Τα τερατόμορφα πλάσματα της ελληνικής μυθολογίας (photos)

Η ελληνική μυθολογία είναι γεμάτη με πλάσματα ανύπαρκτα, εξωπραγματικά που δημιουργήθηκαν από την ανθρώπινη φαντασία.

Από μικροί μάθαμε στο σχολείο αλλά και διαβάσαμε σε βιβλία για τέρατα που συνδύαζαν στοιχεία διαφόρων υπαρκτών πλασμάτων, ακόμα και στοιχεία των ανθρώπων. Παράδειγμα ο Πήγασος που ήταν ένα άλογο με φτερά ή ο Μινώταυρος, ένας άνθρωπος με κεφάλι ταύρου.

Στη φανταστική χώρα του ελληνικού μύθου, αυτά τα τέρατα γεννήθηκαν, πέρασαν τη ζωή τους και πέθαναν με ιδιαίτερο τρόπο, ενώ ήταν -συνήθως- οιωνοί κακών συμφορών.

Στην πραγματικότητα όμως, αυτά τα τερατόμορφα πλάσματα κυνηγούσαν το δικό τους πεπρωμένο και καλούνταν να υπερασπιστούν την ύπαρξη τους, όταν κάποιος αποφασιστικός ήρωας βρέθηκε στο δρόμο τους. Πλάσματα τραγικά που στους μύθους είχαν πάντα το δεύτερο ρόλο, όμως οι Αρχαίοι Έλληνες στη συνέχεια τα τίμησαν, γράφοντας γι’ αυτά ενώ δημιούργησαν και αγάλματα, αμφορείς και στήλες.

Παρακάτω θα δείτε ένα μέρος από τον ιδιότυπο θίασο των ελληνικών τεράτων. Δεν πρόκειται φυσικά για όλα τα πλάσματα της ελληνικής μυθολογίας, καθώς είναι πάρα πολλά, αλλά για ένα μέρος που αναδεικνύει την εντυπωσιακή ποικιλομορφία που είχε για τους Αρχαίους Έλληνες η προσωποποίηση του φοβερού.

Κέρβερος

Στην ελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος αντιπροσωπεύει τον φύλακα του Άδη και έχει συνήθως την μορφή ενός σκύλου συνηθέστερα με τρία κεφάλια και με ουρά που απόληγε σε κεφαλή δράκου. Στη Θεογονία αναφέρεται «Κέρβερος ωμηστής Αΐδεω κύων χαλκεόφωνος πεντηκοντακέφαλος», (= Κέρβερος άγριος σκύλος του Άδη, με ηχηρή φωνή και 50 κεφάλια), ενώ ο Όμηρος γνωρίζει μεν τον σκύλο αυτό αλλά όχι το όνομά του. Σύμφωνα με τον Αισχύλο, γεννήθηκε από την ένωση δυο τεράτων, του Τυφώνα και της Έχιδνας και ήταν αδελφός του Όρθρου (παραπλήσιου μυθικού άγριου σκύλου), της Χίμαιρας καθώς και της Λερναίας Ύδρας. Σύμφωνα με τον Ακουσίλαο τον Αργείο, αδελφός του ήταν και ο αετός που έτρωγε το συκώτι του Προμηθέα. Η παρουσία του εξασφαλίζει την παραμονή των νεκρών στον Κάτω Κόσμο αλλά και την αδυναμία των ζωντανών να εισέλθουν σε αυτόν.

Οι αρχαίοι συγγραφείς περιγράφουν συχνά τον Κέρβερο με διαφορετικό τρόπο. Υπάρχουν εκδοχές που τον εμφανίζουν ως ένα συνηθισμένο σκύλο, αλλά και με πόδια λιονταριού, ουρά ερπετού ή φίδια σε όλο του το σώμα.

Επίσης εκτός από τον Ηρακλή τον Κέρβερο επιχείρησαν να συλλάβουν και να απαγάγουν ο Πειρίθους και ο Θησέας που όμως απέτυχαν. Μόνο ο Ορφέας κατάφερε με τους ήχους της μαγικής λύρας του να τον εξημερώσει έτσι ώστε να τον αφήσει να παραλάβει την Ευρυδίκη από τον Άδη.

Τυφώνας

Ο Τυφώνας ήταν γιγαντιαίο τερατώδες ον που γέννησε η Γαία (μαζί με τον Ουρανό) μετά την εξόντωση των Γιγάντων. Κατ' άλλους μύθους ο Τυφών ήταν γιος της Ήρας που γεννήθηκε σε κάποια στιγμή διχόνοιας του ουράνιου ζεύγους (Ζευς και Ήρα), εκφράζοντας έτσι τη διαταραχή της ατμόσφαιρας.

Θεωρείται το ισχυρότερο από όλα τα τέρατα της ελληνικής μυθολογίας. Είχε το πάνω μέρος ανθρώπου, διέθετε φτερά και το κάτω μέρος του αποτελούσαν εκατό ελισσόμενα φίδια. Όταν άρχισε να καταστρέφει πόλεις, να εκσφενδονίζει βουνά και να φοβερίζει ακόμη και τους ίδιους του Ολύμπιους Θεούς, ο Δίας τον αντιμετώπισε ρίχνοντάς του 100 κεραυνούς και παγιδεύοντάς τον κάτω από την Αίτνα.

Πριν πεθάνει ο Τυφώνας με τη σύντροφό του την Έχιδνα φρόντισαν να γεμίσουν τον κόσμο με ένα σωρό άλλα τέρατα, όπως την Σφίγγα, τη Χίμαιρα, τη Λερναία Ύδρα και τον Κέρβερο.

Κένταυρος

Οι κένταυροι είχαν τον άνω κορμό ανθρώπου και το σώμα αλόγου και ζούσαν στη Θεσσαλία.

Κάποτε είχαν την κακή ιδέα να κλέψουν την Ιπποδάμεια, την ημέρα του γάμου της με τον Πειρίθου και να αρπάξουν και τις άλλες γυναίκες των Λαπιθών που επίσης κατοικούσαν στην περιοχή. Η μάχη ήταν αμφίρροπη αλλά ο Θησέας έκρινε το αποτέλεσμα βοηθώντας τους Λαπίθες.

Η μάχη αυτή στην αρχαία ελληνική τέχνη συμβολίζει την σύγκρουση ανάμεσα στον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα και γι’αυτό επελέγη ως θέμα και στις μετόπες του Παρθενώνα.

Μέδουσα

Η Μέδουσα στην ελληνική μυθολογία αναφέρεται ως μία από τις τρεις Γοργόνες. Από τις τρεις αυτές αδελφές η Μέδουσα ήταν η θνητή. Το άλλο της όνομα ήταν Γοργώ, που σημαίνει άγρια ματιά.

Κόρη του Φόρκυ ή Φορκέα και της Κητούς, αδελφή των Γοργόνων Σθενώ και Ευρυάλη, και των Γραιών Δεινώ, Ενυώ και Πεφρηδώ, ήταν στην αρχή Κενταύρισσα.

Κατά μια εκδοχή, ήταν πανέμορφη ιέρεια της Αθηνάς που ο Ποσειδώνας τη βίασε μεταμορφωμένος σε άλογο, στον ιερό χώρο της Αθηνάς. Η θεά, εξοργισμένη με το γεγονός, δεν μπορούσε να έρθει σε ρήξη με τον Ποσειδώνα και έτσι ξέσπασε πάνω στη Μέδουσα. Την μεταμόρφωσε σε απεχθές τέρας, που αντί για μαλλιά είχε φίδια. Η ασχήμια της ήταν τέτοια, που όποιος την κοιτούσε στο πρόσωπο πέτρωνε.

Τελικά τη σκότωσε ο Περσέας, με την βοήθεια της Αθηνάς. Το κεφάλι της, το περίφημο «Γοργόνειο», το παρέλαβε η θεά από τον ήρωα και το επέθεσε στην ασπίδα της, επειδή το κεφάλι της, ακόμη και νεκρό, πέτρωνε όποιον το κοίταζε.

Τρίτων

Ο Τρίτων στην ελληνική μυθολογία ήταν θεότητα της θάλασσας που αναφέρεται πρώτα από τον Ησίοδο στη Θεογονία (930-933). Γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης που κατοικούσε στον βυθό της θάλασσας στα χρυσά ανάκτορα των γονιών του. Κατά το σώμα ήταν όμοιος με τους άλλους θεούς αλλά από τους γλουτούς και κάτω κατέληγε σε ουρά ψαριού.

Το όνομά του συνδέθηκε με την Αργοναυτική εκστρατεία όταν το πλοίο Αργώ προσάραξε και εγκλωβίστηκε στην Τριτωνίτιδα λίμνη. Ο Τρίτων βοήθησε στην αποκόλληση και έξοδό της Αργούς στο ανοικτό πέλαγος.

Κατά τον Παυσανία (Βοιωτικά Θ' 20,24,25) ο Τρίτων φονεύθηκε από τον Διόνυσο όταν επιτέθηκε κατά των Ταναγραίων γυναικών που κολυμπούσαν για να καθαρθούν προκειμένου να συμμετάσχουν σε όργια Διονυσιακής εορτής. Κατ΄ άλλους ο Τρίτων (ως προσωποποίηση του παλινδρομικού παράκτιου κύματος) άρπαζε κοπάδια ζώων που πλησίαζαν τις ακτές οπότε κάποιος Ταναγραίος βοσκός απέκοψε τον αυχένα του Τρίτωνα την ώρα που εκείνος κοιμόταν (δηλαδή σε κάποια κατάσταση ηρεμίας έφτιαξε κάποιο παράκτιο φράγμα - τοιχίο) ή φονεύθηκε από τον Διόνυσο επειδή συνελήφθη μεθυσμένος.

Άρπυιες

Οι Άρπυιες ήταν γυναίκες με φτερά πουλιών και μάλιστα κατά τον Ησίοδο είχαν ωραία μακριά μαλλιά. Ο ρόλος τους ήταν να βασανίζουν τον Φινέα, τον γέρο βασιλιά της Θράκης, που ο Δίας όχι μόνο τον είχε τυφλώσει αλλά τον είχε καταδικάσει και να μην μπορεί να φάει τίποτα γιατί του το άρπαζαν οι Άρπυιες.

Όταν έφτασαν κάποτε στον Φινέα οι Αργοναύτες, εκείνος ζήτησε από τους Βορεάδες, που επίσης μπορούσαν να πετούν σαν γιοι του Βοριά που ήταν, να τις σκοτώσουν. Εκείνοι, σοφά φερόμενοι για να μην εξοργίσουν τον Δία, απλώς τις έδιωξαν μακριά κι ο Φινέας γλύτωσε, έβαλε μια μπουκιά στο στόμα του και βοήθησε με τις συμβουλές του τους Αργοναύτες να συνεχίσουν το ταξίδι τους με ασφάλεια.

Σκύλλα και Χάρυβδη

Τόσο η Χάρυβδη όσο και η Σκύλλα εμπλέκονται στους μύθους τόσο του Οδυσσέα όσο και των Αργοναυτών, οι οποίοι πέρασαν από τα στενά του Βοσπόρου με μικρές απώλειες, γιατί η θεά Ήρα παρακάλεσε τον θεό Ποσειδώνα να τις κοιμίσει. Η Σκύλλα είχε έξι κεφάλια που έμοιαζαν με σκύλου, εξού και το όνομά της. Γονείς της Σκύλλας ήταν, σύμφωνα με μια παράδοση, ο Φόρκυς και η Κητώ, η οποία είχε γονείς της τον Πόντο και τη Γαία. Παιδιά τους ήταν επίσης και άλλα θαλάσσια τέρατα, όπως η Έχιδνα, οι Σειρήνες και η Θόωσσα, που συμβόλιζε τη μανιασμένη θάλασσα.

Η Χάρυβδη ήταν κόρη του Ποσειδώνα και της Γαίας και ρουφούσε το νερό της θάλασσας τρεις φορές την ημέρα, καταπίνοντας μαζί διερχόμενα πλοία και ναυτικούς, και άλλες τρεις φορές έφτυνε αυτό που ρουφούσε κατεστραμμένο.

Έλεγαν πως η Σκύλλα και η Χάρυβδη βρίσκονταν η μια απέναντι από την άλλη, σε ένα στενό θαλάσσιο πέρασμα που, σύμφωνα με τον Όμηρο, ονομαζόταν Πλαγκτές Πέτρες. Το πέρασμα αυτό ήταν εντελώς αδύνατο να το διασχίσει κανείς, λόγω της φοβερής κατάστασης που επικρατούσε εκεί από την παρουσία των δυο τεράτων - ούτε πουλί πετούμενο δε γλίτωνε, αν τολμούσε να το περάσει.

Σειρήνες

Οι Σειρήνες ήταν πτηνόμορφες με γυναικείο κεφάλι. Ήταν πλάσματα της θάλασσας, κι όχι μόνο δεν ήταν φοβερές στην όψη, αλλά ήταν όμορφες και είχαν γοητευτική φωνή.

Είχαν όμως την κακή συνήθεια να παρασύρουν με το τραγούδι τους τους ναυτικούς που πέρναγαν από το νησί τους και να τους κατασπαράζουν. Ο Οδυσσέας περνώντας από εκεί, ειδοποιημένος από την Κίρκη, είχε κλείσει τα αυτιά των ναυτικών του με κερί κι ο ίδιος δέθηκε στο κατάρτι για να απολαύσει το όμορφο τραγούδι.

Γρύπας

Ο Γρύπας είχε σώμα λιονταριού, κεφάλι και φτερά αετού. Επίσης σε μερικές αναπαραστάσεις του φαίνεται πως έχει και ουρά φιδιού. Ο μύθος του θεωρείται ότι προέρχεται από την Μεσοποταμία. Πιθανότατα η γέννηση του μύθου ανάγεται στην εποχή της πρώτης ανακάλυψης απολιθωμάτων δεινοσαύρων από τον προϊστορικό άνθρωπο. Η ράχη του ήταν σκεπασμένη με φτερά και τα νύχια στα λιονταρίσια πόδια του ήταν δυνατά και γαμψά σαν του αετού. Τα νύχια του γρύπα θεωρούνταν πολύτιμα κατά τον Μεσαίωνα επειδή λεγόταν ότι μπορούσαν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη δηλητηρίου στα υγρά, χωρίς όμως να μπορούν να το καθαρίσουν.

Ο Ηρόδοτος μαρτυρεί μια παράδοση σύμφωνα με την οποία οι Γρύπες ήταν φύλακες του χρυσού στα βουνά του Βορρά και οι γείτονες τους, οι μονόφθαλμοι Αριμασποί τους επιτίθονταν με τα άλογά τους για να κλέψουν τους θησαυρούς τους.

Λερναία Ύδρα

Η Λερναία Ύδρα ήταν αθάνατη. Ο μύθος λέει πως ήταν παιδί του Τυφώνα και της Έχιδνας. Ζούσε στην περιοχή Λέρνη - βαλτότοπος που βρίσκεται νότια του Άργους - απ' όπου πήρε και το όνομά της.

Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Ηρακλής έκοβε ένα κεφάλι, έβγαιναν δύο. Μόνο καίγοντας την πληγή με φωτιά κατάφερε να σταματήσει τον πολλαπλασιασμό και αυτό το κατάφερε με την βοήθεια του ανιψιού του Ιόλαου. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν και το κεντρικό κι αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε στη γη για να μην ξαναζωντανέψει.

Από το αίμα της ο Ηρακλής έκανε τα βέλη του δηλητηριώδη. Από το δηλητήριο αυτό δεν γλίτωσε ούτε και ο Κένταυρος Νέσσος. Πριν τον θάνατό του, τα χάρισε στον Φιλοκτήτη.

Πήγασος

Ο Πήγασος ήταν ένα φτερωτό άλογο, γιος του Ποσειδώνα και της Μέδουσας, από την οποία ξεπήδησε όταν εκείνη έχασε το κεφάλι της.

Όταν κάποτε κατέβηκε στην Κόρινθο στην κρήνη Πειρήνη να πιεί νερό, εκεί τον αιχμαλώτισε και τον εξημέρωσε ο ήρωας Βελλεροφόντης και μαζί έκαναν πολλούς άθλους, όπως την εξόντωση της Χίμαιρας.

Χίμαιρα

Η Χίμαιρα ήταν ένα τρικέφαλο όν: είχε σώμα και κεφάλι λιονταριού, ουρά που κατέληγε σε κεφάλι φιδιού και στο μέσον της ράχης της έβγαινε ο λαιμός και η κεφαλή ενός αιγάγρου.

Κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, έβγαζε από το στόμα της φωτιά σύμφωνα με τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Ο Βελλεροφόντης μπόρεσε να την σκοτώσει επειδή ήταν σε απόσταση ασφαλείας επάνω στον Πήγασο.

Η Χίμαιρα σύμφωνα με την ιστορία είχε με τον Όρθρο ένα παιδί την Σφίγγα.

Σφίγγα

Η Σφίγγα είναι φανταστικό πλάσμα της ελληνικής μυθολογίας, στενά συνδεδεμένο με το μύθο των Λαβδακιδών και συγκεκριμένα με εκείνον του Οιδίποδα. Παριστάνεται με σώμα γυναίκας από τη μέση και πάνω, και φτερωτού λιονταριού από τη μέση και κάτω.

Σύμφωνα με τον Ησίοδο ήταν κόρη της Χίμαιρας και του Όρθρου ή κατά άλλους του Τυφώνος και της Έχιδνας. Η Έχιδνα είχε γεννήσει επίσης τον Κέρβερο, τον Όρθρο (φύλακας των κοπαδιών του Γηρυόνη), το Λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα και τη Φαία της Κρομμυώνας.

Της αποδίδουν επίσης τη Χίμαιρα, το δράκοντα της Κολχίδας, το φύλακα του χρυσόμαλλου δέρατος, το δράκοντα που φυλούσε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων και τον αετό του Προμηθέα. Στην ελληνική μυθολογία έχει τα χαρακτηριστικά ενός δαίμονα του θανάτου. Οι Έλληνες ονόμαζαν "σφίγγες" και παρόμοιες απεικονίσεις που ήταν διαδεδομένες στην Αίγυπτο, αλλά οι αιγυπτιακές σφίγγες είναι μορφές των Φαραώ, και δεν έχουν σχέση με τον ελληνικό μύθο, ενώ δεν εικονίζονται με φτερά.

Η θεά Ήρα και ο θεός Άρης την έστειλαν από την πατρίδα της, στο όρος Φίκιο ή Σφίγγειο (Φαγάς για τους ντόπιους) κοντά στην Αρχαία Θήβα στα σημερινά Βάγια. Εκεί στεκόταν και ρωτούσε τους περαστικούς «Ποιο ον στην αρχή στέκεται στα τέσσερα, έπειτα στα δύο και προς το τέλος της ζωής του στα τρία;» (Αρχαία ελληνικά: «Τί εστιν ό μίαν έχον φωνήν τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίνεται;»).

Όποιον δεν μπορούσε να λύσει το γρίφο, η Σφίγγα τον έσφιγγε, μέχρι να πεθάνει. Ο Οιδίπους έλυσε τον γρίφο απαντώντας ότι το ον αυτό είναι ο άνθρωπος, αφού όταν είναι βρέφος περπατάει στα τέσσερα, μετά σηκώνεται στα δύο του πόδια και στα γηρατειά περπατάει όρθιος αλλά χρησιμοποιεί σαν τρίτο πόδι ένα μπαστούνι. Μόλις λύθηκε το αίνιγμά της η Σφίγγα γκρεμίστηκε από τον βράχο που στεκόταν και σκοτώθηκε. Ωστόσο, ο ακριβής γρίφος που έδινε η Σφίγγα δεν είναι γνωστός από αρχαίες πηγές, αλλά από μεταγενέστερα κείμενα.

*Με πληροφορίες από την Wikipedia

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.