Ενέργεια: Η αντίδραση της Ελλάδας στις προτάσεις της Κομισιόν - «Όχι» στο ρεύμα με... δελτίο

Την ώρα που οι λαοί στην Ευρώπη αγωνιούν για τον επερχόμενο χειμώνα, οι ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου δείχνουν μια παροιμιώδη αμηχανία και μια αδυναμία αντιμετώπισης των κρίσιμων εξελίξεων. Πλέον, το κύμα αντιδράσεων γιγαντώνεται σε όλο και περισσότερες χώρες και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τα μελλούμενα.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην καθιερωμένη ομιλία της της Τετάρτη δεν είχε κάτι νέο να παρουσιάσει στους Ευρωπαίους και καμία έκπληξη δεν προκάλεσαν οι δήθεν εξαγγελίες της, μιας και για πλαφόν δεν είπε κουβέντα. Πλέον, οι ηγέτες των χωρών καλούνται να βγάλουν μόνοι τους τα «κάστανα από τη φωτιά» αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για την «σωτηρία» των λαών τους.

Στην ελληνική κυβέρνηση γνωρίζουν καλά πως τα δύσκολα είναι μπροστά. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης άλλωστε ήταν ο πρώτος μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών που ζητούσε την άμεση επιβολή πλαφόν, ωστόσο, οι Βρυξέλλες μάλλον σφύριζαν αδιάφορα, με τις εξελίξεις πλέον να έχουν γίνει απρόβλεπτες.

Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκές Επιτροπής, όπως ανακοινώθηκαν την Τετάρτη από την
πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κινούνται στο πλαίσιο που εδώ και καιρό έχει
σχεδιάσει και υλοποιεί η ελληνική κυβέρνηση για τη δίκαιη αναδιανομή των μεγάλων εσόδων εταιρειών ενέργειες προς όφελος της κοινωνίας και της ευρύτερης οικονομίας.

Ο μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων που πρότεινε η πρόεδρος της Επιτροπής
εφαρμόζεται από το καλοκαίρι στην Ελλάδα, η οποία έδρασε χωρίς καθυστέρηση, ενώ η πρόταση της Κομισιόν ουσιαστικά επιβεβαιώνει την ορθότητα των επιλογών που έχει κάνει η κυβέρνηση.

Η κα φον ντερ Λάιεν τόνισε επίσης πως πρέπει να μειωθεί η μεγάλη επιρροή της τιμής του φυσικού αερίου στην τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς το ισχύον σύστημα της οριακής τιμής δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες.

Η Ελλάδα, έχει επανειλημμένα επισημάνει την ανάγκη αποσύνδεσης του φυσικού αερίου από τις τιμές του ηλεκτρισμού και επαναξιολόγησης του όλου πλαισίου, όπως και την ανάγκη καθιέρωσης περισσότερο αντιπροσωπευτικού δείκτη για την αγορά φυσικού αερίου, την ανάγκη διαφύλαξης των όρων ανταγωνισμού και τη γρήγορη αλλαγή του ενεργειακού μείγματος με έμφαση στις ΑΠΕ.

Η Ελλάδα στηρίζει τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θεωρεί ότι είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση της μεγάλης ενεργειακής κρίσης. Οι προτάσεις της Κομισιόν θα συζητηθούν σε έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. στις 30 Σεπτεμβρίου.

Τα κυριότερα σημεία του σχεδίου που παρουσίασε η Επιτροπή την Τετάρτη είναι:

Α) Έκτακτα μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία θα συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης ρεύματος και στην εξοικονόμηση φυσικού αερίου.

Η Κομισιόν προτείνει στα κράτη μέλη την υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος σε επιλεγμένες ώρες αιχμής, όταν το κόστος είναι μεγαλύτερο. Συγκεκριμένα, κάθε χώρα θα επιλέξει τις ώρες (10% του συνόλου) με την υψηλότερη αναμενόμενη τιμή και θα επιδιώξει να μειώσει τη ζήτηση κατά 5%.

Παράλληλα, οι Βρυξέλλες προτείνουν τη τη μείωση της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 10% έως τις 31 Μαρτίου 2023, με τα κράτη μέλη να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τα μέτρα που θεωρούν καταλληλότερα προς αυτή την κατεύθυνση.

Β) Μέτρα για την ανακατανομή των εσόδων του ενεργειακού τομέα, μέτρο που ήδη έχει λάβει προ πολλού η Ελλάδα και υιοθετεί τώρα και η ΕΕ. Η Κομισιόν προτείνει την προσωρινή επιβολή πλαφόν 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα στα έσοδα των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο (ΑΠΕ, λιγνίτης και πυρηνική ενέργεια).

Οι ηλεκτροπαραγωγοί που χρησιμοποιούν τις παραπών πηγές ενέργειας έχουν αποκομίσει μεγάλα κέρδη χάρη στο σύστημα οριακής τιμολόγησης, το οποίο προβλέπει πως το ακριβότερο καύσιμο που χρησιμοποιείται για την κάλυψη των ηλεκτροδοτικών αναγκών μίας ημέρας -δηλαδή το φυσικό αέριο αυτή την εποχή- θέτει οριζόντια τη χονδρική τιμή και για τις φθηνότερες πηγές.

Η πρόταση της Κομισιόν ουσιαστικά είναι ένα clawback των εσόδων πάνω από το όριο των 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα, το οποίο περιορίζει ουσιαστικά τα κέρδη συγκριτικά με τη σημερινή τιμή του φυσικού αερίου, όμως εκτιμάται ότι επιτρέπει επαρκή κέρδη ώστε να μην αποθαρρύνει τις μαζικές επενδύσεις σε «πράσινες» μορφές ενέργειας, τις οποίες χρειάζεται η ΕΕ. Οι Βρυξέλλες υπολογίζουν πως τα κράτη μέλη θα μπορούν να εισπράξουν περίπου 117 δισ. ευρώ τα οποία θα μπορέσουν να διαθέσουν για τη στήριξη των καταναλωτών.

Γ) Η Επιτροπή προτείνει επίσης προσωρινή εισφορά αλληλεγγύης που θα επιβληθεί στα υπερκέρδη εταιρειών που δραστηριοποιούνται στους κλάδους του πετρελαίου, του αερίου, του άνθρακα και της διύλισης.

Θα εισπραχθεί από τα κράτη μέλη επί των κερδών του 2022 τα οποία υπερβαίνουν κατά 20% την αύξηση του μέσου όρου των κερδών των τριών προηγούμενων ετών και εκτιμάται ότι θα αποφέρει 25 δισ. Ευρώ, τα οποία θα διοχετευτούν σε καταναλωτές.

Με άλλα λόγια, τα μέλη της ΕΕ μπορούν να αντλήσουν περισσότερα από 140 δισ. από τις δύο έκτακτες παρεμβάσεις (Β και Γ), οι οποίες προτείνεται να μείνουν σε ισχύ για ένα έτος.