Βασιλική Θάνου: Τι κρύβεται πίσω από την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της Ελλάδας
Η Βασιλική Θάνου είναι η μόνη εκλεγμένη πρόεδρος, σε αυτή τη χρονική φάση και άρα η μόνη ανώτατη δικαστικός που με βάση το Σύνταγμα μπορεί να γίνει υπηρεσιακή πρωθυπουργός.
Ως εκ τούτου, η κα Θάνου αναμένεται να ορκιστεί πρωθυπουργός στις 20:00 το βράδυ, ενώ αύριο Παρασκευή θα γίνει η ορκωμοσία της υπηρεσιακής κυβέρνησης.
Ποια είναι όμως η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της χώρας;
Η κυρία Θάνου είναι η δικαστής εκείνη που είχε το σθένος να υποστηρίξει ότι το χαράτσι στους λογαριασμούς της ΔΕΗ είναι αντισυνταγματικό και παράνομο, παραπέμποντας την υπόθεση στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου για οριστική κρίση.
Σε αντίθεση με πολλούς συναδέλφους της, δεν φοβήθηκε ποτέ τα φώτα της δημοσιότητας και προέβαλε ως συνδικαλίστρια τα αιτήματα του δικαστικού κλάδου πάντα με αποφασιστικότητα και δυναμισμό, που αρκετές φορές την έφεραν ακόμη και σε ευθεία αντιπαράθεση με τις εκάστοτε πολιτικές εξουσίες.
Παράλληλα, από τη θέση της προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, η κυρία Θάνου έδωσε σκληρές μάχες υπερασπιζόμενη το μόχθο και τα αιτήματα των συναδέλφων της, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει τις αρνητικές συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται.
Θα έχει, δε, από σήμερα καταγράψει τρεις πρωτιές στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία της: θα είναι η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ελλάδας, ενώ είναι η πρώτη γυναίκα που έγινε πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, αλλά και η πρώτη πρόεδρος του ανωτάτου δικαστηρίου με μακρά συνδικαλιστική πορεία. Ως 42η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, είναι επίσης η δεύτερη γυναίκα στην ιστορία του θεσμού.
Οι σταθμοί στην επαγγελματική της ζωή
Ερωτηθείσα για την επαγγελματική της πορεία, η Βασιλική Θάνου έχει δηλώσει ότι σταθμό θεωρεί πρώτα απ΄ όλα την εισαγωγή της στη Νομική Σχολή, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Είχα επιλέξει τη Νομική Σχολή από νεαρή ηλικία, από μαθήτρια. Χωρίς να μπορώ να δώσω και μέχρι τώρα ακόμα μια εξήγηση, μου άρεσε ιδιαίτερα η νομική επιστήμη. Πολύ νωρίς επίσης, ήδη από φοιτήτρια, επέλεξα και το Δικαστικό Σώμα. Ήταν μια ενσυνείδητη επιλογή», έχει πει η Βασιλική Θάνου, χαρακτηρίζοντας ως δεύτερο σταθμό στην επαγγελματική της ζωή την επιτυχία της στις εξετάσεις για την εισαγωγή στο Δικαστικό Σώμα, το 1975. «Όταν ξεκινούσα το 1975 στο Δικαστικό Σώμα, οι γυναίκες ήταν ελάχιστες και η καχυποψία από παντού διάχυτη» έχει δηλώσει, όπως και ότι εκείνη την περίοδο οι γυναίκες δικαστίνες τρόμαζαν να πείσουν τους άλλους δικαστές αλλά και τους πολίτες ότι μπορούν να είναι το ίδιο ικανές στο λειτούργημα αυτό.
Σήμερα όμως το 65% των δικαστών είναι γυναίκες και όπως επαναλαμβάνει χαίρεται πολύ γι΄ αυτό.
Τιμητικό σταθμό έχει χαρακτηρίσει την εκλογή της στην προεδρία της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, ενώ για την ενασχόλησή της επί περίπου μια 20ετία με το δικαστικό συνδικαλισμό, έχει πει πως δεν ήταν κάτι που το αποφάσισε και το έκανε την τελευταία στιγμή, ούτε βέβαια και κάτι για το οποίο έχει μετανιώσει.
«Ορισμένοι με ρωτούν "μετανιώσατε;". Όχι, δεν μετάνιωσα καθόλου. Αισθάνομαι την ικανοποίηση ότι εξήντλησα όλα όσα θεωρώ ότι μπορούσα να κάνω, όσα μπορούσα να δώσω, τα έδωσα όλα», έχει δηλώσει για τη συνδικαλιστική της δράση. Με υπερηφάνεια έχει αναφερθεί στα ανοίγματα της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων στο εξωτερικό.
Όταν κάποτε ρωτήθηκε τι θα συμβούλευε το νέο δικαστή για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του λειτουργήματός του, περιέγραψε: «Για να μπει κανείς στο Δικαστικό Σώμα πρέπει να έχει μεράκι για τη δικαιοσύνη. Δεν αρκεί να μπει μόνο προς βιοπορισμό. Αν δεν έχει μεράκι και αγάπη για τη δικαιοσύνη, δηλαδή, για το ιδανικό της δικαιοσύνης, κάποια στιγμή θα δει και ο ίδιος ότι δεν μπορεί να αντεπεξέλθει. Το πρώτο λοιπόν είναι να αγαπάει το λειτούργημά του, να βλέπει τη δικαιοσύνη σαν ιδανικό. Επίσης πρέπει να ξέρει ότι θα πρέπει να είναι ακέραιος, αμερόληπτος, αντικειμενικός, να μην ενδίδει σε τυχόν πιέσεις ή παρεμβάσεις».
Τα χρόνια των μνημονίων, ως πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, η Βασιλική Θάνου χρειάστηκε να απαντήσει ότι «οι δικαστές, πρέπει πάντοτε αλλά κυρίως στην κρίσιμη αυτή περίοδο της δοκιμασίας του ελληνικού λαού, να προστατεύσουν με τις αποφάσεις τους τα δικαιώματα ατομικά και εργασιακά των πολιτών». Ήταν την περίοδο που οι δικαστές «μίλησαν» με πολλές αποφάσεις τους, αρκετές εκ των οποίων αφορούσαν και τη διαθεσιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, την οποία έκριναν ως αντισυνταγματική. «Καθήκον των δικαστών δεν είναι να διευκολύνουν την κυβερνητική πολιτική, αλλά να αποδίδουν Δικαιοσύνη», έχει σχολιάσει το 2013 για τις επικριτικές δηλώσεις πολιτικών προσώπων.
Από τη θέση της στην Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, έδωσε μάχες κατά των μεγάλων περικοπών των αποδοχών των δικαστικών λειτουργών. «Ο δικαστής είναι λειτουργός ισότιμος των δύο άλλων κλάδων, με βάση το Σύνταγμα, το άρθρο 26. Γι' αυτό θα πρέπει να μας σέβονται διότι έχουμε την αίσθηση ότι έχει επέλθει μια στοχευμένη απαξίωση της δικαιοσύνης, σε συνάρτηση πάντα με το ύψος των περικοπών. Που είναι λοιπόν αυτό το ισότιμο που επιβάλλει το Σύνταγμα; Θεωρώ λοιπόν ότι αυτές οι περικοπές διευκόλυναν την κυβέρνηση στην πολιτική της: ο πολίτης που ακούει ότι και ο δικαστής έχει τόσο μεγάλο ύψος περικοπών, αποδέχεται πιο εύκολα τις δικές του περικοπές», έχει δηλώσει για το ζήτημα αυτό επαναλαμβάνοντας ότι το Σύνταγμα (άρθρο 88) προστατεύει τις αποδοχές των δικαστών.
Η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου επελέγη από το υπουργικό συμβούλιο, κατά τον περασμένο Ιούνιο, πρόεδρος του Αρείου Πάγου.
Η επιστολή στον Γιούνκερ
Στις 13 Φεβρουαρίου του 2015 η Βασιλική Θάνου -Χριστοφίλου, εκ μέρους όλων των δικαστικών λειτουργών της χώρας, με την ιδιότητα της Προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων απέστειλε επιστολή στον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ με την οποία τον καλούσε «να παρέμβει προς τα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα και προς κυβερνήσεις των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, υπέρ των προτάσεων της ελληνικής κυβέρνησης για να βρεθεί λύση, η οποία, θα εξασφαλίσει την ανάπτυξη, χωρίς την παράταση του Μνημονίου, χωρίς μέτρα λιτότητας, μια λύση η οποία θα επιτρέψει στον ελληνικό λαό να ξαναβρεί την αξιοπρέπειά του».
Στην επιστολή εκείνη η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου ενημέρωνε τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ότι «ο ελληνικός Λαός στηρίζει την ελληνική κυβέρνηση στον αγώνα της κατά της λιτότητας», αλλά και ακόμα ότι «τα εξοντωτικά οικονομικά μέτρα, τα οποία επιβλήθηκαν στους Έλληνες πολίτες (μείωση των μισθών και των συντάξεων, μέχρι 50%, αύξηση της φορολόγησης, απολύσεις εργαζομένων κ.λπ.), είχαν ως αποτέλεσμα τη φτωχοποίηση, το κλείσιμο καταστημάτων και των επιχειρήσεων, την ανεργία, την ύφεση της οικονομίας και τη δυστυχία του μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού λαού, ο οποίος ουδεμία ευθύνη έχει για την σπατάλη του δημοσίου χρήματος από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, όπως επίσης και για την εσφαλμένη φορολογική πολιτική που εφαρμόστηκε, μετά την υπογραφή του μνημονίου και κάτω από την επίβλεψη της τρόικας. Τα ανωτέρω μέτρα αποδείχθηκαν ανεπιτυχή, αφού η ύφεση συνεχίζεται, όπως επίσης συνεχίζεται η φοροδιαφυγή των πλουσίων».
Η κα Θάνου ανέφερε επίσης ότι η ελληνική κυβέρνηση και ο ελληνικός λαός ζητούν να εξευρεθεί λύση η οποία μπορεί να σταματήσει τη φτωχοποίηση και τη δυστυχία. «Η ιστορία και ο πολιτισμός της Ελλάδας (οι αρχαιότεροι στην Ευρώπη) αποδεικνύουν ότι ο ελληνικός λαός είναι λαός αξιοπρεπής, υπερήφανος, δραστήριος και δημιουργικός», ανέφερε ο Βασιλική Θάνου και υπογράμμιζε πως όλοι οι Ευρωπαίοι εταίροι πρέπει να καταλάβουν ότι η λύση στο ελληνικό ζήτημα θα ωφελήσει όχι μόνο τον ελληνικό λαό, θα ωφελήσει επίσης και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ομιλία στη Βουλή
Τον περασμένο Μάρτιο (9 Μαρτίου 2015), η Βασιλική Θάνου τιμήθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων, σε ειδική συνεδρίαση για τις γυναίκες που έχουν διακριθεί στον αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, δικαιοσύνη, δικαιώματα, αξιοπρέπεια. Στη συνεδρίαση εκείνη, η Πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου την είχε καλέσει στο βήμα, υπογραμμίζοντας ότι «οι παρεμβάσεις της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, όπως συνολικά των Δικαστικών Ενώσεων, με γνώμονα την προστασία της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων, έχουν υπάρξει πάρα πολλές φορές καταλυτικές». Στο σύντομο χαιρετισμό της, η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου είχε αναφερθεί στον αγώνα των γυναικών για την αναγνώριση των δικαιωμάτων τους και στα βήματα που έγιναν από τις γυναίκες ανά την υφήλιο, ώστε να αποδειχθεί στην πράξη ότι «οι ικανότητες, το ταλέντο και η ευφυΐα δεν είναι προσόντα που ο Θεός και η φύση χαρίζει αποκλειστικά και μόνο στο ανδρικό φύλο».
Αναφέρθηκε επίσης στους αγώνες της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, σε συνεργασία με τις άλλες δικαστικές ενώσεις, για την προστασία και τη διασφάλιση των συνταγματικών δικαιωμάτων, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των εργασιακών δικαιωμάτων τα οποία, όπως υπογράμμισε, «παραβιάστηκαν καθ΄ όλο αυτό το διάστημα».
Κλείνοντας την ομιλία της αυτή στη Βουλή, η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου είχε δηλώσει: «Θα ήθελα να χαιρετίσω όλες τις γυναίκες και να τις καλέσω να συνεχίσουμε να δίνουμε τον αγώνα, αγώνα για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία, αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών και για τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα και να συμμετέχουμε στον κρίσιμο εθνικό αγώνα που δίνει η ελληνική κυβέρνηση αυτή την περίοδο, ώστε ο ελληνικός λαός να ανακτήσει την αξιοπρέπειά του και την ποιότητα ζωής που δικαιούται, ανάλογα και με την προσφορά του στην ιστορία και στον ευρωπαϊκό πολιτισμό».
Το βιογραφικό της
Η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου εισήλθε στο Δικαστικό Σώμα το 1975 και προήχθη σε πρόεδρο Πρωτοδικών, το 1992, σε εφέτη το 1996 και σε πρόεδρο Εφετών το 2005. Μετά την προαγωγή της σε Αρεοπαγίτη, από το 2008 μέχρι το 2014 υπηρέτησε στο Δ΄ Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου. Από το 2014 προήχθη σε αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου και προεδρεύει του ίδιου αυτού τμήματος.
Εκλέχθηκε πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕΔΕ) κατά τις δύο τελευταίες θητείες.
Η Βασιλική Θάνου γεννήθηκε στη Χαλκίδα το έτος 1950. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, Πανεπιστήμιο Paris ΙΙ, Σορβόννη, στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Ομιλεί τη γαλλική και αγγλική γλώσσα.
Συμμετείχε σε πολλά ευρωπαϊκά και διεθνή συνέδρια, σε θέματα σχετικά με το Δίκαιο και με τη λειτουργία της Δικαιοσύνης ως εκπρόσωπος του Αρείου Πάγου, του υπουργείου Δικαιοσύνης και της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Εκλέχθηκε πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων ((ΕΔΕ) κατά τις δύο τελευταίες θητείες (2012-2014, 2014-2016), ενώ είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΔΕ τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Επίσης, είναι μέλος της Ένωσης Αστικολόγων και της Ένωσης Δικονομολόγων.
Διδάσκει επί έξι χρόνια στην Εθνική Σχολή Δικαστών (Αστικό Δίκαιο), ενώ έχει εκδώσει σειρά επιστημονικών εργασιών.
Είναι έγγαμος και μητέρα τριών τέκνων.
Δικαστική πορεία
Η κ. Θάνου εισήλθε στο δικαστικό σώμα τον Απρίλιο του 1975 και προήχθη στον βαθμό του προέδρου Πρωτοδικών το 1992, ενώ το 1996 προήχθη σε εφέτη και το 2005 σε πρόεδρο Εφετών. Από το 2008 έως το 2014, με τον βαθμό του αρεοπαγίτη, υπηρέτησε στο Δ' Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, ενώ μετά την προαγωγή της στη θέση του αντιπροέδρου, το 2014, προήδρευε στο Δ' Τμήμα.
Η πρόεδρος του Αρείου Πάγου είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Ως προς τη συνδικαλιστική δράση της, έχει εκλεγεί πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων κατά τις δύο τελευταίες θητείες (2012-2014 και 2014-2016), ενώ η συνεισφορά της στον χώρο της Δικαιοσύνης είναι ουσιαστική κατά την τελευταία 15ετία, μέσα από το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.
Παράλληλα, η κ. Θάνου είναι μέλος της Ένωσης Αστικολόγων και της Ένωσης Δικονομολόγων, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλά ευρωπαϊκά και διεθνή νομικά συνέδρια, που αφορούσαν την εξέλιξη του δικαίου, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας της Δικαιοσύνης, όπως επίσης έχει συμμετάσχει κατ' επανάληψη σε νομικά συνέδρια, εντός και εκτός Ελλάδος, ως εκπρόσωπος του υπουργείου Δικαιοσύνης, του Αρείου Πάγου και της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.
Επίσης, εδώ και έξι χρόνια διδάσκει αστικό δίκαιο στους σπουδαστές της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, που εδρεύει στην Θεσσαλονίκη.
Η πρόεδρος του Αρείου Πάγου γεννήθηκε στη Χαλκίδα, είναι παντρεμένη με τέως συνάδελφό της αρεοπαγίτη, ο οποίος έχει παραιτηθεί από το δικαστικό σώμα και έχει τρία παιδιά.
Επιστημονική πορεία
Μεταξύ των εισηγήσεων που πραγματοποίησε η κ. Θάνου σε διάφορα συνέδρια είναι:
1) Θέματα από την πρόσφατη νομολογία του Αρείου Πάγου στις διαφορές αποζημίωσης από τροχαία ατυχήματα, συνέδριο Επιθεώρησης Συγκοινωνιακού Δικαίου, 2014.
2) «Δικαστική Μεσολάβηση», εισήγηση στο συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, 2013.
3) «Ποιος δεν θεωρείται τρίτος και δεν δικαιούται αποζημίωσης από τον ασφαλιστή, άρθρο 6§2 και άρθρο 7 του νόμου 489/1976», εισήγηση στο συνέδριο της Ένωσης Νομικών Δικαίου Ιδιωτικής Ασφάλισης και Ασφάλισης Τροχαίων Ατυχημάτων (ΕΝΔΙΑΑΤΑ), 2012.
4) «Η αγωγή (εξ αναγωγής) του ασφαλιστή κατά των ασφαλισμένων προσώπων, σε περίπτωση εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη», εισήγηση στο συνέδριο της Ένωσης Νομικών Δικαίου Ιδιωτικής Ασφάλισης και Ασφάλισης Τροχαίων Ατυχημάτων (ΕΝΔΙΑΑΤΑ), 2011.
5) «Γραφείο Διεθνούς Ασφάλισης», εισήγηση στο συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, 2001.
6) «Το αστικό Δίκαιο και η Προστασία του Περιβάλλοντος», εισήγηση στο συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, 1997.