Τσίπρας από Τύνιδα: Απαραίτητη μια νέα Ευρω-μεσογειακή πρωτοβουλία για την Ειρήνη και την Ασφάλεια
Ο πρώην πρωθυπουργός σημείωσε πως είναι απαραίτητη μια νέα Ευρω-μεσογειακή πρωτοβουλία για την Ειρήνη, Ασφάλεια και Βιώσιμη Ανάπτυξη στη Μεσόγειο. «Χρειαζόμαστε μια μεταναστευτική πολιτική προσανατολισμένη στην ασφαλή, ομαλή και νόμιμη μετανάστευση. Με νόμιμες οδούς, σεβασμό στην σνθρώπινη ζωή, επιστροφές σε όσους δεν δικαιούνται άσυλο και αντιμετώπιση διακινητών», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, τόνισε πως «αν η Ευρώπη θέλει να γίνει πιο παραγωγική όπως οι ΗΠΑ, πρέπει να εξετάσει πώς μπορεί να ενισχύσει και να ενσωματώσει νεα εργατική δύναμη. Το 80% της διαφοράς σε παραγωγικότητα μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ συνδέεται με την αύξηση στο εργατικό δυναμικό της δεύτερης».
Παράλληλα, ζήτησε να επιβληθούν ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος του Ισραήλ, αν δεν υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Μ.Ανατολή. «Σημαντικό να καταδικάσουμε την τρομοκρατία και κάθε κράτος που την υποστηρίζει. Αλλά η τρομοκρατία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη δολοφονία χιλιάδων αμάχων, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων παιδιών από ισραηλινές επιχειρήσεις στην Παλαιστίνη. Πρέπει να υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Μέση Ανατολή με επιστροφή όλων των ομήρων. Διαφορετικά να επιβληθούν ευρωπαϊκές κυρώσεις στο Ισραήλ».
Αναλυτικά η ομιλία Τσίπρα
«Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τo IACE, τον Πρόεδρό τoυ και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου για την ευγενική πρόσκλησή τους.
Και θα ήθελα να σας συγχαρώ για την 40ή επέτειο αυτού του διακεκριμένου φορέα.
Όπως γνωρίζετε, είναι η δεύτερη φορά που έχω την τιμή να μιλώ στην Τυνησία στις εκδηλώσεις σας.
Η πρώτη φορά ήταν το 2019 και νομίζω ότι μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι πολλά έχουν αλλάξει από τότε.
Πριν από πέντε χρόνια μιλήσαμε για τη σημασία ενός αποτελεσματικού κράτους. Ενός κράτους που θα μπορούσε να προστατεύσει τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, καθώς και να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη και να καταπολεμήσει τις ανισότητες.
Μίλησα για το τέλος της κρίσης της Ευρωζώνης, την έξοδο της Ελλάδας από τα οικονομικά προγράμματα και την επιστροφή στην ανάπτυξη. Και μίλησα για τον έλεγχο της προσφυγικής κρίσης, με ισχυρότερη συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας.
Άλλοι προσκεκλημένοι μίλησαν για τη νέα πράσινη ατζέντα που προωθείτο στην Ευρώπη και τις προοπτικές καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης.
Και άλλοι διακεκριμένοι καλεσμένοι μίλησαν για το δημοκρατικό μέλλον της Τυνησίας μετά την επανάσταση του 2011.
Φυσικά, το 2019 η κατάσταση στην Ουκρανία καθώς και στη Μέση Ανατολή ήταν εξαιρετικά ανησυχητική. Και υπήρξε μια πολύ μεγάλη συζήτηση για την προεδρία Trump και τον ρόλο των ΗΠΑ πέρα από τον Ατλαντικό.
Αλλά γενικά, πιστεύω ότι – σωστά – το 2019, εστιάσαμε στις θετικές προοπτικές που ανοίγονταν για την περιοχή και τον κόσμο. Και δικαίως σκεφτόμασταν τι είδους κράτος θα μπορούσε να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ δημοκρατίας, σταθερότητας, ασφάλειας και ανάπτυξης, δίνοντας στους πολίτες του ένα καλύτερο μέλλον.
Δυστυχώς, οι εξελίξεις στα πέντε χρόνια που ακολούθησαν, έφεραν περισσότερη αστάθεια και αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Περάσαμε σε μια νέα ιστορική περίοδο.
Αντιμετωπίσαμε μια παγκόσμια πανδημία που οδήγησε στον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων και είχε εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία.
Μια πανδημική κρίση που επέτρεψε σε ορισμένες κυβερνήσεις να εκμεταλλευτούν την κατάσταση προκειμένου να περιορίσουν τα δημοκρατικά δικαιώματα, το κράτος δικαίου και τους θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες, καθώς και να αυξήσουν τη διαφθορά.
Αντιμετωπίσαμε και εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε μια περίοδο με δύο πολέμους στην ευρύτερη γειτονιά μας, όπου χιλιάδες άμαχοι σκοτώθηκαν και σκοτώνονται καθημερινά. Και ταυτόχρονα, βλέπουμε την αστάθεια στην υποσαχάρια Αφρική, το Αφγανιστάν και τη Συρία να επιδεινώνεται.
Οδηγώντας σε νέες προσφυγικές κρίσεις, κρίση ενέργειας και τιμών και σοβαρά προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Βλέπουμε, ότι λόγω της κλιματικής κρίσης, η περιοχή μας - η Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή - γίνεται θερμότερη, ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο.
Ήμουν στη Σύνοδο κορυφής COP21 στο Παρίσι το 2015 και θυμάμαι πολύ καλά την ελπίδα που δημιουργήθηκε. Αλλά όσο περνάει ο καιρός και ξεδιπλώνεται η ενεργειακή κρίση, βλέπουμε ότι δεν υπάρχει η βούληση να επιτύχουμε τους στόχους μας.
Την ίδια στιγμή, αντί για μια δίκαιη μετάβαση στην πράσινη ατζέντα, βλέπουμε το βάρος να πέφτει ολοένα και περισσότερο σε πιο ευάλωτους πολίτες και περιοχές.
Κι αυτό οδηγεί σε μια ακόμη εντονότερη μεταναστευτική κρίση που πυροδοτείται και από την κλιματική κρίση.
Ταυτόχρονα, βλέπουμε τη διεθνή κοινότητα και ειδικότερα την Ευρώπη να μην αναπτύσσει μια ολοκληρωμένη, αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική που θα βασίζεται στον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής και θα αντιμετωπίζει αυτές τις νέες εξελίξεις.
Τον Δεκέμβριο του 2018 βρέθηκα στην περιοχή σας, στο Μαρόκο, όπου η διεθνής κοινότητα υιοθέτησε το Παγκόσμιο Σύμφωνο για την ασφαλή, ομαλή και νόμιμη μετανάστευση.
Τι έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια;
Δυστυχώς, η συζήτηση κυριαρχείται από την άκρα δεξιά στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Και πιστεύω ξεκάθαρα ότι πρέπει να σταθούμε απέναντι στην ρητορική μίσους κατά των ξένων που ακούμε από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο στο πώς θα εξασφαλισθεί η ασφαλής, ομαλή, νόμιμη μετανάστευση. Πώς θα προστατευθούν οι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις. Πώς θα επιστραφούν όσοι δεν βρίσκονται σε αυτήν τη θέση. Πως θα αντιμετωπιστούν τα κυκλώματα διακινητών. Και πώς θα υποστηριχθεί η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας που χρειάζεται περισσότερους εργαζόμενους, με νόμιμες οδούς μετανάστευσης και πολιτικές συμπερίληψης και ένταξης.
Σε αυτό το πλαίσιο πιστεύω πως μπορούμε να κάνουμε ορισμένες διαπιστώσεις αναφορικά με την παγκόσμια οικονομία.
Πρώτα απ’ όλα, όπως προβλέπουν οι οικονομολόγοι, η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να κινηθεί κάπου στο έδαφος του 3 έως 3,5% το 2025 και η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής εξασφαλίζει δυναμική στην παγκόσμια οικονομία. Πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή οικονομία απέφυγε την ύφεση και η παραγωγικότητα των ΗΠΑ είναι υψηλή λόγω των αναπτυξιακών πολιτικών Μπάιντεν. Αλλά αυτή είναι η μία πλευρά του νομίσματος.
Μια πηγή κινδύνου είναι οι επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ. Εάν εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ, ο κίνδυνος εμπορικής σύγκρουσης μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ θα είναι μεγαλύτερος και θα επηρεάσει τον πληθωρισμό.
Δεύτερον, αν οι διαμάχες σε Ουκρανία και Μέση Αντολή συνεχιστούν θα επηρεάσουν ακόμη περισσότερο τις τιμές ενέργειεας.
Τρίτον, πρέπει να δούμε τι συμβαίνει στην Κίνα.
Η Κίνα έχει επηρεαστεί αρνητικά από την πανδημική κρίση και την φούσκα ακινήτων. Εάν το πακέτο στήριξης της οικονομίας δεν την αναζωογονήσει θα υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα θα επιβραδυνθεί περαιτέρω από 5,2% το 2023, σε 4,2% μέχρι το τέλος του 2025.
Τέταρτον, οι εξελίξεις στη Γαλλία θα είναι δύσκολες τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο και θα έχουν επιπτώσεις στην Ευρώπη. Το έλλειμμα είναι γύρω στο 6% και ο προϋπολογισμός του Δεκεμβρίου θα έχει δημοσιονομικά μέτρα περίπου 60 δισ. ευρώ, προκειμένου να αποφευχθεί η έναρξη της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Δεν θα είναι εύκολο να περάσει με μια κυβέρνηση μειοψηφίας. Ταυτόχρονα, η σωρευτική ανάπτυξη της Γερμανίας από το 2019 είναι μικρότερη από 1%. Επηρεάζεται έντονα από την πανδημία, τις υψηλές τιμές ενέργειας μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, την αποδυνάμωση της οικονομίας της Κίνας, καθώς και τον ανταγωνισμό της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας με τα κινεζικά ηλεκτρονικά αυτοκίνητα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ευρωπαϊκή ανάπτυξη δεν προβλέπεται να υπερβεί το 1% για το 2025.
Πιστευω ακράδαντα ότι υπάρχουν σημαντικά συμπεράσματα τα οποία πρέπει να βγάλουμε από τις ανωτέρω γεωπολιτικές και οικονομικές τάσεις, αλλά κυρίως για το όραμα και τις πολιτικές που χρειαζόμαστε για το μέλλον.
Πρώτον, διανύουμε μια περίοδο πολλαπλών κρίσεων.
Μια περίοδο αλληλοσυνδεδεμένων κρίσεων, ανταγωνισμών και συγκρούσεων που τρέχουν κάποιες φορές παράλληλα, άλλες συνεχόμενα, σε παγκόσμιο, περιφερειακό και ευρωπαικό επίπεδο.
Και την ίδια στιγμή, διανύουμε μια ιστορική μετάβαση σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου ο διεθνής ρόλος των ΗΠΑ είναι ηγετικός, αλλά όχι κυρίαρχος.
Πρέπει να αναπτύξουμε μια νέα πολυμερή αρχτεκτονική τόσο στο χρηματοπιστωτικό πεδίο όσο και σε αυτό της ασφάλειας.
Στην περιοχή μας πρέπει να κάνουμε περισσότερα για την περιφερειακή συνεργασία.
Η Ευρω-μεσογειακή Εταιρική Σχέση και η Πολιτική Νότιας Γειτονίας είναι πολύ θετικές πρωτοβουλίες
Το ίδιο ισχύει και για τη Σύνοδο Κορυφής των Med9 που ίδρυσα μαζί με τον τότε πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ και άλλους ηγέτες.
Αλλά δεν αρκούν.
Χρειαζόμαστε μια νέα Ευρωμεσογειακή πρωτοβουλία για την ειρήνη, την ασφάλεια και την βιώσιμη ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα, χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό είδος ηγεσίας από τη Δύση. Μια ηγεσία βασισμένη σε ένα όραμα που αποδέχεται ότι ο κόσμος είναι πολυπολικός και δεν καθοδηγείται μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεν αρκεί να μιλάμε για αξίες αν δεν μαθαίνουμε από τα λάθη του παρελθόντος.
H διεθνής κοινότητα πρέπει –σήμερα– να είναι πιο ειλικρινής από ό,τι ήταν τα τελευταία 30 χρόνια.
Η Δύση πρέπει να επανεξετάσει τα λάθη που έκανε, ιδίως όσον αφορά στρατιωτικές επεμβάσεις.
Και πρέπει να σταματήσει να έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Είναι σημαντικό να σταθούμε ενεργά κατά της παραβίασης της εδαφικής ακεραιότητας οποιασδήποτε χώρας.
Κάτι που έγινε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Και ταυτόχρονα, είναι σημαντικό η Ευρώπη να χρησιμοποιήσει όλη τη διπλωματική της δύναμη στην Ουκρανία, για την ειρήνη βάσει του διεθνούς δικαίου.
Όπως, είναι σημαντικό να καταδικάσουμε την τρομοκρατία και κάθε κράτος που την υποστηρίζει.
Αλλά ταυτόχρονα, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η τρομοκρατία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη δολοφονία χιλιάδων αμάχων, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων παιδιών, όπως βλέπουμε να συμβαίνει από τις ισραηλινές επιχειρήσεις στην Παλαιστίνη.
Και να καταστήσουμε σαφές ότι πρέπει να υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Μέση Ανατολή και επιστροφή όλων των ομήρων.
Διαφορετικά, πρέπει να επιβληθούν ευρωπαϊκές κυρώσεις στο Ισραήλ.
Με άλλα λόγια, πρέπει να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να υποστηρίξουμε τόσο την ειρήνη όσο και το διεθνές δίκαιο.
Συμπεριλαμβανομένης της επανέναρξης των συνομιλιών μετά την κατάπαυση του πυρός, για λύση δύο κρατών στη βάση των συνόρων του 1967, με την Ανατολική Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του παλαιστινιακού κράτους. Με δύο κράτη που ζουν ειρηνικά, πλάι-πλάι με το Ισραήλ.
Και το ίδιο ισχύει για ένα ειρηνευτικό σχέδιο για τη Λιβύη και τη Συρία.
Και βεβαίως για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση την πολιτική βούληση και την ηγεσία για μια τέτοια πολιτική; Προς το παρόν όχι.
Αλλά αυτός πρέπει να είναι ο στόχος. Και ελπίζω ότι οι ΗΠΑ έχουν την πολιτική βούληση για ένα τέτοιο όραμα μετά τις εκλογές.
Δεύτερον, πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις πολιτικές μας προσβλέποντας στα επόμενα 10-20 χρόνια.
Η έκθεση Draghi για το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας επισημαίνει τους κινδύνους από την έλλειψη παραγωγικότητας και καινοτομίας της Ευρώπης σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, καθώς και από την εξάρτησή της από τρίτες χώρες – ιδίως από την ενέργεια και την τεχνολογία.
Οι λύσεις που προτείνει η έκθεση είναι η εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς για την εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας, η βιομηχανική πολιτική για τη στήριξη νέων ισχυρών ευρωπαικών ομίλων σε βασικούς τομείς των παγκόσμιων αγορών, καθώς και επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία σε πρωτόγνωρη κλίμακα - σχεδόν 5% του ΑΕΠ ετησίως μεταξύ 2025-30.
Υπάρχουν σημαντικά συμπεράσματα που πρέπει να συναχθούν εδώ.
Από το 2000, η αύξηση του ΑΕΠ της ΕΕ ήταν πράγματι κατά μέσο όρο 0,5% χαμηλότερη από αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά σχεδόν το 80% της διαφοράς προήλθε από δημογραφικά στοιχεία.
Αυτό σημαίνει ότι αν η Ευρώπη θέλει να γίνει πιο παραγωγική πρέπει να εξετάσει πώς μπορεί να ενισχύσει και να ενσωματώσει την εργατική της δύναμη.
Την ίδια στιγμή πρέπει να προωθήσει την πολιτική έκδοσης κοινού χρέους και την ενίσχυση της εθνικής φορολογίας.
Τι σημαίνει αυτό για τη Μεσόγειο;
Χρειαζόμαστε πιο ισχυρή ευρωπαική βιομηχανική πολιτική και στενότερη συνεργασία με γειτονικές αγορές όπως της Τυνησίας.
Χρειαζόμαστε μια μεταναστευτική πολιτική προσανατολισμένη στην ασφαλή, ομαλή και νόμιμη μετανάστευση, όπως συμφωνήσαμε στο Μαρόκο. Με ασφαλείς νόμιμες οδούς.
Χρειαζόμαστε μια βιώσιμη ενεργειακή πολιτική στη Μεσόγειο που θα εξισορροπεί την πράσινη ατζέντα με τις ανάγκες της κοινωνίας.
Και χρειαζόμαστε τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να δώσουν προτεραιότητα στη βιώσιμη ανάπτυξη και σταθερότητα, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου οι συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή οδηγούν σε μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές.
Εδώ θα ήθελα να έρθω στο τρίτο και τελευταίο σημείο μου.
Όπως γνωρίζετε, αγωνίστηκα πολύ σκληρά για να βγει η Ελλάδα από την οικονομική κρίση και να επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2019.
Και να προστατευθούν τα πιο ευάλωτα τμήματα της κοινωνίας.
Και υπήρξαν στιγμές που ήμασταν μόνοι απέναντι στο ΔΝΤ και τους πιστωτές.
Γνωρίζω ότι η κυβέρνησή σας και η χώρα σας αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις σήμερα.
Το κατέστησα σαφές τότε και ξέρω ότι το καταστήσατε σαφές στο ΔΝΤ, ότι δεν υπάρχει ένα μοντέλο προγράμματος που να ταιριάζει σε όλες τις χώρες και σε όλες τις περιστάσεις.
Και ότι τα μέτρα λιτότητας οδηγούν σε περισσότερες ανισότητες και φτώχεια χωρίς να οδηγούν σε ανάπτυξη.
Σε έναν πολυπολικό κόσμο πολλαπλών κρίσεων, η οικονομική σταθερότητα και η κοινωνική συνοχή είναι ακόμη πιο σημαντικές από πριν.
Φυσικά, είναι ευθύνη των κυβερνήσεων να κοιτάξουν μπροστά και να κινηθούν με δημοσιονομική υπευθυνότητα, ιδίως για το καλό των μελλοντικών γενεών.
Και το σημαντικότερο, ο μόνος δρόμος μπροστά μας είναι ο δύσκολος δρόμος της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Αλλά η λιτότητα είναι η πιο επικίνδυνη οικονομική επιλογή στο σημερινό κόσμο.
Και είναι πολύ μεγάλο λάθος για το ΔΝΤ να λαμβάνει μέτρα χωρίς να μαθαίνει από τα λάθη του.
Και στον τομέα της ασφάλειας, θα έλεγα το ίδιο πράγμα για τη δυτική εξωτερική πολιτική και τον σχεδιασμό στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Είναι μεγάλο λάθος για τη Δύση να κάνει βήματα χωρίς να μαθαίνει από τα λάθη της.
Βλέπουμε τις αντιδράσεις της γειτονικής μας Τουρκίας και της γειτονικής σας Αλγερίας.
Παρακολουθούν από κοντά τις πολύ δυναμικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα από τις χώρες BRICS.
Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και στην Τυνησία το 70% της οικονομικής σας δραστηριότητας είναι με την ΕΕ.
Έχουμε – Ελλάδα και Τυνησία - διαφορετικό στρατηγικό προσανατολισμό.
Και δικαιολογημένα.
Πρέπει να σεβόμαστε τις δεσμεύσεις μας.
Πρέπει όμως ταυτόχρονα να διασφαλίσουμε ότι έχουμε την στρατηγική αυτονομία - τον χώρο και την ευελιξία για μια εξωτερική και οικονομική πολιτική που θα μας επιτρέπει να προστατεύουμε και να στηρίζουμε τους λαούς μας, τα συμφέροντά μας και τις οικονομίες μας, σε αυτόν τον νέο πολυπολικό κόσμο πολλαπλών κρίσεων.
Και αυτό σημαίνει τη λήψη γενναίων αποφάσεων.
Μαζί με τους εταίρους μας όπου είναι δυνατόν.
Χωρίς αυτούς και πέρα από αυτούς, όταν είναι απαραίτητο.
Σας ευχαριστώ πολύ»