Εξεταστική Επιτροπή: Το πόρισμα της ΝΔ για τις παρακολουθήσεις

«Σαν χάρτινος πύργος κατέρρευσαν οι καταγγελίες της αντιπολίτευσης περί σκανδάλου γύρω από τη νόμιμη επισύνδεση του κινητού του κ. Ανδρουλάκη και τη λειτουργία της ΕΥΠ» αναφέρεται στο πόρισμα που κατέθεσε η ΝΔ στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής που διερευνά την υπόθεση. Σύμφωνα με άτυπη ενημέρωση, στο πόρισμα της ΝΔ υπάρχουν αναλυτικά κεφάλαια για την διαδικασία διερεύνησης των υποθέσεων σε όλα τα επίπεδα που υπήρξαν, σχετικά με τη νόμιμη άρση απορρήτου του τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη, για τα παράνομα λογισμικά παρακολούθησης, αναφορές για τις άρσεις απορρήτου επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, καθώς και προτάσεις για την αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της ΕΥΠ.

Ειδικότερα, στο πόρισμα που κατέθεσε η ΝΔ στην Επιτροπή, για την υπόθεση «παραβίασης του απορρήτου των επικοινωνιών του προέδρου του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ και ευρωβουλευτή κ. Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ ή και από άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, την επιβεβαιωμένη απόπειρα παγίδευσης του κινητού του με το κακόβουλο λογισμικό Predator, την παράνομη χρήση αυτού στην επικράτεια και την έρευνα για την ύπαρξη ευθυνών του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη και κάθε άλλου εμπλεκόμενου φυσικού ή νομικού προσώπου», αναφέρονται τα εξής:

Επί της διαδικασίας

Από τις εργασίες της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής και τις καταθέσεις όλων των μαρτύρων, προκύπτει με απόλυτη σαφήνεια ότι η κυβέρνηση υπηρέτησε τον σκοπό της διερεύνησης της υπόθεσης Ανδρουλάκη, της θεσμικής θωράκισης του πλαισίου νόμιμων άρσεων απορρήτου και της ανάγκης ενίσχυσης της λειτουργίας της ΕΥΠ.

Σε επίπεδο κυβέρνησης: Αμέσως όταν προέκυψαν τα σχετικά γεγονότα, εκδόθηκε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την άμεση ενίσχυση των θεσμικών εγγυήσεων στην ΕΥΠ, με υποχρέωση ακρόασης του Διοικητή και την επαναφορά της ανάγκης έγκρισης του αιτήματος νόμιμης άρσης απορρήτου και από δεύτερο εισαγγελέα - διάταξη που είχε καταργήσει το 2018 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Σε επίπεδο Βουλής: Αμέσως μετά τις καταγγελίες του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, η κυβέρνηση ενεργοποίησε τις σχετικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες και ανταποκρίθηκε άμεσα στα αιτήματα των κομμάτων για τη σύγκληση όλων κοινοβουλευτικών σχηματισμών. Εκτός από την ταχεία κύρωση της πράξης νομοθετικού περιεχομένου, όπου υπήρξε και η σχετική συζήτηση στην ολομέλεια της Βουλής, ο πρωθυπουργός ζήτησε από τον πρόεδρο του Σώματος, τη σύγκληση της αρμόδιας επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας και αποδέχθηκε τη συζήτηση προ ημερησίας διατάξεως και τη συγκρότηση της εξεταστικής επιτροπής. Στην επιτροπή Θεσμών κατέθεσαν οι διοικητές της ΕΥΠ από το 2012, ο πρώην γενικός γραμματέας του πρωθυπουργού, ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ και η επιτόπια εισαγγελέας της ΕΥΠ, ενώ στην εξεταστική επιτροπή κατέθεσαν, πλην των διοικητών και του προέδρου, η αναπληρούσα τον διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας Krikel και ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρίας Intellexa (εγγράφως, λόγω έδρας στο εξωτερικό).

Σε επίπεδο δικαιοσύνης: Ο υπουργός Δικαιοσύνης σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, κάλεσε τη δικαστική λειτουργία να εξετάσει κατά προτεραιότητα την έγκληση του κ. Ανδρουλάκη.

Σε πολιτικό επίπεδο: Η αντικειμενική πολιτική ευθύνη της υπόθεσης Ανδρουλάκη ανελήφθη με τις παραιτήσεις του γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού και του διοικητή της ΕΥΠ.

Σε επίπεδο ελέγχων της διοίκησης: Εκτός από τον εκτενή έλεγχο που διενήργησε η Εθνική Αρχή Διαφάνειας σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, η ΑΔΑΕ έλαβε ενημέρωση από την οικεία εταιρία κινητής τηλεφωνίας για τη νόμιμη άρση απορρήτου του τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ τον Σεπτέμβριο του 2021 και ήδη διεξάγει έκτακτους εκτενείς ελέγχους στην ΕΥΠ και σε άλλους φορείς.

Σε ό,τι αφορά το απόρρητο από στελέχη υπηρεσιών που δεσμεύονται από κανόνες εχεμύθειας και η επίκληση του αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης, είναι σαφές ότι το απόρρητο αποτελεί εξ υποκειμένου δικαίωμα και υποχρέωση κάθε δημόσιου λειτουργού που το επικαλείται, και δεν υπόκειται στον έλεγχο της αρχής όπου δίνεται κάθε φορά η μαρτυρία. Είναι χαρακτηριστική η κατάθεση του προέδρου της ΑΔΑΕ, ο οποίος δήλωσε ότι δεν δεσμεύεται από το απόρρητο στην εξεταστική επιτροπή, αλλά το επικαλέστηκε στην απάντησή του προς το αίτημα που του είχε απευθύνει ο κ. Ανδρουλάκης για την υπόθεσή του.

Σχετικά με τη νόμιμη άρση απορρήτου του τηλεφώνου Ανδρουλάκη

Από τις καταθέσεις των μαρτύρων και τα έγγραφα που προσκομίστηκαν, προκύπτει ότι η άρση απορρήτου του κινητού τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη ήταν απολύτως νόμιμη, με βάση αίτημα της υπηρεσίας της ΕΥΠ, υπογεγραμμένο από υπηρεσιακούς παράγοντες και από τον διοικητή της ΕΥΠ, προς την αρμόδια εισαγγελέα που εξέδωσε διάταξη για την άρση του απορρήτου. Από την κατάθεση του πρώην διοικητή της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέοντα, προέκυψε ότι τηρήθηκε όλη η προβλεπόμενη νόμιμη διαδικασία.

Όπως προέκυψε συνολικά από τις καταθέσεις, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους σχετικά με την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών, δεν υπάρχει καμία απολύτως εξαίρεση από την άρση του απορρήτου για καμία κατηγορία πολιτών. Συνεπώς, με βάση το Σύνταγμα και τον εκτελεστικό νόμο 2225/1994, γίνεται δεκτό ότι η άρση του απορρήτου μπορεί να διενεργηθεί και για τους βουλευτές ή τους ευρωβουλευτές. 'Αλλωστε, δεν μπορεί να αποκλειστεί a priori η εμπλοκή πολιτικών προσώπων σε πράξεις κατά της εθνικής ασφαλείας, εν γνώσει ή εν αγνοία τους. Επιπλέον, στον ίδιο νόμο περιγράφονται τα στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει η διάταξη για την άρση του απορρήτου, τόσο στην περίπτωση λόγων εθνικής ασφαλείας, όσο και για τη διακρίβωση εγκλημάτων.

Από κανένα στοιχείο δεν προέκυψε ότι ο πρωθυπουργός, το γραφείο του και οι συνεργάτες του γνώριζαν για την άρση του απορρήτου σε οποιοδήποτε στάδιο. Αυτό διαβεβαίωσε ο καθ' ύλην αρμόδιος τότε, Παναγιώτης Κοντολέων, προσθέτοντας ότι ο πρωθυπουργός ως πολιτικός προϊστάμενος της ΕΥΠ, έθετε το γενικότερο πλαίσιο στοχοθεσίας χωρίς να λαμβάνει γνώση για ουσιαστικά ή διαδικαστικά ζητήματα λειτουργίας της υπηρεσίας. Αυτό άλλωστε ήταν και η πάγια πρακτική, όπως επιβεβαίωσε ο πρώην διοικητής Θεόδωρος Δραβίλας. Ο νυν διοικητής Θεμιστοκλής Δεμίρης, επιπλέον κατέθεσε ότι δεν έδωσε καμία εντολή καταστροφής οποιουδήποτε αρχείου.

Από την κατάθεση του προέδρου της ΑΔΑΕ, Χρήστου Ράμμου, επιβεβαιώθηκε ότι η ΕΥΠ προέβη στην άρση του απορρήτου του κ. Ανδρουλάκη τηρώντας το νόμο και υπό τον έλεγχο της εισαγγελέως της ΕΥΠ, ενώ για κανένα πολιτικό πρόσωπο από αυτά που έκαναν αίτηση για να μάθουν αν παρακολουθούνται, περιλαμβανομένου του κ. Σπίρτζη, δεν προέκυψε παρακολούθηση εκ μέρους της ΕΥΠ.

Η τοποθέτηση του κ. Ανδρουλάκη για πολιτική σκοπιμότητα πίσω από την δίμηνη παρακολούθησή του, αναιρείται από την πάγια τακτική της ΕΥΠ, όπως την περιέγραψαν στις καταθέσεις τους όλοι οι προηγούμενοι διοικητές που προσήλθαν στην Εξεταστική Επιτροπή, ότι δηλαδή οι νόμιμες επισυνδέσεις διαρκούν για δύο μήνες σε κάθε περίπτωση, χωρίς εξαιρέσεις.

Σχετικά με τα παράνομα λογισμικά παρακολούθησης

Η απόπειρα παγίδευσης του κινητού τηλεφώνου με το κακόβουλο λογισμικό Predator, προέκυψε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι δεν διενεργήθηκε, ούτε από την ΕΥΠ, ούτε από οποιονδήποτε άλλο δημόσιο φορέα. Ειδικά για το κρίσιμο ζήτημα της ενδεχόμενης χρήσης του λογισμικού παρακολούθησης Predator στην Ελλάδα, η κυβέρνηση απάντησε ότι ούτε αυτό, ούτε κάποιο άλλο αντίστοιχο, κακόβουλο σύστημα χρησιμοποιείται από το Δημόσιο ή κάποια υπηρεσία του. Επιβεβαιώθηκε ότι το Δημόσιο δεν έχει προμηθευτεί παράνομο λογισμικό παρακολούθησης, ενώ από την εξέταση προέκυψε ότι η εταιρία Krikel είχε συνάψει σύμβαση συνεργασίας και προμήθειας υλικού - μη συνδεόμενο πάντως με λογισμικό παρακολούθησης - με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη από το 2018, δηλαδή επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, και ακολούθησαν παρακολουθηματικές συμβάσεις από την ΕΛ.ΑΣ. Ο ιδιοκτήτης και διαχειριστής της Krikel κατέθεσε ότι οι συμβάσεις της εταιρείας με το ελληνικό Δημόσιο, που ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2018, δεν αφορούν το κακόβουλο λογισμικό Predator ή παραπλήσια συστήματα, αλλά ενδοεπικοινωνιακά μηχανήματα που χρησιμοποιούσαν τα στελέχη της ΕΛΑΣ για τις μεταξύ τους συνεννοήσεις. Επιπλέον, δήλωσε ότι δεν έχει συνεργαστεί ποτέ με την ΕΥΠ και ότι δεν γνωρίζει προσωπικά τον κ. Δημητριάδη.

Η υπεύθυνη της εταιρείας Intellexa δήλωσε ότι ουδέποτε πώλησε προϊόντα ή υπηρεσίες σε φυσικά πρόσωπα, σε κυβερνητικούς φορείς ή άλλες οντότητες στην Ελλάδα, δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ των εταιριών Intellexa και Krikel και ότι δεν είχε ποτέ επικοινωνία με τους κ.κ. Δημητριάδη και Κοντολέοντα.

Όλοι οι διοικητές δήλωσαν, ότι η ΕΥΠ ουδέποτε προμηθεύτηκε κακόβουλο λογισμικό. Η αναπληρώτρια διοικητής της ΕΑΔ, Αλεξάνδρα Ρογκάκου, κατάθεσε ότι η ΕΛΑΣ και η ΕΥΠ δεν έχουν συνάψει συμβάσεις που να επιτρέπουν τη χρήση λογισμικού τύπου Predator. H έρευνα της ΕΑΔ στις συμβάσεις της ΕΥΠ ήταν εξονυχιστική και στοχευμένη.

Σχετικά με τις άρσεις απορρήτου επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ

Οι καταθέσεις των μαρτύρων ξεκαθάρισαν απόλυτα το τοπίο και φώτισαν όλες τις πτυχές, και ανέδειξαν ότι επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ παρακολουθήθηκαν από την ΕΥΠ κυβερνητικά στελέχη σε γνώση του κ. Τσίπρα.

Ο πρώην διοικητής της ΕΥΠ Ρουμπάτης συνομολόγησε ότι την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ παρακολουθήθηκαν κυβερνητικά στελέχη. Η επισύνδεση που έγινε στο τηλέφωνο του κ. Πιτσιόρλα ξεκίνησε αρχές του 2016 μέχρι το τέλος εκείνης της χρονιάς, ακόμα και όταν ο ίδιος είχε οριστεί από τον Νοέμβριο του 2016, υπουργός της κυβέρνησης. Ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ενημερώθηκε από τον τότε διοικητή της ΕΥΠ, Γιάννη Ρουμπάτη, για την επικείμενη σύνδεση στο τηλέφωνο του κ. Πιτσιόρλα και ενέκρινε την ενέργεια. Ο προκάτοχός του, Θ. Δραβίλας, εξέφρασε την οργή του για όσους ισχυρίζονταν ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του, απ΄τον Ιούλιο του 2012 μέχρι τον Ιανουάριο του 2015, υπήρξε παρακολούθηση των κ.κ. Σαγιά και Πιτσιόρλα. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ υποβάθμισε τις αποκαλύψεις Ρουμπάτη που αφορούσαν στην παρακολούθηση Πιτσιόρλα, στοιχεία στα οποία απέφυγε επιμελώς να αναφερθεί, παρά τις ερωτήσεις που του έγιναν από τα μέλη της επιτροπής.

Προτάσεις για την αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου

Υπηρετώντας την ανάγκη να γίνει πιο διαφανής η λειτουργία της ΕΥΠ, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η αποδοτικότητά της και η κρίσιμη αποστολή που έχει να επιτελέσει για την προάσπιση των εθνικών μας δικαιωμάτων, καταθέτουμε σειρά προτάσεων που προβλέπουν:

- Ενίσχυση του πλαισίου νόμιμης άρσης απορρήτου για πολιτικά πρόσωπα. Εκτός από την έγκριση κάθε νόμιμης άρσης απορρήτου από δεύτερο εισαγγελέα, θα πρέπει να αξιολογηθεί η ενεργοποίηση επιπλέον φίλτρου, μάλλον από πολιτικό πρόσωπο. Ο κύκλος των πολιτικών προσώπων αφορά μέλη της κυβέρνησης και υφυπουργούς, βουλευτές, ευρωβουλευτές, γενικούς/ειδικούς γραμματείς, καθώς και προέδρους/γραμματείς πολιτικών κομμάτων.

- Αλλαγές στο εσωτερικό της ΕΥΠ για την ενίσχυση του εσωτερικού ελέγχου, της διαφάνειας, της εξωστρέφειας και της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού της.

- Απαγόρευση εμπορίας προς ιδιώτες λογισμικών παρακολούθησης και θέσπιση αυτοτελούς διάταξης που θα απαγορεύει και θα τιμωρεί την εμπορία (πώληση και αγορά) λογισμικών παρακολούθησης προς ιδιώτες.

- Παρεμβάσεις στο πλαίσιο προστασίας προσωπικών δεδομένων, οργανωτική ενίσχυση της ΑΔΑΕ για την επιτέλεση του συνταγματικού της ρόλου, δημιουργία φορέα κυβερνοασφάλειας ως συντονιστικού μηχανισμού, επαναξιολόγηση του θεσμικού πλαισίου γνωστοποίησης στο υποκείμενο, περί της επιβολής σε βάρος του, του περιοριστικού μέτρου της άρσης απορρήτου, επένδυση για προστασία κρίσιμων υποδομών της χώρας από απειλές ασφαλείας και επένδυση πόρων ταμείου ανάκαμψης προς αυτή την κατεύθυνση.

- Ευαισθητοποίηση πολιτών και φορέων. Στο πλαίσιο αυτό, συστήνεται η διαρκής επικοινωνία των αρμοδίων δομών του κράτους με πολίτες και φορείς αναφορικά με συστάσεις χρήσης τεχνολογικών συσκευών και εφαρμογών, καθώς και η καθιέρωση σεμιναρίων ψηφιακής ασφαλείας σε όλες τις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης.