O θάνατος και η αποτυχία της Παγκοσμιοποίησης
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΝΑΛΝΤ ΤΡΑΜΠ ΣΤΟ «ΤΙΜΟΝΙ» ΤΩΝ ΗΠΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
Του Χρήστου Θ. Παναγόπουλου
Είναι πολύ επιδερμικό να ισχυριστεί κανείς ότι ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ είναι απλά απρόβλεπτος, πράγμα που έπραξαν με ιδιαίτερη σπουδή, λίγες μόλις ώρες μετά την εκλογή του, κυβερνήσεις χωρών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Ίσως γιατί τα προηγούμενα χρόνια η πλειονότητα του πολιτικού και οικονομικού προσωπικού που συγκροτεί τη λεγόμενη «Νέα Τάξη Πραγμάτων» είχε καταστεί τόσο προβλέψιμη και εξόχως επικίνδυνη για τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που εξακολουθεί να διαφεντεύει.
Το κύμα της παγκοσμιοποίησης επιχείρησε και εν μέρει τα κατάφερε να καταργήσει σύνορα, να σπάσει ιδεολογικές και πολιτικές μπάρες, να περάσει στο οικονομικό DNA, «σαρώνοντας» τα πάντα. Ωστόσο, ως φαινόμενο δεν σεβάστηκε συγκεκριμένα πολιτισμικά και γηγενή στοιχεία, με αποτέλεσμα να προσκρούσει πάνω στον σκόπελο ενός εξαιρετικά ισχυρού κυττάρου: του έθνους.
Ο παραλογισμός αυτής της ισοπέδωσης σταματά εκεί ακριβώς που ξεκινά η ανάγκη του ίδιου του ανθρώπου να κρατήσει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία, που συνθέτουν την ταυτότητά του: Γλώσσα, Ιστορία, Κουλτούρα και Θρησκεία. Η παγκοσμιοποίηση, δεν σεβάστηκε κανένα από αυτά τα τέσσερα συστατικά που συγκροτούν την έννοια του έθνους. Αντίθετα, προσπάθησε να καλλιεργήσει ένα μοντέλο – καρμπόν, από το οποίο τα πάντα πρέπει να βγαίνουν ομοιογενή, αν όχι ίδια.
Όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει. Πόσο δε μάλλον, από τη στιγμή που οι διάφορες ελίτ της παγκοσμιοποίησης ενδιαφέρονταν μόνο για τη δική τους οικονομική ευημερία και προκοπή, αδιαφορώντας ουσιαστικά για τις τύχες του υπόλοιπου κόσμου. Δημιούργησαν με τις αποφάσεις τους χαοτικές ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων, πάτησαν ανερυθρίαστα το κουμπί της εξαθλίωσης και της φτωχοποίησης της μεσαίας αλλά και της εργατικής τάξης, δημιουργώντας τον Τρίτο Κόσμο.
Ωστόσο το μεγαλύτερό τους έγκλημα ήταν ότι με τις αποφάσεις τους εκκόλαψαν τον Τέταρτο Κόσμο: Με απλά λόγια δημιούργησαν κοινωνικές τάξεις σε χώρες πλούσιες που ζουν κάτω από το κατώφλι (κατώτατο όριο) της φτώχειας, σε καθεστώς κοινωνικού αποκλεισμού. Είναι οι τάξεις των παγκόσμιων φτωχών και των μεταναστών, που δημιουργούνται από την παγκοσμιοποίηση και είναι παρούσες σε κάθε μέρος του κόσμου, σε μεγάλους ή μικρούς αριθμούς.
Εάν μελετήσει κανείς διεξοδικά την Ιστορία των τριών τελευταίων αιώνων, μπορεί να παρατηρήσει πως κάθε φορά που ο άνθρωπος βρισκόταν στο κατώφλι της οικονομικής κατάρρευσης και της εξόντωσής του, αποζητούσε με κάθε τρόπο την επιστροφή στις ρίζες του, σε αυτό που τον καθιστούσε ξεχωριστό, ιδιαίτερο. Αναζητούσε, με απλά λόγια, την ταυτότητά του.
Αυτή η ταυτότητα ενυπάρχει στο κύτταρο του έθνους και η αναζήτησή της ακολουθεί μοιραία δύο δρόμους εξέλιξης: τη φιλοπατρία (εθνισμός), στην οποία υπάρχει το στοιχείο της εθνικής αυτοδιάθεσης (αρχή σύμφωνα με την οποία το έθνος είναι μια κυρίαρχη οντότητα, με την αυτοδιάθεση να υποδηλώνει εξίσου εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατική κυβέρνηση) και τον εθνικισμό.
Η παγκοσμιοποίηση, επιχειρώντας να επιβάλλει με κάθε μέσο τη Νέα Τάξη Πραγμάτων και στο πλαίσιο μιας κακώς εννοούμενης «πολιτικής ορθότητας», προσπάθησε να εξισώσει αυτούς τους δύο δρόμους.
Το μόνο που κατόρθωσε μέσα από αυτή τη διαδικασία, ήταν να δώσει τροφή στα απανταχού εθνικιστικά ρεύματα που εκμεταλλεύτηκαν προς ίδιον όφελος τα κινήματα αμφισβήτησης, οργής και αγανάκτησης του κόσμου απέναντι στην ισοπέδωση.
Το φαινόμενο Τραμπ και τα κροκοδείλια δάκρυα της παγκόσμιας ελίτ
Επομένως, είναι, το λιγότερο, υποκριτικό να ακούει κανείς το περιβάλλον της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ να δηλώνει «σοκαρισμένο» από την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία. Η πρόσφατη απόφαση των Βρετανών για έξοδο από την ΕΕ (Brexit), η άνοδος του «Κινήματος των Πέντε Αστέρων» του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία και η ενίσχυση του «Εθνικού Μετώπου» (FN) της Μαρίν Λε Πεν στη Γαλλία έδειχναν ακριβώς πού οδηγείται η κατάσταση.
Υπάρχει ένα πολύ ενεργό πλέον κίνημα αμφισβήτησης. Από τη στιγμή, λοιπόν, που αυτό έφτασε να επηρεάσει την πρόθεση ψήφου στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, τότε καθίσταται σαφής μια καθολική απόρριψη του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης και των πολιτικών της εκφράσεων σε όλα τα επίπεδα.
Ο Τραμπ το δήλωσε ξεκάθαρα στο πρώτο του κιόλας διάγγελμα ως νεοεκλεγείς πρόεδρος: «Θέλω να πω σε όλη την παγκόσμια κοινότητα ότι μολονότι θα βάζουμε πρώτα και πάνω απ' όλα τα συμφέροντα της Αμερικής, θα αντιμετωπίζουμε με δίκαιο τρόπο τους πάντες».
Προφανέστατα, ο νέος πρόεδρος θα δοκιμαστεί για αυτό που είπε μέσα στα επόμενα χρόνια της θητείας του στον Λευκό Οίκο. Άλλωστε γι’ αυτό εξελέγη από την πλειοψηφία των Αμερικανών πολιτών.
Και εξελέγη, παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα που δείχνει μια σαφή στροφή προς τις κυριότερες μορφές προστατευτισμού:
- δασμολογική προστασία απέναντι σε χώρες – εμπορικά «μεγαθήρια» όπως η Κίνα
- πιστή προσήλωση στην εσωτερική παραγωγή και την εγχώρια δημιουργία
- αυστηρή διαχείριση του μεταναστευτικού και της διακίνησης εργατικού δυναμικού
- «πάγωμα» της ελεύθερης μεταφοράς κεφαλαίων στο εξωτερικό
Και στο βάθος η Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ...
Μέσα σε αυτή τη γενικότερη που υφίσταται το πολιτικό και οικονομικό σύστημα, δεν θα πρέπει να παραβλέψει κανείς και το τι μέλλει γενέσθαι στην Ελλάδα. Μια χώρα που εξέλεξε κυβέρνηση ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο, ενώ αρχικά πλασαρίστηκε ως ένα ενιαίο κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο έντονης αμφισβήτησης και αντίδρασης απέναντι στον ισοπεδωτικό χαρακτήρα της παγκοσμιοποίησης, στη συνέχεια έγινε ο ισχυρότερος εκφραστής της.
Επιχειρώντας να συγκεράσει διαφορετικές κι αντικρουόμενες μεταξύ τους απόψεις, όπως αυτές εκφράζονται ακόμη και τώρα μέσα από τις συνιστώσες του, έφτασε μέσω της καλλιέργειας μιας εθνομηδενιστικής πολιτικής να καταστεί το καλύτερο και πλέον πειθήνιο όργανο του συστήματος της παγκοσμιοποίησης.
Οι κατά καιρούς επιθέσεις – πολλές φορές ακόμη και σε βαθμό υστερίας – μελών του ενάντια σε έναν παγιωμένο συνειδησιακά θεσμό, όπως η Εκκλησία, έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο. Ερέθισαν το λαϊκό συναίσθημα, γιατί ακολούθησαν την ίδια ακριβώς πεπατημένη που επιβάλλουν οι αρχές της παγκοσμιοποίησης: ισοπέδωση και ομοιογενοποίηση.
Η αποτυχία μιας τέτοιας πολιτικής πρακτικής είναι δεδομένη και ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα βρίσκεται πλήρως ενταγμένος στο πλαίσιο των κομμάτων που υπηρετούν το «σύστημα», έχοντας ήδη φορτώσει τη χώρα με ένα άθλιο «Μνημόνιο 3» και ετοιμάζοντας ένα τέταρτο, ακόμη πιο σκληρό πρόγραμμα εξόντωσης.
«Βρίσκω πάντα τη λέξη “Ευρώπη” στα χείλη πολιτικών που θέλουν από άλλες δυνάμεις κάτι που δεν τολμούν να κάνουν στο όνομα της δικής τους χώρας» (Όττο Φον Μπίσμαρκ, Γερμανός Καγκελάριος, 1815 – 1898)