ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ, ΤΑ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ Η ΕΛΛΑΔΑ
Συμφωνία Ευρώπης - Αιγύπτου: Παγίδα ή... ευκαιρία - Το «κακό παράδειγμα» της Τουρκίας του 2016
Ήταν 14 Μαρτίου του 2016. Ευρωπαϊκή Ένωση και Τουρκία κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και υπό τυμπανοκρουσίες, υπογράφουν την Κοινή Δήλωση για το μεταναστευτικό. Η ιστορία, ως προς τις υπογραφές, επαναλήφθηκε στο Κάιρο την περασμένη Κυριακή, με την Αίγυπτο του Φατάχ Αλ Σίσι στο ρόλο της τελευταίας πύλης πριν την Ευρώπη.
Η κοινή δήλωση ΕΕ-Τουρκίας εφαρμόζεται θεωρητικά από τον Μάρτιο του 2016 με στόχο να ανακόψει την ροή προσφύγων και μεταναστών από τα τουρκικά παράλια προς την Ευρώπη.
Παρουσιάζεται ως επιτυχία της Ευρωπαϊκής διπλωματίας ουσιαστικά όμως έχει οδηγήσει σε πολιτικές παρεμβάσεις που υποβάθμισαν το σύστημα απόδοσης διεθνούς προστασίας. Επίσης, κατά την εφαρμογή της οι συνθήκες υποδοχής επιδεινώθηκαν εκθέτοντας σε άμεσο κίνδυνο μεγάλο μέρος του προσφυγικού και μεταναστευτικού πληθυσμού που έφθασε και παραμένει στα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου από το Μάρτιο του 2016 και μέχρι σήμερα.
Το παραμύθι του 2016 και ο «δράκος»
Φυσικά και χωρίς περιττά λόγια η Κοινή Δήλωση του 2016 απέτυχε παταγωδώς. Καμία ροή από την Τουρκία προς την Ευρώπη δεν ανεκόπη, με αποκορύφωμα τα όσα έγιναν στον Έβρο το 2020.
Η Κοινή Δήλωση της Ευρώπης με την Τουρκία του Ερντογάν ήταν ξεκάθαρη:
Σας δίνουμε κονδύλια, κρατάτε τους μετανάστες εκτός Ευρώπης. Τόσο απλά.
Φυσικά ο πανούργος Ερντογάν δεν δίστασε όταν η Ευρώπη δεν του έκανε τα χατίρια να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό προς όφελός του, βάζοντας σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές στο βωμό εκατομμυρίων ευρώ.
Αυτό γιατί άνοιγε κατά βούληση τα σύνορα της Τουρκίας, θαλάσσια και μη, στέλνοντας κατά κύματα μετανάστες. Κάθε φορά που η Ευρώπη δεν έκανε τα όσα ζητούσε η Τουρκία τότε αυτόματα ξεσπούσε μια νέα μεταναστευτική κρίση.
Παραθέτουμε τα σημεία των υποχρεώσεων της Τουρκίας από την Κοινή Δήλωση όπως αυτή υπεγράφη το 2016, με τον πόλεμο της Συρίας εν εξελίξει:
1) Όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας από τις 20 Μαρτίου 2016 και έπειτα θα επιστρέφονται σε αυτήν. Α
2) Για κάθε επιστροφή Σύρου στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ, λαμβανομένων υπόψη των κριτηρίων τρωτότητας του ΟΗΕ.
3) Η Τουρκία θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα με σκοπό να αποτρέψει το άνοιγμα νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών παράνομης μετανάστευσης από την Τουρκία προς την ΕΕ και θα συνεργασθεί εν προκειμένω με τις γειτονικές χώρες καθώς και με την ΕΕ.
4) Όταν τείνουν να σταματήσουν οι παράτυπες διελεύσεις μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ ή, τουλάχιστον μειωθούν σε σημαντικό βαθμό και κατά διατηρήσιμο τρόπο, θα ενεργοποιηθεί το εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα συνεισφέρουν στο πρόγραμμα εθελοντικά.
5) Η εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων θα επισπευσθεί σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη μέλη προκειμένου να αρθούν οι υποχρεώσεις θεώρησης για τους τούρκους πολίτες το αργότερο έως τα τέλη Ιουνίου του 2016, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν εκπληρωθεί όλα τα κριτήρια. Προς τούτο, η Τουρκία θα προβεί στις αναγκαίες ενέργειες για να ανταποκριθεί στις εναπομένουσες απαιτήσεις ούτως ώστε να μπορέσει η Επιτροπή, μετά την απαιτούμενη αξιολόγηση της συμμόρφωσης προς τα κριτήρια, να υποβάλει κατάλληλη πρόταση έως τα τέλη Απριλίου, βάσει της οποίας θα λάβουν τελική απόφαση το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
6) Η ΕΕ, σε στενή συνεργασία με την Τουρκία, θα επισπεύσει περαιτέρω την εκταμίευση των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ που είχαν αρχικά εγκριθεί στο πλαίσιο της διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και θα εξασφαλίσει την χρηματοδότηση περαιτέρω έργων για τα πρόσωπα που τελούν υπό προσωρινή προστασία και έχουν εντοπισθεί με ταχεία συμβολή της Τουρκίας πριν από το τέλος του Μαρτίου.
7) Η ΕΕ και η Τουρκία σημείωσαν με ικανοποίηση τις διεξαγόμενες εργασίες για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης.
8) Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Τουρκία επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για νέα ενεργοποίηση της ενταξιακής διαδικασίας όπως ορίζεται στην κοινή τους δήλωση της 29ης Νοεμβρίου 2015.
9) Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα συνεργασθούν με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια βελτίωσης των ανθρωπιστικών συνθηκών στο εσωτερικό της Συρίας, ιδίως σε ορισμένες περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα, η οποία θα έδινε την δυνατότητα στον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε ασφαλέστερες περιοχές.
Θα κάνει το ίδιο η Αίγυπτος του αλ Σίσι;
Η Κοινή Δήλωση ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αίγυπτο υπεγράφη υπό τη σκιά του πολέμου στη Σομαλία και την Γάζα. Κάτι που αυτόματα σημαίνει αύξηση των μεταναστευτικών ροών εκ νέου στην Μεσόγειο με προορισμό της χώρες του μηχανισμού MED 5: Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα, Ελλάδα και Κύπρο, δηλαδή όσες βρέχονται από την Μεσόγειο.
Έτσι αυτόματα η Αίγυπτος αποκτά τον ρόλο που είχε προ εξαετίας η Τουρκίας (και συνεχίζει να έχει άσχετα αν δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της): Της τελευταίας πύλης προς την Ευρώπη.
Και αν τα 7,4 δισεκατομμύρια που θα πάρει η Αίγυπτος αφορούν και ενεργειακές συμφωνίες (ένεκα και του πολέμου στην Ουκρανία) αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών θα διατεθεί για το μεταναστευτικό.
Οπότε τίθεται αυτόματα το μεγάλο ερώτημα: Θα τηρήσει η Αίγυπτος την Κοινή Δήλωση του 2024;
Η απάντηση τείνει (γιατί ουδείς γνωρίζει τι θα φέρει το μέλλον) προς το «ναι». Αφενός ο αλ Σίσι δεν είναι... Ερντογάν, που δεν διστάζει να παίζει με ανθρώπινες ζωές στο Αιγαίο, αφετέρου ο Αιγύπτιος στηρίχθηκε μετά την ανατροπή του καθεστώτος πριν από 13 χρόνια.
Αυτό που πρέπει να σημειωθεί, είναι πως τα χρήματα ουσιαστικά πηγαίνουν για εκπαίδευση, νέες δομές φιλοξενίας, συστήματα με κάμερες και φυσικά παροχή όλων των απαραίτητων στους μετανάστες.
Άλλωστε η επαναπροώθηση των παράτυπων μεταναστών είναι καίριας σημασίας, όπως και η παροχή ασύλου στους αιτούντες που το δικαιούνται βάση των διεθνών νόμων.