Από τον Παπανδρέου και τον Ζολώτα στον Λ. Παπαδήμο

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο για τα ελληνικά δεδομένα. Μάλιστα η κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον κ. Λουκά Παπαδήμο είναι η 7η για τη χώρα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μάλιστα ο κ. Παπαδήμος είναι ο τρίτος πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, που ηγείται κυβέρνησης. Ο πρώτος, ο Αλέξανδρος Διομήδης, που ανέλαβε για έξι μήνες τα ηνία της κυβέρνησης Σοφούλη μετά τον θάνατο του τελευταίου τον Ιούνιο του 1949 και ακολούθησε ο Ξενοφών Ζολώτας το 1989.

Τραπεζίτες, αλλά στη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, ήταν επίσης ο Δημήτριος Μάξιμος που έγινε πρωθυπουργός κυβέρνησης συνεργασίας, καθώς και ο Ιωάννης Παρασεκευόπουλος που ως υποδιοικητής, ανέλαβε την πρωθυπουργία στην υπηρεσιακή -προεκλογική- κυβέρνηση του 1964, καθώς και τη «μεταβατική» κυβέρνηση συνεργασίας που σχημάτισαν, το 1966, μετά την Αποστασία, οι ηγέτες της Ένωσης Κέντρου και της ΕΡΕ.

Ας κάνουμε λοιπόν ένα ταξίδι στο χρόνο για να θυμηθούμε ή να γνωρίσουμε τις κυβερνήσεις συνεργασίας στην Ελλάδα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.

Κυβέρνησις Εθνικής Ενότητος Γεωργίου Παπανδρέου (18 Οκτωβρίου 1944 - 3 Ιανουαρίου 1945)

Ο παππούς του απερχόμενου πρωθυπουργού, Γεώργιος Παπανδρέου σχημάτισε μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη ναζιστική Γερμανία την κυβέρνηση εθνικής ενότητας στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων, οι Αλέξανδρος Σβώλος, Ηλίας Τσιριμώκος, Στέφανος Στεφανόπουλος και Θεμιστοκλής Τσάτσος. Περίπου δύο μήνες μετά την ορκωμοσία της ξεκίνησαν οι ένοπλες συγκρούσεις που έλαβαν χώρα στην Αθήνα ανάμεσα στην κομμουνιστική αριστερά και τις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις, τα γνωστά «Δεκεμβριανά», τα οποία όπως αποδείχτηκε ήταν και η βασική αιτία της πτώσης της κυβέρνησης.

- Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου (24 Ιανουαρίου 1947 - 29 Αυγούστου 1947)

Ο πρώην διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Δημήτριος Μάξιμος (στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκε το «ομώνυμο» σημερινό κυβερνητικό Μέγαρο) ορίσθηκε εξωκοινουβελευτικός πρωθυπουργός κυβέρνησης συνασπισμού, που συγκροτήθηκε απ' όλα τα κόμματα της Βουλής με σκοπό την αντιμετώπιση της «κομμουνιστικής απειλής».

Εξαιτίας της πολυκομματικής στήριξης, στην ιστορία έμεινε γνωστή ως «Επτακέφαλος Κυβέρνησις». Μεταξύ άλλων συμμετείχαν οι Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Ναπολέων Ζέρβας. Στη διάρκεια της επτάμηνης θητείας της, η Βρετανία ανακοίνωσε την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Ελλάδα και ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν το περίφημο δόγμα του, με το οποίο εγκαινιάστηκε η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου.

- Κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου (22 Δεκεμβρίου 1966 - 3 Απριλίου 1967).

Κατόπιν συμφωνίας των ηγετών της Ένωσης Κέντρου Γεωργίου Παπανδρέου και της ΕΡΕ Παναγιώτη Κανελλόπουλου, τερματίσθηκε η περίοδο της Αποστασίας που είχε ξεκίνησε στις 15 Ιουλίου 1965, και ο βασιλιάς ανέθεσε, στις 22 Δεκεμβρίου 1966, το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης στον Ιωάννη Παρασκευόπουλο που έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης. Ωστόσο το χρονοδιάγραμμα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς στις 3 Απριλίου, η ΕΡΕ πήρε την εμπιστοσύνη της και ο βασιλιάς ανέθεσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οποίος έμεινε 18 ημέρες στην εξουσία, από την οποία τον ανέτρεψαν οι πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου.

- Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας Κωνσταντίνου Καραμανλή (24 Ιουλίου 1974 - 21 Νοεμβρίου 1974).

Σχηματίστηκε μετά την πτώση της δικτατορίας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή από στελέχη των προδιδακτορικών κομμάτων ΕΡΕ και Ένωση Κέντρου και μέλη του αντιδιδακτορικού αγώνα. Συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, οι Ξενοφών Ζολώτας, Γεώργιος Μαύρος, Ευάγγελος Αβέρωφ, Γεώργιος Ράλλης και Κωνσταντίνος Τσάτσος. Στο διάστημα της τετράμηνης θητείας της σημειώθηκε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Η θητεία εκείνης της κυβέρνησης έληξε το Νοέμβριο του 1974, οπότε τις εκλογές κέρδισε η ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

- Κυβέρνηση ΝΔ και Συνασπισμού της Αριστεράς, υπό τον Τζανή Τζανετάκη (2 Ιουλίου 1989 11 Οκτωβρίου 1989)

Μετά τις εκλογές της 18ης Ιουνίου του 1989 από τις οποίες δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση, σχηματίστηκε από τον Τζανή Τζανετάκη κυβέρνηση Συνεργασίας μεταξύ της ΝΔ και του Συνασπισμού της Αριστεράς. Αρχιτέκτονες του κυβερνητικού συνασπισμού ήταν ο τότε πρόεδρος της ΝΔ Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και οι ηγέτες της αριστεράς Χαρίλαος Φλωράκης και Λεωνίδας Κύρκος. Η κυβέρνηση Τζανετάκη συγκροτήθηκε με σύνθημα την «κάθαρση» και κύριο σκοπό την ενδεχόμενη παραπομπή από τη Βουλή του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου και μελών της κυβέρνησής του στο ειδικό δικαστήριο για σειρά σκανδάλων.

- Οικουμενική κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα (23 Νοεμβρίου 1989 - 11 Απριλίου 1990).

Προέκυψε από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1989, κατά τις οποίες η ΝΔ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα, αλλά χωρίς αυτοδυναμία. Στην οικουμενική κυβέρνηση συμμετείχαν όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, δηλαδή η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο -τότε- ενιαίος Συνασπισμός. Παρά την ευρύτατη πλειοψηφία των 297 εδρών, που διέθετε στη Βουλή, η περίοδος της οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα χαρακτηρίστηκε από ακυβερνησία, εξαιτίας της οποίας η χώρα απειλήθηκε από βαθιά οικονομική κρίση.