θα ανέλθουν στα επίπεδα των 25 δισ. έως το 2040. Σε αυτό το σενάριο η καμπύλη χρέους θα βελτιωθεί λίγο, αλλά οι χρηματοδοτικές ανάγκες καταδεικνύουν και πάλι ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Σενάριο 3: Η Barclays εκτιμά επέκταση ωριμάνσεων για δάνεια που έλαβε η Ελλάδα από EFSF/ESM/GLF και καμία πληρωμή έως το 2041. Παράλληλα, το σενάριο περιλαμβάνει περικοπή στο μισό των επιτοκίων που πληρώνει η Ελλάδα στον ESM από το 2018 και μετά. Μια τέτοια στρατηγική θα μείωνε τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, χωρίς ονομαστικό κούρεμα.
Όπως αναφέρει ο διεθνής οίκος, μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε, σε γενικές γραμμές, να θεωρηθεί αποτελεσματική από τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ, επιτρέποντας στο Ταμείο να συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Ωστόσο, αυτό το σενάριο δεν θα ήταν το καλύτερο για την Ελλάδα, καθώς το δημόσιο χρέος θα άρχιζε να αυξάνεται από 156% του ΑΕΠ το 2037, ενώ οι χρηματοδοτικές ανάγκες θα ήταν πολύ κοντά στο να υπερβούν το 20% του ΑΕΠ το 2040.
Σενάριο 4: Σύμφωνα με αυτό, η Ελλάδα λαμβάνει μια "σκληρή" αναδιάρθρωση. Αυτή η κίνηση είναι ό,τι πιο κοντά σε αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα, αλλά είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί, εκτιμά η Barclays. Σε αυτό το σενάριο, πέρα από την επέκταση των ωριμάνσεων των ομολόγων EFSF/ESM/GLF έως το 2041, η Barclays εκτιμά ότι δάνεια της ΕΚΤ και του ΔΝΤ μεταφέρονται στον ESM. Παράλληλα, η Ελλάδα δεν πληρώνει κανέναν τόκο για το δημόσιο χρέος της έως το 2040. Αυτά τα μέτρα, σύμφωνα με τον διεθνή οίκο, θα μειώσουν σημαντικά τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, ενώ θα βελτιώσουν και το προφίλ της δυναμικής του χρέους.
Σύμφωνα με τον διεθνή οίκο, τα δύο πρώτα σενάρια δείχνουν ότι μια μορφή ανακούφισης χρέους προς την Ελλάδα είναι απαραίτητη, ενώ το τέταρτο σενάριο είναι σχετικά εγγύτερα στις θέσεις του ΔΝΤ, όταν οι Ευρωπαίοι είναι πιθανόν πιο κοντά σε μια «light» εκδοχή του τρίτου σεναρίου.