Η προπαγάνδα των ευρωκρατών κατά της Ελλάδας

ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ 4 ΔΙΣ ΔΟΛΑΡΙΑ ΕΧΕΙ ΔΑΠΑΝΗΣΕΙ Η Ε.Ε. ΓΙΑ… ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΒΑΘΙΑΣ ΚΡΙΣΗΣ

Της Γεωργίας Λινάρδου

Ένας ανυποψίαστος πολίτης που δεν τρελαίνεται και με τις ειδήσεις, στο άκουσμα των λέξεων: Grexit, Graccident, Grimbo κ.λπ., μπορεί και να νομίζει ότι όλοι αυτοί οι όροι είναι ονόματα που ανήκουν σε κάτι άσχημα, τρομακτικά κουκλάκια που κατά καιρούς λανσάρουν τα καταστήματα παιχνιδιών και τρελαίνονται τα πιτσιρίκια (τα οποία έτσι κι αλλιώς, δεν έχουν την αίσθηση του φόβου). Ή μπορεί και να νομίζει ότι στο επόμενο ειδησεογραφικό καρέ, θα βγει ο… χάρος παγανιά επαναλαμβάνοντας τρομακτικά: «Grexit», «Grexit»!

Τις λέξεις Grexit ή Graccident που αναφέρονται στην έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, τις εμπνεύστηκαν στις 6 Φεβρουαρίου του 2012 δύο στελέχη του Citigroup. Οι Willem H. Buiter και Ebrahim Rahbari. Δεν κατάφερα να βρω υπό ποια «επήρεια» επιστημονική η μη, το έπραξαν. Όπως δεν κατάφερα να εντοπίσω ποιος εφηύρε την «εθνική παρουσίαση» της φράσης: «Σοκ Κυρίες και Κύριοι...»
Αν και ο όρος Grexit, ήταν σχετικά «παγωμένος», βγήκε από την «κατάψυξη», μόλις ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε κυβέρνηση. Ωσάν ωάριο έτοιμο να γονιμοποιηθεί με τον φόβο!

Γιατί, όμως;

Να’ ναι θέμα «προπαγάνδας» το «ξεπάγωμά» του, όπως και η εφεύρεση άλλων νεολογισμών που στο άκουσμά τους οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βλέπουν τον «τρόμο» να έρχεται στην περίπτωση μιας πιθανής εξόδου της χώρας μας από το ευρώ;

Η μεταφορά ειδήσεων και πληροφοριών δίχως «φίλτρο», αλλά παρέχοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές απόψεις, οι οποίες θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν ένα «ναι μεν, αλλά» από την πλευρά τους (κάτι σαν αντιπολιτευτικό λόγο) και κυρίως να μη φοβούνται, είναι επιθυμητή; Η προπαγάνδα έχει δουλειά στην ΕΕ ή η ΕΕ έχει εδώ και καιρό δουλειά με την προπαγάνδα;

Το σίγουρο είναι πως ένας από τους μηχανισμούς της προπαγάνδας, επικεντρώνεται στο συναίσθημα των πολιτών κι αυτό έχει εξηγηθεί επιστημονικά. Όσο ιστορικά έχει αποδειχθεί.

Η ψυχολογία της μάζας ελέγχεται με συνθήματα και με πιασάρικα σλόγκαν.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης το χρηματοοικονομικό status quo που ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις και ελέγχει την οικονομία εφηύρε δεκάδες προπαγανδιστικούς νεολογισμούς άλλες φορές για να ξεγελάσει κι άλλες για να φοβίσει το λαό.

Για παράδειγμα η κατάσταση επικυριαρχίας ονομάστηκε αρχικά τρόικα για να μην γίνεται εύκολα αντιληπτό και όταν τα πράγματα έφτασαν στο απροχώρητο, το όνομα άλλαξε και αντικαταστάθηκε από τους θεσμούς.

Κατά τον ίδιο τρόπο οι εντολές των δανειστών – αρχικά - ονομάστηκαν MoU (Memorandum of Understanding). Πριν από λίγες μέρες, ο όρος εγκαταλείφθηκε για να δώσει τη θέση του στον όρο «λίστα μεταρρυθμίσεων».

Τώρα, με διάφορους όρους όπως το Grexit, Grexident, Graccident, Grimbo προσπαθούν να μας πείσουν ότι αν δεν υπογράψουμε τις παράλογες απαιτήσεις τους, ούτε λίγο, ούτε πολύ η χώρα θα χτυπηθεί από τις… δέκα πληγές του Φαραώ!

Προπαγανδίζει η ΕΕ;

Ένας νεαρός φοιτητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Wyoming, ο Αμερικανός Michael Trujillo, ισχυρίζεται πολλά και διάφορα, βασίζοντας τα επιχειρήματά του σε διάφορες μελέτες και επιστημονικές παρατηρήσεις στην ενδιαφέρουσα έρευνά του: «Eurozone crisis Propaganda?: The EU’s use of information campaigns».

Μεταξύ άλλων αναφέρει πως μόνον την περσινή χρονιά η ΕΕ., δαπάνησε κοντά στα 4 δισ. δολάρια «για εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης».

Συγκεκριμένα: «Ο στόχος είναι να κρατηθεί το Ευρώ και η ΕΕ μαζί. Πέρυσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση δαπάνησε 3.980.000.000 δολάρια για εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης. Ένα πολύ σημαντικό ποσό για έναν Οργανισμό που αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα».
Γιατί δαπανήθηκε αυτό το ιλιγγιώδες ποσό άραγε, το οποίο ο Trujillo το εντάσσει σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο προπαγάνδας;

Ο Trujillo δεν διαθέτει ονόματα και αποδείξεις, ωστόσο η ροή των επιχειρημάτων του, έχει ενδιαφέρον.

«Η προπαγάνδα έχει στόχο την αποδοχή των κυβερνητικών πολιτικών από τους ανθρώπους με βάση τη μερική παρουσίαση των θεμάτων –από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης- στερώντας έτσι στους πολίτες την πρόσβαση σε εναλλακτικές απόψεις, οι οποίες δυνητικά θα μπορούσαν να ενισχύσουν πολιτικές αντιπολίτευσης στον κεντρικό στόχο», διαβάζουμε μεταξύ άλλων από τη μελέτη του.

Σε αυτό που ποντάρουν οι μηχανισμοί προπαγάνδας της ΕΕ., σχετικά με την κρίση στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, είναι «τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά και τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης».

Και γιατί αυτός ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας, υποστηρίζει πως η ενημερωτική εκστρατεία της ΕΕ για την Κρίση (για την οποία μάλιστα δαπανήθηκε σε μία μόνον χρονιά αυτό το ποσό) είναι ψευδής;

«Απευθύνονται στο συναίσθημα. Σερβίρουν μόνον μία ατζέντα. Παρουσιάζουν μόνον τη μία πλευρά του θέματος. Μόνον μερικά σημεία».

Σύμφωνα με τον ίδιον, η μελέτη του δεν μπορεί να γενικεύσει οτιδήποτε και να το εντάξει σε ένα πλαίσιο προπαγάνδας που ασκεί η ΕΕ, σχετικά με την κρίση στην Ευρωζώνη, τα ΜΜΕ και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι μια δεκαετία παλιά και η κρίση του Ευρώ είναι μικρότερη των έξι ετών. Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες σχετικά με την Κρίση σε σχέση με την Προπαγάνδα στην Ευρωζώνη. Οι περισσότερες μελέτες έχουν εστιάσει στην πολιτική χρήση των παραδοσιακών Μέσων και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Δεν υπάρχουν μελέτες που να έχουν εστιάσει στην ανάλυση του περιεχομένου των μηνυμάτων της ΕΕ, τόσο στα παραδοσιακά Μέσα, όσο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για Προπαγάνδα και για “κίτρινη δημοσιογραφία”».

Έχουν γίνει μελέτες σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο για την αξιολόγηση του πως χρησιμοποιούνται τα ΜΜΕ και τα Social Media για τη διάδοση της «ευρωπαϊκής ιδέας» -πολιτική επικοινωνία- δίχως, όμως, να εισέρχονται στην ανάλυση του περιεχομένου.

Υπάρχουν, βέβαια, και κάποιες εξαιρέσεις οι οποίες σχετίζονται με το θέμα, όπως αυτή του Matt Davies (The Aesthetics of the Financial Crisis: Work, Culture and Politics," Alternatives: Global, Local, Political 37 no. 4 (2012): 317-330) ο οποίος επικεντρώνεται στο πώς οι τράπεζες χρησιμοποιούν τα Social Media για να διαμορφώσουν την αντίληψη και τη φιλοσοφία των καταναλωτών τους (τέσσερα βίντεο στο youtube, έχουν μελετηθεί για τα οπτικά και τα αφηγηματικά τους στοιχεία).

Στη μελέτη του ο Davies εξετάζει και το στοιχείο για το πώς η ΕΕ κάνει κάτι ανάλογο με στόχο να κρατήσει ζωηρό το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για μία σειρά ζητημάτων, με κυρίαρχο πια το οικονομικό, μέσω ΥouΤube (σύμφωνα με τον Davies, ακολουθείται ανάλογο μοντέλο με αυτό των τραπεζών).

Η έρευνα του Kristian Kotarski (την οποίαν επίσης επικαλείται ο Trujillo). Ο Kotarksi είναι λέκτορας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ και ίσως ένας από τους λίγους, όπως υποστηρίζει, που έχουν μελετήσει τη συσχέτιση της οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη με τις «διοχετεύσεις» στα Social Media και τον τρόπο που η παρουσίαση των σχετικών θεμάτων από τα ελληνικά ΜΜΕ, επηρέασε την πολιτική κατάσταση προς τον... νεοφιλελευθερισμό.

«Στην προπαγάνδα, τα θέματα της ημέρας φιλτράρονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να ευνοούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Προπαγάνδα είναι η αποδοχή των πολιτικών από τους ανθρώπους με βάση την μερική παρουσίαση των θεμάτων που παρουσιάζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στερώντας στους πολίτες τους εναλλακτικούς δρόμους. Η ΕΕ., χρησιμοποίησε την προπαγάνδα, ώστε να μεταφέρει μηνύματα ευνοϊκά σχετικά με την πολιτική και τις δράσεις ώστε να πείσει τα κράτη μέλη για το πόσο σημαντικό είναι να παραμείνουν στην ΕΕ και κυρίως να πείσει ότι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τον τερματισμό της Κρίσης», διαβάζουμε μεταξύ άλλων στη μελέτη του Trujillo.

Σύμφωνα δε με αυτήν, το YouTube και το Facebook (συγκριτικά με το Twitter, LinkeldIn, Europa Bookstore) διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό παρουσίασης προπαγανδιστικών μηνυμάτων για την κρίση. Στο YouTube οι μηχανισμοί της ΕΕ, διαθέτουν πληθώρα λογαριασμών.

Η μελέτη του Trujillo: «Eurozone crisis Propaganda?: The EU’s use of information campaigns» καταλήγει πως: «Η μετάδοση των πληροφοριών για την κρίση στην Ευρωζώνη εντοπίστηκε να διασχίζει τη “γραμμή”: υποκειμενικότητας-προπαγάνδας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει τα υψηλότερα σημάδια προπαγάνδας μέσω YouTube».

Από το αβυσσαλέο άγχος: «Λιτότητα ή χρεωκοπία;», περάσαμε στην «κατάρρευση ή σωτηρία», διανύσαμε το... «ο μόνος τρόπος για να αποφύγει η χώρα την πτώχευση και την στάση πληρωμών, είναι να πάρει τα χρήματα από τους εταίρους μας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», περάσαμε από το... «Καλησπέρα σας Κυρίες και Κύριοι, χάος επικράτησε στο...», πανικοβληθήκαμε με το «Σοκ, προκαλεί Κυρίες και Κύριο το...» και καταλήξαμε στο σατανικό πλασματάκι του... «παιχνιδάδικου» της παγκόσμιας οικονομίας που λέγεται «Grexit» και στη θέα του φοβούνται όλοι.

«Άρθρα που ξεκινούν ως εξής: Οι ευρωβουλευτές συζητούν την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η ΕΕ..., μπορεί να φαίνονται ως έκφραση ενός τυπικού δημοσιογραφικού άρθρου, μήπως όμως καθορίζουν και την ατζέντα;», αναρωτιέται στη μελέτη του ο Trujillo.
Θυμάμαι μία παλιά σπουδαία δουλειά του Παντείου Πανεπιστημίου –επίκαιρη δυστυχώς- για το πως τα ΜΜΕ προσεγγίζουν το θέμα της οικονομικής κρίσης. Με πέντε τρόπους: α) Δραματοποίηση β) Ενοχοποίηση του Κοινού γ) Έμφαση στο Ατομικό δ)Υποβάθμιση στο Συλλογικό ε) Κοινωνικός Αυτοματισμός.

Σε άρθρο της η Αλεξάνδρα Κορωναίου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, «Τέσσερα χρόνια και τέσσερις μήνες μετά», από εκείνη την έρευνα για την οποία ήταν επιστημονική υπεύθυνη, επισημαίνει μεταξύ άλλων πως: «Τα ΜΜΕ προκαλούν, συχνά, τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Στην έρευνά μας διαπιστώσαμε μεταξύ άλλων, τα εξής: Τα νέα στην τηλεόραση προκαλούν φόβο, απέχθεια, κατάθλιψη. Πολλοί αποφεύγουν πλέον τις ειδήσεις, γιατί προκαλούν άγχος («Μιλάνε σαν να είναι ένας τυφώνας που μας έχει παρασύρει όλους», «Ανοίγω την τηλεόραση και αρρωσταίνω», «Γνωρίζω ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, αλλά δεν χρειάζεται να πενθώ συνέχεια»)».

Γιατί, όμως, η κάλυψη της κρίσης από τα ΜΜΕ εκτός από σημαντική, να είναι και τόσο καθοριστική;

Ο Γ. Πλειός στο βιβλίο του «Η κρίση και τα ΜΜΕ » (Εκδόσεις Παπαζήσης), στο ερώτημα: Γιατί η κάλυψη της κρίσης είναι σημαντική, αναφέρει μεταξύ άλλων: « Α) Πρώτον, επειδή μπορεί να επηρεάσει τη δημόσια θεματολογία, ίσως και την πολιτική θεματολογία επί την οικονομικών θεμάτων. Β) Επειδή υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η κάλυψη μπορεί να επηρεάσει τη στάση του κοινού απέναντι στις ακολουθούμενες ή προτεινόμενες οικονομικές πολιτικές. Όπως έδειξαν οι Boltanski και Chiapello (2005), οι ιδεολογίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη νομιμοποίηση των οικονομικών πολιτικών και την αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων. Από την άποψη αυτή, ο ιδεολογικός ρόλος των ΜΜΕ στην εξέλιξη των οικονομικών κρίσεων στις σύγχρονες κοινωνίες των Μέσων είναι κεντρικές». Γ) Αν και είναι πιο σύνθετο, η προβολή και δημοσιογραφική κάλυψη της οικονομικής κρίσης ενδέχεται να ασκήσει επιδράσεις στη συμπεριφορά των πολιτών».

Με απλά λόγια:

-Μαμά, θα μου πάρεις ένα Grexit;
«Άστο παιδί μου, αυτό είναι του σατανά!»