Έκθεση-«καταπέλτης» της Κομισιόν για την εκπαίδευση στην Ελλάδα: Λάθος όλες οι αλλαγές Φίλη

Η ΕΛΛΑΔΑ ΧΑΝΕΙ ΝΕΟΥΣ ΥΨΗΛΟΥ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΧΩΡΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Μάλιστα, την ώρα που η έκθεση αποτυπώνει με τα πιο μελανά χρώματα την κατάσταση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, η Παιδεία αποτελεί μέρος της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής.

Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τις οξείες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στο πληθυσμιακό αποτύπωμα της Ελλάδας.

Ο αριθμός των γεννήσεων μειώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια: Από 118.000 το 2008, μειώθηκε σε 92.000 το 2014, πτώση 22%. Λόγω της υπογεννητικότητας, αναμένεται και δραματική συρρίκνωση κατά 25% του μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης τα επόμενα έξι χρόνια, την ίδια στιγμή που η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε χώρα μετανάστευσης χάνοντας κυρίως νέους υψηλού μορφωτικού επιπέδου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητεί από την ελληνική κυβέρνηση την επανεκκίνηση των μεταρρυθμίσεων στις τρεις εκπαιδευτικές βαθμίδες, καθώς τα προηγούμενα χρόνια κάποιες «πάγωσαν» ή άλλες απέτυχαν λόγω πολιτικής ατολμίας.

Σύμφωνα με τα όσα ανφέρει η «Καθημερινή», χαρακτηριστικές περιπτώσεις, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και η αναδιάταξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με συγχωνεύσεις και καταργήσεις ΑΕΙ/ΤΕΙ. Μεταρρυθμίσεις για τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ, πριν αναλάβει την κυβέρνηση, αντιδρούσε.

«Καταπέλτης» η έκθεση για τις κυβερνήσεις

• Κακώς έχει σταματήσει η αξιολόγηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών. «Δεδομένης της θετικής επίδρασης που μπορούν να έχουν η αυτονομία και η λογοδοσία στις εκπαιδευτικές επιδόσεις, θεωρείται ανησυχητικό ότι έχουν ανασταλεί οι διαδικασίες για την αξιολόγηση (αυτοαξιολόγηση για τα σχολεία και ατομική αξιολόγηση εκπαιδευτικών), ακόμη και στην ιδιωτική εκπαίδευση».
• Ο νέος τύπος ολοήμερων σχολείων, που εφαρμόστηκε πρώτη φορά φέτος, αποτελεί υποβάθμιση. «Εφαρμόζεται σε μεγαλύτερο αριθμό σχολείων, στην πραγματικότητα ωστόσο πρόκειται για λιγότερο φιλόδοξη εκδοχή του νέου ολοήμερου σχολείου που προβλεπόταν παλαιότερα. Ο νόμος δεν προβλέπει την οργάνωση ολοκληρωμένων απογευματινών δραστηριοτήτων μετά τη λήξη της πρωινής ζώνης, όπως είχε προβλεφθεί αρχικά».
• Οι νέοι πάσχουν σε δεξιότητες όπως ανάγνωση και μαθηματικά. «Οι επιδόσεις τους είναι απογοητευτικές, όπως αποτυπώνονται στους διεθνείς διαγωνισμούς PISA». Επίσης, η Ελλάδα κατατάσσεται 26η στο σύνολο των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε. στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας για το 2016 και η συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση ανήλθε σε 5,7% το 2015, απέχοντας πολύ από τον μέσο όρο 10,7% της Ε.Ε.
• Οι εκπαιδευτικοί είναι γηρασμένοι και κακοπληρωμένοι. «Οι μισοί (49%) στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι άνω των 50 ετών, ενώ λιγότεροι από το 1% είναι κάτω των 30. Στη δευτεροβάθμια, το 39% έχει ηλικία από 40 έως 49 ετών. Οι μισθοί είναι χαμηλότεροι σε πραγματικούς όρους από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες του ΟΟΣΑ και μέχρι το τέλος του 2017 θα παραμείνουν αμετάβλητοι με σκοπό την εξοικονόμηση δαπανών.
• Το σχέδιο αναδιάρθρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης απέτυχε, αφού στην πράξη δεν οδήγησε στον αναμενόμενο οικονομικό εξορθολογισμό.
• Περιορίστηκε σημαντικά η αυτονομία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ υποβαθμίστηκε ο ρόλος των Συμβουλίων.
• Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για την εκπαίδευση ανήλθαν στο 4,4% του ΑΕΠ το 2014, έναντι 4,9% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Πάντως, το ποσοστό της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μειώθηκε από 9% το 2014 σε 7,9% το 2015, πολύ κάτω από τον μέσο όρο του 11% της Ε.Ε. των «28» το 2015, για να υπάρχει μία θετική νότα.

Μεγάλο έλλειμμα καταγράφεται στην ελληνική εκπαίδευση ως προς τις δεξιότητες που αφορούν τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Ο λόγος για τον ψηφιακό αναλφαβητισμό, ο οποίος στις προηγμένες χώρες έχει αντικαταστήσει τον γλωσσικό αναλφαβητισμό.

Ειδικότερα, η Ελλάδα κατατάσσεται 26η στο σύνολο των 28 κρατών- μελών της Ε.Ε. στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας για το 2016. Δεδομένου ότι ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ταλαντούχων, καταρτισμένων ατόμων μεταναστεύουν στο εξωτερικό για να αναζητήσουν καλύτερες μισθολογικές απολαβές ή καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, οι ελληνικές επιχειρήσεις του τομέα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό με τις κατάλληλες ψηφιακές δεξιότητες.

Ελλιπής οργανωτική απόδοση στα ΑΕΙ και ΤΕΙ

Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση κινείται με την... όπισθεν. Συγκεκριμένα, όπως λέει η έκθεση της Ε.Ε., με νομοθετική πράξη που θεσπίστηκε τον Οκτώβριο του 2015 άλλαξε ο τρόπος εκλογής πρυτάνεων και κοσμητόρων, με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η αυτονομία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Επίσης, ο ρόλος των πανεπιστημιακών συμβουλίων υποβαθμίστηκε και τα κριτήρια εκλογιμότητας έγιναν περισσότερο αυστηρά.

Καταπέλτης είναι η έκθεση της Ε.Ε. και για το σχέδιο «Αθηνά», που ξεκίνησε το 2012 με στόχο την αναδιάταξη του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οπως λέει η έκθεση, «το σχέδιο “Αθηνά” της περιόδου 2012 - 2014 δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο. Το σχέδιο συνέβαλε θεωρητικά στη συγχώνευση περισσότερων από 120 πανεπιστημιακών τμημάτων. Στην πράξη όμως, το σχέδιο αυτό δεν οδήγησε στον αναμενόμενο οικονομικό εξορθολογισμό, καθώς πολλά από τα τμήματα που συνενώθηκαν δεν διέθεταν στην πραγματικότητα πανεπιστημιακό προσωπικό και/ή σπουδαστές. Τα τέσσερα πανεπιστήμια που καταργήθηκαν, συγχωνεύθηκαν στην πράξη με άλλα ΑΕΙ/ΤΕΙ».

Βέβαια, η έκθεση παρατηρεί ότι το πρόβλημα της ελλιπούς οργανωτικής απόδοσης παρατηρείται εντονότερα στα ΤΕΙ.

Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλό, καθώς ήταν 40,4% το 2015, υπερβαίνοντας ελαφρά τον μέσο όρο της Ε.Ε. (38,7 %). Ωστόσο, οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των φύλων δεν έχουν εξαλειφθεί, δεδομένου ότι το 2015 οι γυναίκες εμφάνισαν καλύτερες επιδόσεις από τους άνδρες κατά 10,2 ποσοστιαίες μονάδες.

Από την άλλη, πρόβλημα για τους Ευρωπαίους αποτελεί και η ύπαρξη «αιώνιων» φοιτητών. «Οι σπουδαστές δεν διαγράφονται πλέον αυτόματα από τα πανεπιστημιακά μητρώα αν δεν καταφέρουν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους εντός της κανονικής περιόδου σπουδών. Η αλλαγή αυτή ενδέχεται να οδηγήσει σε νέα αύξηση της μέσης διάρκειας σπουδών, η οποία είναι ήδη αρκετά υψηλή», παρατηρεί η έκθεση.

Τέλος, και λόγω της οικονομικής κρίσης, το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατα αποφοιτησάντων από την τριτοβάθμια εκπαίδευση παρέμεινε πολύ χαμηλό και συγκεκριμένα στο 49,9% το 2015 έναντι 81,9% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Τι απαντά το υπουργείο

Σε στοιχεία παλαιότερων ετών, ισχυρίζεται το υπουργείο Παιδείας ότι βασίζεται η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην οποία αναφέρθηκε σήμερα μεγάλη μερίδα του Τύπου.

Το υπουργείο Παιδείας, με αφορμή τα δημοσιεύματα αυτά εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία προβαίνει σε διευκρινίσεις σχετικά με την υποβάθμιση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, που διαπιστώνει η εν λόγω έκθεση, τονίζοντας παράλληλα ότι για την υποβάθμιση αυτή «οι ευθύνες είναι συγκεκριμένες και αφορούν τα πρώτα πέντε χρόνια των μνημονίων».

«Η σημερινή κυβέρνηση κατόρθωσε να ανακόψει την καθοδική πορεία του εκπαιδευτικού συστήματος, με σειρά μέτρων», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Ειδικότερα, σχετικά με την αυτοαξιολόγηση των σχολικών μονάδων, το υπουργείο ισχυρίζεται ότι αυτή συμπεριλαμβάνεται στο τριετές σχέδιο που συμφωνήθηκε με τους θεσμούς, και ότι η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία θα αναληφθεί μετά από διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Για τον ενιαίο τύπο ολοήμερου δημοτικού σχολείου, αναφέρεται ότι από τον Σεπτέμβρη του 2016, 3.555 δημοτικά σε όλη τη χώρα λειτουργούν με το πρόγραμμα αυτό, αντί των 1.337 που λειτουργούσαν ως ΕΑΕΠ μέχρι πέρσι.

Για τη γήρανση του εκπαιδευτικού προσωπικού, το υπουργείο αναφέρει ότι το γεγονός αποτελεί και το βασικό επιχείρημα για την αναγκαιότητα του διορισμού 20.000 μονίμων εκπαιδευτικών, που προβάλλει το υπουργείο με το τριετές σχέδιο - αναγκαιότητα με την οποία οι θεσμοί συμφώνησαν για πρώτη φορά.

Όσον αφορά στα ΑΕΙ, το υπουργείο επισημαίνει ότι με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων και υπουργικών αποφάσεων, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα έχουν πλέον τη δυνατότητα να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη ευελιξία, αξιοποιώντας τη συνταγματική πρόβλεψη για το αυτοδιοίκητο των ιδρυμάτων στη σημερινή δυσμενή οικονομική συγκυρία. Και μάλιστα, τονίζει ότι σε αυτό το πλαίσιο δόθηκε:

- Η δυνατότητα της μεταφοράς κονδυλίων από την τακτική επιχορήγηση των ιδρυμάτων στα λειτουργούντα σε αυτά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (εταιρείες αξιοποίησης και διαχείρισης της περιουσίας των πανεπιστημίων).

- Η δυνατότητα μεταφοράς κονδυλίων από τους ειδικούς λογαριασμούς κονδυλίων έρευνας στα Α.Ε.Ι.

- Η δυνατότητα, με κανονιστικές αποφάσεις των Συγκλήτων των Α.Ε.Ι. να ρυθμίζονται θέματα, που προβλέπεται να ρυθμιστούν με τον οργανισμό και τον κανονισμό των ιδρυμάτων μέχρι τη θεσμοθέτησή τους.

Επίσης, στο ίδιο πλαίσιο,

- Κατέστη η Σύγκλητος αρμόδιο όργανο για τη λήψη αποφάσεων σε περίπτωση που το Συμβούλιο αδυνατεί να λάβει αποφάσεις, ή απέχει από τη λήψη αποφάσεων της αρμοδιότητάς του.

- Αναμορφώθηκε η διαδικασία της εκλογής του ακαδημαϊκού προσωπικού των Α.Ε.Ι. με τη θεσμοθέτηση εκλεκτορικών σωμάτων με μεγάλο αριθμό μελών (ενδεκαμελών ή δεκαπενταμελών αντί των επταμελών) και με διαφανείς διαδικασίες συγκρότησης και λειτουργίας τους.

- Και τέλος, αναπτύχθηκε ο θεσμός του ακαδημαϊκού υποτρόφου.

Σχετικές ειδήσεις

• Αλλάζουν το νόμο Φίλη για τις απολύσεις εκπαιδευτικών - «Παγώνουν» οι 20.000 προσλήψεις
• «Βόμβα»: Καταργούνται οι Πανελλαδικές Εξετάσεις!
• Σαρωτικές αλλαγές στο Γυμνάσιο - Τέλος τα τρίμηνα, νέος τύπος εξετάσεων κι επέκταση διδακτικού έτους