Μιχ. Κοσμίδης: Η ελληνική κρίση από... βρετανική σκοπιά
Της Κατερίνας Τζαβάρα
Οι Αμερικανοί χρηματιστές Ντάρεν Γουίλιαμς και Ντένις Σεν προέβλεπαν από τον Οκτώβριο ότι θα γίνουν πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα και μιλούσαν για υψηλό βαθμό ανησυχίας στις αγορές. Πώς βλέπουν οι Βρετανοί στις εφημερίδες τους την κατάσταση στην Ελλάδα και ποια είναι η αίσθηση που έχετε ως Έλληνας δημοσιογράφος σε ξένο μέσο για τις εξελίξεις στη χώρα μας;
Για τα περισσότερα βρετανικά ΜΜΕ πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα και επακόλουθη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζονται συνήθως ως καταστροφικά για τη χώρα και αποσταθεροποιητικά για την ευρωζώνη. Τα επιχειρήματα δεν διαφέρουν πολύ από αυτά που ακούγονται και στην Ελλάδα. Για ορισμένα Μέσα (και αναλυτές), όπως η Daily Telegraph, ενδεχόμενη αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ -κάτι που ακόμα θεωρείται ορατό ενδεχόμενο- εντάσσεται στα πλαίσια ενός ευρύτερου ευρωσκεπτικισμού. Με αυτή την έννοια θεωρείται μάλλον θετικό αφού θα οδηγήσει, κατά την κρίση τους, στην κατάρρευση του "τεχνητού" νομίσματος που κατ' αυτούς δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Συνυφασμένο με αυτό είναι και η αναγνώριση για τις καταστροφικές πολιτικές της Τρόικας στην Ελλάδα αλλά και οι γενικότερες αντιρρήσεις τους για αυτό που θεωρούν ως παρεμβατικό και υπερ-ρυθμιστικό ρόλο των ευρωπαϊκών μηχανισμών, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συμπεριλαμβανομένης. Έτσι Έλληνες "αντι-Μνημονιακοί" και Βρετανοί συντηρητικοί "ευρωσκεπτικιστές" βρίσκονται κατά περίεργο τρόπο στην ίδια πλευρά -αλλά με προφανώς διαφορετικές ατζέντες.
Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να ληφθεί ιδιαιτέρως υπόψη είναι η ένταξη της ελληνικής κρίσης στη γενικότερη προβληματική εικόνα της ευρωζώνης και της διεθνούς οικονομίας. Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας μπορεί να είναι δραματική και να έχει επιδεινωθεί από τις κυβερνητικές επιλογές των τελευταίων ετών, αλλά δεν είναι μοναδική. Ολόκληρη η Ευρώπη, βρίσκεται σε προβληματική θέση, συμπεριλαμβανομένης και της Βρετανίας όπου η ανάπτυξη συμβαδίζει με την ελαστικοποίηση των εργασιακών συνθηκών, την αύξηση του προσωπικού χρέους και την ελαχιστοποίηση των κοινωνικών μηχανισμών του κράτους. Στον αντίποδα, οι παρεμβάσεις στήριξης, κυρίως από τις τοπικές διοικήσεις, είναι αυτές που συχνά δίνουν ώθηση στην ολοένα επιβραδυνόμενη οικονομία της Κίνας. Πολλοί Βρετανοί αναλυτές θεωρούν πως κινητήρια μηχανή της παγκόσμιας οικονομίας είναι οι ΗΠΑ. Όλα αυτά όμως δοκιμάζονται στις τελευταίες εβδομάδες της ιδιότυπης πετρελαϊκής κρίσης/σύγκρουσης, που συνεχίζεται.
Σε αυτά τα πλαίσια, πάντως, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αποδυνάμωσης των κρατικών -και εθνικών- παρεμβάσεων στα θέματα οικονομίας, με την μικρο-οικονομική πολιτική των επιχειρήσεων να επικρατεί των μακρο-οικονομικών επιλογών των εκλεγμένων κυβερνήσεων. Ο πόλεμος που άνοιξε ο νεο-φιλελευθερισμός στο "τέρας" του πληθωρισμού, έχει μετεξελιχθεί σήμερα σε "πόλεμο κατά του αποπληθωρισμού" με απώλειες μεταξύ των πολιτών στις χώρες που αποτελούν πεδία οικονομικής μάχης -η Ελλάδα ανάμεσά τους. Όπως σε κάθε μάχη, επιλογή των πολιτών παραμένει αν θα είναι παράπλευρες απώλειες ή αντάρτες.
Πώς κρίνετε την επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης με το θέμα του προέδρου της ελληνικής Δημοκρατίας, από τα βρετανικά μέσα;
Δεν υπάρχει ενιαία διαχείριση στο θέμα, παρά τη συχνή τάση να διαβλέπουμε παντού συνομωσίες. Αυτό που υπάρχει είναι ένας κυρίαρχος λόγος που διαμορφώνεται από τις κυρίαρχες ομάδες συμφερόντων και κατά κανόνα λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα των αγορών -επιχειρήσεων, επενδυτών κλπ- αλλά και συγκεκριμένων εθνών. Ποτέ δεν είναι όμως χωρίς αντίλογο.
Πέρα από την οικονομική διάσταση του θέματος, θεωρείτε ότι και η πολιτική του έχει εξίσου μεγάλη αξία κι αν «ναι», γιατί;
Ως θέση αρχής, θεωρώ πως οι πολιτικές διαστάσεις προέχουν των οικονομικών. Υπάρχουν πολιτικές αποφάσεις που μπορούν να λύσουν την οικονομική κρίση -πχ στήριξη κι επιβολή στις αγορές "κουρέματος" του χρέους- ή να την επιδεινώσουν -πχ ώθηση της Ελλάδας εκτός δανειακών αγορών ή και εκτός ευρωνομίσματος. Σίγουρο είναι πως οι εκλογές θα δοκιμάσουν την αντοχή του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος στις πιέσεις της τρέχουσας πολιτικής ανάπτυξης του ελληνικού εκλογικού σώματος. Νομίζω ότι πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι επανειλημμένα στην μεταπολιτευτική μας ιστορία μια ύψιστη πολιτειακή διαδικασία -η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας- έχει βρεθεί όμηρος πολιτικών και κομματικών επιλογών. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τον πολιτικό κόσμο ως σοβαρή θεσμική αντίφαση που θα πρέπει να επιλυθεί.
Διακινδυνεύετε προβλέψεις για την επομένη της τρίτης ψηφοφορίας και πού τοποθετείτε, με βάση δικές σας εκτιμήσεις, την «επομένη» γενικότερα, για την Ελλάδα;
Δυστυχώς για μας τους δημοσιογράφους, στην πολιτική όχι μόνο δεν υπάρχουν κρυστάλλινες σφαίρες, αλλά συχνά λείπουν και οι σταθερές. Προσωπικά πιστεύω πως τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο -αυτή άλλωστε είναι και η ομορφιά της πολιτικής. Η επόμενη μέρα αν δεν γίνουν εκλογές, πιστεύω πως θα δει τη χώρα να μπαίνει σε μια μακρά προεκλογική περίοδο, όπου η κυβέρνηση θα επιχειρεί να μεταβάλει τη σχετική σταθεροποίηση της οικονομίας -έστω σε χαμηλά επίπεδα- σε ορατή -έστω και μικρή- βελτίωση της οικονομικής πραγματικότητας που ζουν οι Έλληνες. Σε περίπτωση εκλογών η κατάσταση είναι ακόμα πιο ρευστή και αδιευκρίνιστη -χωρίς αυτό να σημαίνει καταστροφική.
Η Βρετανία που μέχρι πρόσφατα σκεφτόταν την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πώς βλέπει την προοπτική του φοβερού και τρομερού Grexit;
Το Grexit δεν φοβίζει πλέον -και ιδιαίτερα τους Βρετανούς. Ο φόβος μιας καταστροφικής αλυσιδωτής αντίδρασης για την ευρωζώνη έχει παρέλθει. Κλυδωνισμοί είναι δεδομένο πως θα υπάρξουν, αλλά έχουν πλέον στηθεί μηχανισμοί αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων της εξόδου μιας χώρας από το ευρώ. Αυτό που είναι δύσκολο να προβλεφθεί ή να αντιμετωπιστεί είναι η πολιτική κρίση που θα επακολουθήσει και οι πολιτικές επιλογές που θα γεννήσει. Η Grexit, η Brexit ή η όποια άλλη έξοδος από το ευρώ ή την Ένωση, έχει τη δυνατότητα ανοίξει το δρόμο για εμβάθυνση και ολοκλήρωση των κοινοτικών δομών για μέρος της ΕΕ. Με αυτή την έννοια, δεν αποκλείεται να αποτελέσει κίνητρο και αφορμή για όσους επιδιώκουν εδώ και χρόνια μιαν Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων.
Οι καλές δημοσκοπικές επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ, πώς κρίνονται από βρετανικά μέσα, στον αντίποδα της ενίσχυσης ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων στις τελευταίες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;
Νομίζω πως διακρίνεται μια σαφής στροφή πολλών βρετανικών ΜΜΕ από τα σενάρια καταστροφολογίας σε περίπτωση κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε μια πιο μετριοπαθή στάση που αναγνωρίζει θετικούς ρεαλισμούς στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.