Το μοιραίο πρόσωπο πίσω από το δημοψήφισμα Παπανδρέου

Το κουβάρι ξεκινά την Παρασκευή, 28 Οκτωβρίου, μία ημέρα μετά τη Σύνοδο Κορυφής, κι ενώ οι έντονες αντιδράσεις που σημειώθηκαν στην παρέλαση αιφνιδίασαν την κυβέρνηση και δημιούργησαν προβληματισμό για επικείμενη κοινωνική έκρηξη.

Μέχρι τότε, το Μέγαρο Μαξίμου υποτιμούσε τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων αλλά και το εκρηκτικό κλίμα στην κοινωνία. Οι αντιδράσεις έκαναν κορυφαίους υπουργούς –μεταξύ αυτών και ο Ε. Βενιζέλος- να αντιλαμβάνονται το αδιέξοδο. Στις συνεχείς συσκέψεις των επόμενων δύο ημερών, το μότο που κυριαρχούσε ήταν το «δεν μπορούμε να συνεχίσουμε πλέον μόνοι μας».

Ωστόσο, ο κ. Γ. Παπανδρέου δεν έδειχνε πρόθεση να παραδώσει την πρωθυπουργία. Στις αλλεπάλληλες συσκέψεις που έγιναν στο Μαξίμου, σε καθεστώς φόβου και πανικού, ο τότε πρωθυπουργός άκουγε χωρίς να μιλά. Κάποια στιγμή, μακριά από αδιάκριτα βλέμματα συνάντησε και τον αδελφό του, Νίκο Παπανδρέου.

Ορισμένοι εκτιμούν ότι τα δύο αδέλφια άρχισαν να συζητούν την ιδέα του δημοψηφίσματος. Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχαιναν να μοιραστεί το ΠΑΣΟΚ τις ευθύνες της κυβερνητικής πολιτικής, χωρίς όμως να σημαίνει ότι ο Γ. Παπανδρέου θα αποχωρούσε από την κυβέρνηση.

Εκβιαστικό δίλημμα

Ένα δημοψήφισμα θα μετατρεπόταν σε εκβιασμό των πολιτών, που θα έπρεπε να απαντήσουν με ένα «ναι» ή «όχι» απέναντι στην Ε.Ε. και το ευρώ. Το δίλημμα διαμορφώθηκε σε σύσκεψη που έγινε την Κυριακή. Παρά τα όσα ακούγονται, το δημοψήφισμα δεν έχει αποκλειστικό εμπνευστή τον Χάρη Καστανίδη, ο οποίος συμφώνησε όπως και οι υπόλοιποι παρόντες με την ιδέα. Ωστόσο, πίσω από το δημοψήφισμα εικάζεται ότι κρύβεται ο Νίκος Παπανδρέου.

Σάλος μετά την ανακοίνωση

Ωστόσο, κανείς δεν είχε αντιληφθεί τις έντονες αντιδράσεις που θα ξεσπούσαν στην Ευρώπη το απόγευμα της Δευτέρας, όταν ο κ. Παπανδρέου ανακοίνωσε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Ομάδας την διενέργεια δημοψηφίσματος.

Μόλις ο τότε πρωθυπουργός ανακοίνωσε το δημοψήφισμα, οι βουλευτές στην αρχή μούδιασαν, ενώ στη συνέχεια ξέσπασαν σε χειροκροτήματα, πιστεύοντας ότι έτσι θα εξασφαλιζόταν μιας μορφής δημοκρατική νομιμοποίηση. Ένα δημοψήφισμα θα λειτουργούσε ως εκτόνωση για την κοινωνία και θα έδινε «ανάσα» στην κυβέρνηση, που θα εξασφάλιζε λίγο χρόνο ζωής.

Μετά τον κ. Παπανδρέου, το λόγο πήρε ο τότε υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, που εξήγησε το διακύβευμα του δημοψηφίσματος. Η μόνη που έδειξε προβληματισμένη ήταν η Βάσω Παπανδρέου, που είχε αντιληφθεί τι θα ακολουθούσε.

Αντιθέτως, ιδιαίτερα θερμοί στην ιδέα του δημοψηφίσματος ήταν ο Δημήτρης Ρέππας και Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, που εμφανίστηκαν το βράδυ στη ΝΕΤ και το Mega αντίστοιχα και στήριξαν την πρωτοβουλία.

Προειδοποίηση της ΝΔ

Αμέσως, ο πρόεδρος της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς αντελήφθη τους κινδύνους και προειδοποίησε δημόσια ότι τo δημοψήφισμα θέτει σε κίνδυνο την παραμονή μας στο ευρώ. Άλλωστε γνώριζε ότι υπήρχε τεράστια πιθανότητα να μετατραπεί η διαδικασία σε ψήφο αποδοκιμασίας του Γ. Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ.

Αμέσως μετά, ο κ. Σαμαράς ζήτησε παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το επόμενο βήματου θα ήταν η αποχή της ΝΔ από κάθε διαδικασία και συζήτηση στη Βουλή που αφορά το δημοψήφισμα.

Οργή στην Ευρώπη

Το ίδιο βράδυ, η είδηση έπεσε σαν «βόμβα» στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και άνοιξε τον ασκό του αιόλου. Ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ επικοινώνησε με τον κ. Βενιζέλο, ενώ αμέσως μετά Μέρκελ και Σαρκοζί διεμήνυσαν την οργή τους και κάλεσαν τον Έλληνα πρωθυπουργό στη σύνοδο των Καννών.

Η Σύνοδος στις Κάννες

Στη Σύνοδο των Καννών, εκτυλίχθηκαν σκηνές απείρου κάλλους και εθνικής ταπείνωσης, με τον Γάλλο πρόεδρο να χρησιμοποιεί βαριές και προσβλητικές εκφράσεις κατά του κ. Παπανδρέου, ο οποίος χρησιμοποιούσε απίστευτα επιχειρήματα για να δικαιολογηθεί.

Έγκυρες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο τότε πρωθυπουργός υποστήριξε ότι το δημοψήφισμα δεν ήταν κάτι που εννοούσε, αλλά μια κίνηση πίεσης προς τον Αντώνη Σαμαρά και την κοινωνία. Όταν οι Μέρκελ και Γιούνκερ του εξήγησαν ότι το δημοψήφισμα ακύρωνε την απόφαση για το PSI, o κ. Παπανδρέου αναφέρθηκε στα επεισόδια των παρελάσεων και στην ανάγκη νομιμοποίησης της κυβέρνησης.

Με τον κ. Βενιζέλο να μιλά ελάχιστα, Μέρκελ και Σαρκοζί ξεκαθάρισαν στον κ. Παπανδρέου ότι το μόνο ερώτημα που μπορεί να τεθεί στο δημοψήφισμα είναι «ναι» ή «όχι» στο ευρώ. Αμέσως, η ΕΚΤ ετέθη σε επιφυλακή και άρχισε να ετοιμάζεται για τις συνέπειες μιας άτακτης εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.

Πέραν των «Μερκοζί», έντονα επικριτικός στον κ. Παπανδρέου ήταν και ο κ. Γιούνκερ. Μόλις ολοκληρώθηκε η συνάντηση, ο κ. Παπανδρέου αισθανόταν ψυχολογικά ράκος, ενώ εξακολούθησε να μιλά για δημοψήφισμα στους δημοσιογράφους, την ώρα που ο κ. Βενιζέλος εκτιμούσε την ακύρωση του δημοψηφίσματος και τη διαφαινόμενη πτώση της κυβέρνησης.

Ποιοι έχουν την ευθύνη

Η απόφαση για το δημοψήφισμα αναδεικνύει την αδυναμία και την ανεπάρκεια των προσώπων της κυβέρνησης Παπανδρέου και τη φοβική και πανικόβλητη αντίδραση που σημειώθηκε μετά την κοινωνική αντίδραση στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου.

Οι Χ. Καστανίδης, Δ. Ρέππας και Φ. Πετσάλνικος στοχοποιήθηκαν ως εμπνευστές του δημοψηφίσματος και αντιμετωπίστηκαν ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Οι τρεις πολιτικοί σαφώς και φέρουν ευθύνη επειδή συμφώνησαν κι υπερθεμάτιζαν, αλλά ευθύνες έχουν και οι βουλευτές της ΚΟ, που χειροκροτούσαν τον κ. Παπανδρέου.

Ωστόσο, αν θελήσουμε να αναζητήσουμε τον «εγκέφαλο» της ιδέας, τότε μάλλον κάποιος θα πρέπει να ψάξει στο οικογενειακό περιβάλλον του κ. Παπανδρέου...