Θεόδωρος Κουμαρτζής: Ο μουσικός που έφερε την αρχαία λύρα στα video games μιλά στο Newsbomb.gr

Μέχρι πριν από 10 χρόνια αυτοί που μιλούσαν για την αρχαία ελληνική λύρα και συζητούσαν σοβαρά για τα υπόλοιπα αρχαία μουσικά όργανα ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Πλέον, όμως, αυτά τα μουσικά όργανα έχουν βρει τη θέση που τους αξίζει στην παγκόσμια μουσική σκηνή φτάνοντας μέχρι τον χώρο των video games.

Πρωταγωνιστής η οικογένεια Κουμαρτζή από τον Ευρωπό του Κιλκίς με το νεώτερο μέλος της, τον 32χρονο Θεόδωρο να μιλά στο Newsbomb.gr για το ταξίδι αυτό.

«Η αγάπη για τη λύρα προέκυψε από την οικογενειακή προσπάθεια που κάνουμε εδώ και 8 χρόνια και ανακατασκευάζουμε αρχαία ελληνικά μουσικά όργανα στον Ευρωπό Κιλκίς, ο πατέρας μου Αναστάσιος Κουμαρτζής και ο αδερφός μου και επαγγελματίας μουσικός Ιορδάνης Κουμαρτζής σε μια έρευνα που κάναμε με το ΑΠΘ και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας» μας λέει αρχικά ο κ. Κουμαρτζής ο οποίος είχε ήδη επαφή με τη μουσική από την παιδική ηλικία παίζοντας έγχορδα μουσικά όργανα.

Το ενδιαφέρον του για την αρχαία λύρα, όπως εξηγεί, άρχισε να μεγαλώνει «καθώς συμμετείχαμε σε διεθνείς εκθέσεις» οπότε ξεκίνησε η προσωπική αναζήτηση για το πώς θα μπορούσε να παίξει με ένα αρχαίο μουσικό όργανο σύγχρονες μελωδίες και να συνθέσει νέα μουσική.

«Αυτό ήταν το εύκολο» προσθέτει και εξηγεί ότι «ακόμα και κάποιος που δεν έχει μουσική εμπειρία κρατώντας μια αρχαία λύρα μπορεί να παίξει απλές μελωδίες καθώς το όργανο αυτό καθ’ αυτό μπορεί να βγάλει ήχο σχετικά εύκολα».

Το πιο δύσκολο βήμα ήταν να εφαρμόσει τεχνικές που συναντώνται σε απεικονίσεις στα αγγεία και σε ό,τι έχει σωθεί όπως η εφαρμογή των διάφορων αρμονικών, όπως το να παίξει κάποιος με το πλήκτρο (την αντίστοιχη πένα της αρχαιότητας) ή το να παίξει με τα δύο χέρια ταυτόχρονα. «Αυτές ήταν τεχνικές που χρειάστηκαν αρκετή μελέτη» εξομολογείται ο Θεόδωρος Κουμαρτζής.

Το πρώτο διαδραστικό μουσείο αρχαίων μουσικών οργάνων στην Ελλάδα

Μεταφέροντας την προσωπική του εμπειρία λέει στο Newsbomb.gr ότι «πλέον επειδή τα αρχαία μουσικά όργανα όπως η λύρα έχουν γίνει διαθέσιμα ξανά στην παγκόσμια αγορά αυτός ο κύκλος μεγαλώνει μήνα με το μήνα όλο και περισσότερο».

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν μουσικοί που χρησιμοποιούν τα όργανα αυτά είτε για μουσικοθεραπεία είτε για soundtrack για ταινίες είτε για video games είτε από ερασιτέχνες μουσικούς που χρησιμοποιούν τα όργανα αυτά για προσωπική τους ευχαρίστηση ή για να μιλήσουν για την αρχαία ελληνική μυθολογία και πολιτισμό» συμπληρώνει ο κ. Κουμαρτζής.

«Στόχος δικός μου και της οικογένειάς μου είναι να αναδείξουμε τα όργανα αυτά σε όλο τον κόσμο. Θέλουμε ο κόσμος να μάθει τα όργανα αυτά και να ασχοληθούν και άνθρωποι χωρίς μουσικό υπόβαθρο γιατί στόχος είναι να αναβιώσουμε τα όργανα αυτά στην πράξη» προσθέτει.

«Όχημα» για την προσπάθεια αυτή είναι το SEIKILO το πρώτο διαδραστικό μουσείο αρχαίων μουσικών οργάνων στην Ελλάδα ίσως και στην Ευρώπη.

Εκεί γίνονται ξεναγήσεις και για παιδιά από σχολεία «όπου το ενδιαφέρουν που δείχνουν τα παιδιά είναι μεγάλο γιατί δεν μπαίνουμε στη λογική να τους συγκρίνουμε τα όργανα του τότε και του τώρα αλλά μπαίνουμε στη λογική να ακούσουν το όργανο και το αποτέλεσμα είναι πολύ ωραίο καθώς ακόμα και σε παιδιά πολύ μικρής ηλικίας η αντίδραση ήταν πολύ θετική».

Τα αρχαία μουσικά όργανα

Αποκαλύπτοντας τον άγνωστο αλλά μαγικό χώρο των αρχαίων μουσικών οργάνων ο Θεόδωρος Κουμαρτζής εξηγεί αρχικά ότι η αρχαία λύρα είναι μια οικογένεια μουσικών οργάνων τα οποία αναπτύχθηκαν με διαφορετικά υλικά και με διαφορετικά τεχνικά χαρακτηριστικά σε όλο το φάσμα της αρχαιότητας.

«Μιλάμε για όργανα όπως η χέλυς που αναφέρεται στην ελληνική μυθολογία ότι κατασκευάστηκε από τον θεό Ερμή και δόθηκε στον αδερφό του τον Απόλλωνα και έτσι έγινε ο Απόλλωνας ο θεός της μουσικής σε έναν συμβολισμό που δείχνει το πόσο σημαντική ήταν η μουσική στην αρχαία Ελλάδα» λέει αρχικά ο νεαρός μουσικός.

«Υπάρχουν όργανα όπως η βάρβιτος που αναφέρεται αργότερα και κυρίως έγινε γνωστή από τα έργα της Σαπφούς που ουσιαστικά χρησιμοποιούσε τη βαρύτονη λύρα με τον πιο μπάσο ήχο για να συνοδεύει την ποίησή της ενώ έχουμε και άλλα όργανα όπως το επιγόνιο τρίγωνο το οποίο αναφέρεται στο 3.000 π.Χ. σε κάποια κυκλαδίτικα αγγεία και είναι πολύ γνωστό σε απεικονίσεις».

Υπάρχουν και όργανα όπως η φόρμιγγα και η κίθαρις που ήταν φτιαγμένη από ξύλο. Ενώ, δηλαδή, για την χέλυς ο μύθος λέει ότι το ηχείο ήταν φτιαγμένο από καύκαλο χελώνας και το καπάκι ήταν φτιαγμένο από δέρμα, στην κίθαρις βλέπουμε κατασκευή από ξύλο οπότε και φτάνουμε στον 5ο π.Χ αιώνα, τον Χρυσό Αιώνα του Περικλή, όπου το συγκεκριμένο όργανο θεωρείται το πιο ολοκληρωμένο κατασκευαστικά όργανο της αρχαιότητας.

Στην «οικογένεια» της αρχαίας λύρας, εξηγεί ο κ. Κουμαρτζής, περιλαμβάνεται και ο πρόγονος του ταμπουρά και του μπουζουκιού, η πανδούρα που ήταν τρίχορδη με λαιμό στον οποίο μπορεί κάποιος να παίξει σε αντίθεση με τη λύρα όπου οι χορδές ήταν ελεύθερες

Στα αρχαία μουσικά όργανα περιλαμβάνονται, επίσης, τα κρουστά και οι αυλοί. Στην πρώτη ομάδα συναντάμε, συνεχίζει την ξενάγηση ο κ. Κουμαρτζής, το τύμπανο που μοιάζει πολύ με τα frame drums, πρόκειται, δηλαδή, για κρουστά με μεμβράνη ζωικής συνήθως προέλευσης.

Όσον αφορά, δε, τα πνευστά συναντάμε τον δίαυλο και τον πλαγίαυλο που συναντάται στον ελλαδικό χώρο όταν εμφανίστηκε ο Διόνυσος.

«Οι αυλοί» μας λέει ο Θεόδωρος Κουμαρτζής «συνόδευαν την βάρβιτο αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στην κλασσική Αθήνα η λύρα ήταν όπως θεωρούμε σήμερα το πιάνο στις κλασσικές σπουδές. Κάποιος άνθρωπος που δεν ήξερε να παίζει λύρα θεωρούνταν άνθρωπος που ήταν ανεκπαίδευτος».

Τα video games

Η εμπειρία με τα video games ξεκίνησε για τον Θεόδωρο Κουμαρτζή πριν από δύο χρόνια όταν «ο Γάλλος μουσικός ο Arnaud Roy παρήγγειλε όργανα από εμάς για να τα χρησιμοποιήσει σε ένα video game που κυκλοφόρησε πέρσι με τίτλο Humankind το οποίο αναφέρεται σε όλη την ιστορία του ανθρώπινου γένους και ένα κομμάτι εξελίσσεται στην αρχαία Ελλάδα οπότε εκεί ακούμε αρχαία ελληνικά μουσικά όργανα παιγμένα από τον ίδιο».

«Η δική μου εμπειρία ξεκίνησε πριν από 1,5-2 χρόνια όταν συνεργάστηκα με τον Λίνο Τζέλο, ο οποίος έφτιαξε τον ηχητικό σχεδιασμό του video game με τίτλο Raji το οποίο ουσιαστικά περιγράφει το ταξίδι μιας κοπέλας που ψάχνει τον αδερφό της και εξελίσσεται στην αρχαία Ινδία όπου εκτός από το σιτάρ και άλλα όργανα στο soundtrack συναντάμε όργανα όπως το αρμένικο ντουντούκ το οποίο είναι ένας αυλός που παίζει ο Σωκράτης Βότσικος άλλος συνεργάτης μουσικός και η αρχαία λύρα που έπαιξα εγώ το οποίο ήταν μια εμπειρία διαφορετική».

«Από την άλλη είναι μια ευκαιρία να επαναπροτείνουμε τα όργανα αυτά μέσα από έναν τρόπο του σήμερα. Για να φτάσουμε στον νέο κόσμο πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα μέσα που χρησιμοποιεί» τονίζει ο Θεόδωρος Κουμαρτζής εξηγώντας ότι στο συγκεκριμένο παιχνίδι η παραγωγή κράτησε 5-6 χρόνια μέχρι να κυκλοφορήσει στην αγορά

Ο επόμενος στόχος και το όνειρο

Επόμενος στόχος για τον ίδιο η κυκλοφορία της πρώτης δισκογραφικής προσπάθειας του σχήματος Pausis στο οποίο συνεργάζεται με τον Κύπριο μουσικό Ευαγόρα Μπεκιάρη αλλά και μουσικούς από όλο τον κόσμο όπως η Αriana Vafadari που είναι μέτζο σοπράνο Γαλλοιρανή τραγουδίστρια, ο Λίνος Τζέλος που παίζει σιτάρ, η Yael Schonzeit, μουσικός από την Αμερική, και την Ελιόνα Σινιάρη «προσπαθούμε να παντρέψουμε διάφορα αρχαία όργανα και πολιτισμούς αλλά ο πυρήνας θα είναι η αρχαία μουσική λύρα».

«Στόχος να αναδείξουμε την αρχαία λύρα όχι απλά ως ένα σύγχρονο μουσικό όργανο αλλά ταυτόχρονα να δείξουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά που είναι παναθρώπινη» λέει ο κ. Κουμαρτζής στο Newsbomb.gr.

O ίδιος εξομολογείται ότι «αυτό που περιγράφεται ως όνειρο έχει ξεπεραστεί. Το να μπορούμε να ταξιδεύουμε στο εξωτερικό και να ανοίγουμε συνεργασίες ήδη έχει ξεπεράσει τις προσωπικές μου προσδοκίες όπως όταν ακούστηκε η ανακασκευή δικής μας λύρας στην τελετή αφής της ολυμπιακής φλόγας πριν το lockdown από τον Γιάννη Ψειμάδα»

«Το βαθύτερο όνειρό μου είναι να δω την αρχαία λύρα μέσα σε σχολεία και σε ωδεία όπως κάθε άλλο μουσικό όργανο και να ακούω ανθρώπους να συζητούν και να διαφωνούν για το πώς παίζεται αυτό το όργανο και τι ήχο παράγει, να μπει η αρχαία λύρα στη συζήτηση του σήμερα και να μάθουμε πράγματα από αυτή» καταλήγει ο Θεόδωρος Κουμαρτζής.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.undefinedundefined