Το δράμα μιας Ευρώπης χωρίς ηγέτες

ΜΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ - ΠΩΣ Η ΠΡΟΣΦΥΓΙΗ ΚΡΙΣΗ ΑΝΕΔΕΙΞΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ – Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ»

Του Χρήστου Θ. Παναγόπουλου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την εγκαθίδρυση εδώ και αρκετά χρόνια μιας ιδιόμορφης γερμανικής μονοκρατορίας μέσα στους κόλπους της και με το Βερολίνο να πολιτεύεται διαρκώς στη γραμμή του διαχωρισμού των οικονομιών σε αυτές του πλούσιου Βορρά και σε εκείνες του φτωχού Νότου, δημιούργησε, υπό το πρίσμα της προσφυγικής κρίσης, σοβαρότατες αντιθέσεις, τις οποίες ενδεχομένως να μην είχαν σκεφτεί ποτέ ο Ζαν Μονέ και ο Ρομπέρ Σουμάν, οι ιδρυτές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Στην πραγματικότητα, εκείνο που ταλανίζει την ΕΕ είναι το λεγόμενο «εθνικό κύτταρο», το έθνος-κράτος ως οντότητα πολιτική και γεωγραφική. Κι ενώ κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 υπήρχαν ηγέτες με ισχυρές προσωπικότητες - ο Φρανσουά Μιτεράν, ο Χέλμουτ Κολ, ή ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ή ακόμη και η Μάργκαρετ Θάτσερ με τη σκληρή και πολλάκις αντιευρωπαϊκή επιχειρηματολογία της - που μπορούσαν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν μέχρις ότου να γεφυρώσουν τις διαφορές τους, δεν συμβαίνει το ίδιο και τώρα.

Η απουσία του ηγέτη από το κάδρο της «ευρωοικογένειας» είναι εμφανής, αφού κανένας από τους αρχηγούς και πρωθυπουργούς των χωρών-μελών της Ευρώπης των 28 δεν φαίνεται ικανός να χαράξει σαφείς γραμμές, να συζητήσει και το πιο σημαντικό: να έχει όραμα για την επόμενη ημέρα της ΕΕ.

Ο ισχυρός κύριος Σόιμπλε και το ξενοφοβικό μπλοκ

Αυτή την παθογένεια την επωμίζεται ακόμη και η κραταιά Γερμανία: είτε στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, είτε στο πλαίσιο του προσφυγικού, ο ισχυρός άνθρωπος δεν είναι η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, αλλά ο υφιστάμενός της στο υπουργείο Οικονομικών, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Είναι ο άνθρωπος που κινεί τα νήματα στα κέντρα των αποφάσεων στις Βρυξέλλες, όπως για παράδειγμα το Eurogroup, ορίζοντας άτυπα «διευθυντήρια» τεχνοκρατών που έχουν, όπως είναι φυσικό κι επόμενο, δική τους ατζέντα και άποψη σχετικά με το προς τα πού πρέπει να πλέει το ευρωπαϊκό «καράβι».

Ταυτόχρονα, η έλλειψη του ηγέτη οδηγεί σε αποφάσεις που λαμβάνονται υπό όρους μονομέρειας, ενώ δίνουν πάτημα σε ακροδεξιά, ξενοφοβικά και μισαλλόδοξα κόμματα να εδραιώνονται αργά και σταθερά στα εθνικά κοινοβούλια, με την Ευρώπη να θυμίζει πλέον κάτι από τα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.

Το κλείσιμο του «Βαλκανικού Διαδρόμου» για τους πρόσφυγες ανέδειξε με ζωηρό τρόπο αυτή την παθογένεια. Από τη μια πλευρά, η σκληρή ακροδεξιά διαλεκτική του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν και τον «δορυφόρων» του και από την άλλη μια Γερμανία, η οποία, αντί να θέσει τους όρους του «παιχνιδιού», αρκέστηκε σε μια πολιτική απλών συστάσεων και κατευνασμού, λέγοντας απλά πως «οι μονομερείς ενέργειες απειλούν την ευρωπαϊκή συνοχή».

Όμως αυτή ακριβώς η οπτική των πραγμάτων οδηγεί την ΕΕ σε μια εύθραυστη ισορροπία, αφού επιτρέπει την ανάπτυξη ενός επικίνδυνου δόγματος, το οποίο θέλει την ευημερία μίας και μόνο χώρας σε βάρος των υπολοίπων και αποκρυσταλλώνεται στη φράση «ας καεί το σπίτι του γείτονα, αρκεί να μην είναι το δικό μου».

Υπό το ίδιο πρίσμα υιοθετήθηκε η πολιτική κατευνασμού απέναντι στην Άγκυρα και το καθεστώς Ερντογάν – Νταβούτογλου, μιας και η Τουρκία παραμένει ένας από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες για την αντιμετώπιση του προσφυγικού.

Τα «μπαξίσια» προς τους εξ ανατολών γείτονες αποφασίστηκαν με κάποιες επιδερμικές ενστάσεις επί των θεμάτων λογοκρισίας του Τύπου που έχει γίνει καθημερινότητα στη χώρα αυτή. Αλλά σε κάθε περίπτωση αποφασίστηκαν και «κλείδωσαν», με τη χθεσινή συμφωνία στις Βρυξέλλες.

«Deutschland Uber Alles...»

Δυστυχώς, το ευρωπαϊκό όραμα έχει περιοριστεί στον επικίνδυνα στενόμυαλο νεοφιλελεύθερο ρεαλισμό των Γερμανών, οι οποίοι ορίζουν κατά πως θέλουν τις τύχες της Ευρώπης, παρέχοντας α λα καρτ αλληλεγγύη στα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

Παράλληλα, το Βερολίνο, σε αγαστή συνεργασία με το ΔΝΤ επιδίδεται σε ένα άθλιο παιχνίδι υλοποίησης υφεσιακών πολιτικών διά του «Μνημονίου 3» στην Ελλάδα, ζητώντας νέα μέτρα που θα προβλέπουν σοβαρές περικοπές των συντάξεων, ξεπούλημα όλων των δανείων και περισσότερο «αίμα» από τους πολίτες της χώρας.

65 χρόνια μετά τη Συνθήκη των Παρισίων που οδήγησε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και 23 χρόνια μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση), η ΕΕ διανύει ίσως την πιο δύσκολη περίοδο του βίου της, καθώς βαθαίνουν τα χάσματα μεταξύ των χωρών-μελών, σε κάθε νέα πρόκληση που παρουσιάζεται.

Το δίπολο της μονοκρατορίας του ισχυρού και του «φτωχού συγγενή» οξύνει ακόμη περισσότερο τις αντιθέσεις και ερεθίζει τα πολιτικά πάθη, οδηγώντας τα ολοένα και περισσότερο προς τα άκρα.

Η ΕΕ του 21ου αιώνα δεν έχει ηγέτες, αλλά μικροπολιτικούς θεράποντες και δεινούς κερδοσκόπους. Εάν μονίμως «η Γερμανία παραμένει πέρα και πάνω από όλα», τότε τίποτε δεν θα μπορέσει να εγγυηθεί ακόμη και στο άμεσο μέλλον τη σταθερότητα της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Η ΕΕ δεν έχει όραμα, ή αν είχε κάποτε, πλέον μοιάζει το έχει απωλέσει. Συνεπώς, αλλαγή πολιτικής ρότας σε επίπεδο Ένωσης θεωρείται πλέον πιο επιβεβλημένη από ποτέ.

Σχετικές ειδήσεις

• Σύνοδος Κορυφής: Εγκρίθηκε η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το προσφυγικό
• Σύνοδος Κορυφής - Γιουνκέρ: Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε την Ελλάδα (vid)
• Παυλόπουλος: Οι ηγέτες των Σκοπιών παραβιάζουν απροκαλύπτως τις Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες