Ο Βασίλης Πέρρος ζωγραφίζει την πανδημία και μας ξεναγεί στο «σπίτι» του

Ο Βασίλης Πέρρος είναι ένας νέος ταλαντούχος ζωγράφος που έχει καταφέρει να τραβήξει το βλέμμα και το ενδιαφέρον του φιλότεχνου κοινού της Αθήνας. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, έχει πραγματοποιήσει επτά ατομικές και έχει συμμετάσχει σε πάνω από 50 ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Επίσης, έχει φιλοτεχνήσει µε έργα του εξώφυλλα βιβλίων και δίσκων και έχει επιμεληθεί σκηνογραφικά θεατρικές παραστάσεις, ενώ εργάζεται και ως δάσκαλος εικαστικών σε σχολεία.

Η νέα του έκθεση έχει τίτλο «εν οίκω» και παρουσιάζεται στην γκαλερί Σκουφά έως τις 12 Μαρτίου. Με τα νέα ζωγραφικά του έργα, που έχουν πυρήνα την πανδημία, ο Βασίλης Πέρρος κατάφερε να κερδίσει αρκετά στοιχήματα με βασικότερο όλων την πολλαπλή ερμηνεία των έργων του «εν οίκω» που ξεκινά από την πανδημία του κορονοϊού και καταλήγει στις μέρες του πολέμου.

Βασίλη, πριν μας «ξεναγήσεις» στον «οίκο» σου, θέλω να σε ρωτήσω πώς πηγαίνει η έκθεση σου «εν οίκω» στην γκαλερί Σκουφά;

«Παρά την αποκαρδιωτική επικαιρότητα των ημερών, μία με τον πόλεμο και μία με την πανδημία που είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος για την Τέχνη, μπορώ να πω ότι πηγαίνει περίφημα. Και από πλευράς επισκεψιμότητας, κριτικών, αναφορών στον Τύπο αλλά και πωλήσεων. Επομένως είμαι πολλαπλά χαρούμενος».

Αν και τα έργα σου έγιναν μέσα στην πανδημία η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα αυτών, θα μου επιτρέψεις να σχολιάσω ότι ορισμένα αποκτούν και μια διαφορετική ανάγνωση, έπειτα από τα τελευταία γεγονότα του πολέμου στην Ουκρανία. Δηλαδή, ο οίκος, το σπίτι που χάνεται. Οι οικογένειες που ξεσπιτώνονται και χάνουν το καταφύγιο και την ασφάλεια που προσφέρει το σπίτι.

«Προχθές ανέβασα στο Facebook ένα έργο από την έκθεση το οποίο ήταν κομμένο και ραμμένο ακριβώς πάνω στην επικαιρότητα του πολέμου. Για να είμαι ειλικρινής, όταν το έφτιαχνα δεν είχα κάτι τέτοιο στο μυαλό μου. Πρόκειται για έργο με τίτλο Κιβωτός και είναι αυτό που υποδέχεται τον θεατή όταν μπαίνει στον χώρο της έκθεσης. Είναι ίσως το πιο αισιόδοξο έργο της έκθεσης.

Να πω ότι διδάσκω και εικαστικά σε σχολείο. Πριν δύο χρόνια είχα μοιράσει στους μαθητές μου (από 9 έως 11 ετών) ένα χαρτάκι που έγραφα "Σπίτι είναι…". Αυτά που μου έγραψαν ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Όλα αυτά τα σημειώματα τα μετέφρασα και στα αγγλικά και τα πρόσθεσα στον πίνακα, σε αυτή τη θάλασσα από γράμματα. Δηλαδή αυτό το έργο είναι το πραγματικό αποτύπωμα που έχει η νέα γενιά ως προς την έννοια του σπιτιού.

Ένα παιδάκι μού έγραψε "σπίτι είναι εκεί που νιώθω ασφάλεια και μπορώ και ονειρεύομαι". Και σκέφτομαι τώρα λοιπόν εκείνο το παιδάκι στην Ουκρανία, με το σκούφο, που κλαίει και αποχωρίζεται το σπίτι του. Ποιος είναι αυτός που έχει το δικαίωμα να γκρεμίσει το μέρος του παιδιού όπου φτιάχνει τη ζωή του, τα όνειρά του και νιώθει ασφάλεια; Επομένως αυτό το έργο απέκτησε τώρα και ένα άλλο νόημα που δεν το είχα στο μυαλό μου όταν το έφτιαχνα.

Ναι, η έκθεση πλέον αποκτά και μια άλλη αναγνωσιμότητα που δεν την είχε πριν. Έχει και μια ειρωνεία η όλη η κατάσταση. Δηλαδή δύο χρόνια ήμασταν περιχαρακωμένοι στο σπίτι, το βαρεθήκαμε, θέλαμε να βγούμε έξω και νιώθαμε ότι θα πέσει να μας πλακώσει κλπ. Και τώρα συμβαίνει το αντίθετο. Το σπίτι που γκρεμίζεται βίαια και παιδί που ξεσπιτώνεται προς άγνωστο προορισμό.

Ακόμα ένα προσωπικό στοίχημα που κέρδισα, η πολλαπλή ερμηνεία των έργων. Η Τέχνη πρέπει να ανοιχτή σε ερμηνείες».

Δίδεται η πρέπουσα σημασία στο μάθημα των εικαστικών στα σχολεία;

«Τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας έχουν τρομερή ανάγκη το μάθημα των εικαστικών, είναι ένα πολύ ευχάριστο διάλειμμα στο σχολικό πρόγραμμα που τα αποφορτίζει από το άγχος και τους αναπτύσσει τη δημιουργικότητα σε απίστευτο βαθμό. Θα ξεσπαθώσω όμως εναντίον του (κάθε) υπουργείου παιδείας.

Καταρχάς, υπάρχει τρομερή έλλειψη σε εκπαιδευτικούς, δεύτερον -φέτος ειδικά- έχουμε τα περιβόητα εργαστήρια δεξιοτήτων με ένα σωρό γραφειοκρατίες χωρίς λόγο και αντίκρισμα, κόβοντας πάλι ωφέλιμες ώρες από το πρόγραμμα. Τρίτον, η σοβαρότατη έλλειψη υποδομών. Στα περισσότερα δημόσια σχολεία δεν υπάρχει εργαστήρι ζωγραφικής. Τέταρτον, στα χρόνια της πανδημίας απαγορεύονται τα κοινόχρηστα υλικά. Επίσης, στο γυμνάσιο όσο πάνε και μειώνονται οι ώρες των εικαστικών. Έκτο και σημαντικότερο, από το λύκειο μας πετάξανε έξω, δεν υπάρχει εικαστικός. Ένα παιδί που τελειώνει το σχολείο και θέλει να δώσει σε κάποια πολυτεχνική σχολή και θα εξεταστεί στο σχέδιο ως ειδικό μάθημα πανελλαδικών, δεν έχει δικαίωμα να το διδαχθεί στο σχολείο δωρεάν. Όλα αυτά είναι εξωφρενικά. Η νέα τάξη πραγμάτων θέλει να δημιουργήσει τα τεχνοκρατικά ρομπότ του αύριο. Ένας παραγκωνισμός της αισθητικής αγωγής γενικά».

Για εσένα, σπίτι είναι…;

«Πολύ καλή ερώτηση. Σπίτι είναι ο προσωπικός μου χώρος. Και θα δανειστώ ατάκες των παιδιών. Σπίτι είναι... εκεί που μπορώ να βγάλω τη μάσκα μου, αλληγορικά, εκεί που είμαι ο εαυτός μου. Σπίτι μου είναι... εκεί που μπορώ να σταθώ γυμνός χωρίς να ντρέπομαι, που είμαι ελεύθερος να είμαι αυτός που είμαι. Είναι ο προσωπικός χώρος που εκφράζομαι, δηλαδή το εργαστήριό μου είναι το σπίτι μου. Και είναι και ένα κέλυφος που με αποκόπτει από τον έξω κόσμο, αλλά χωρίς να με φυλακίζει ή να με εγκλωβίζει».

Πώς διαχειρίστηκες τον εγκλεισμό στο lockdown;

«Το σκληρό lockdown το λάτρεψα. Ήμουν τόσο έξω από τον χωροχρόνο και δούλευα με φρενήρεις ρυθμούς. Δεν είχα το άγχος του πρωινού ξυπνήματος -που με διαλύει- και ζωγράφιζα μέχρι το ξημέρωμα. Στο lockdown ήμουν σε δημιουργικό οίστρο με τα έργα που εκθέτω τώρα. Αυτή η δουλειά έγινε στην περίοδο της πανδημίας και άρχισε λίγο πιο πριν, το 2019.

Γενικά οι καλλιτέχνες διαχειρίζονται τη μοναξιά τους με έναν τρόπο θαυμάσιο, σε αντίθεση με τον περισσότερο κόσμο. Στο lockdown ο κόσμος τρόμαξε στη σκέψη ότι πρέπει να μείνει μόνος με τον εαυτό του. Εγώ μια χαρά το διαχειρίστηκα και μια χαρά μένω με τον εαυτό μου ώρες, μέρες, μήνες. Δεν μου ήταν δύσκολη περίοδος».

Πόσα είναι τα έργα στην έκθεση «εν οίκω»;

«Έχουμε 17 έργα και το 18ο, το κεντρικό που ονομάζεται Exit και είναι 17πτυχο».

Γιατί σε βασάνισε το έργο Exit;

«Με βασάνισε ψυχικά και σωματικά γιατί ήταν με διαφορά το πιο χρονοβόρο. Περίπου έξι μήνες δουλειάς. Αποτελείται από 17 έργα αυτόνομα και μικρών διαστάσεων. Η μικρογραφική ζωγραφική είναι χρονοβόρα, δύσκολη, απαιτητική και ψυχοφθόρα. Με παίδευε και το παίδευα. Και κατασκευαστικά ήταν δύσκολο γιατί είναι ξύλινα κουτάκια που τα έφτιαξα όλα εγώ, επειδή στην πανδημία όλα ήταν κλειστά. Φαντάσου είχα ξεμείνει από ξύλο και διέλυσα ένα παιδικό μου κρεβάτι, το έκοψα, το έτριψα και το έκανα τελάρα. Μετά διέλυσα και ένα κομοδίνο. Δεν μπορούσα να βρω ξυλεία στο lockdown.

Το Exit με παίδεψε και από μια άλλη άποψη. Είμαστε καλλιτέχνες που βιοποριζόμαστε και από τη ζωγραφική, δεν είμαστε χομπίστες δηλαδή, βασίζομαι και στα κέρδη που θα μου επιφέρει. Με παίδεψε σαν σκέψη ότι είμαστε στο lockdown και εγώ ζωγραφίζω το ίδιο το lockdown! Σε ποιον απευθύνομαι και ποιος θα το αγοράσει; Αλλά όλα αυτά στο πίσω μέρος του μυαλού μου.

Τέλος καλό όλα καλά, το Exit είχε πολλαπλάσια τιμή από οποιοδήποτε άλλο έργο της έκθεσης και πουλήθηκε. Ήταν ένα στοίχημα που το κέρδισα. Νιώθω ότι έχω κερδίσει πολλά στοιχήματα με αυτή την έκθεση. Ήταν μια πρόκληση να δείξεις μια ζωγραφική του lockdown με τόσο νωπό ακόμα το lockdown. Υπήρχε περίπτωση ο κόσμος να μην θέλει να δει τα έργα γιατί τα έζησε στο πετσί του. Αλλά ο κόσμος τα "αγκάλιασε". Και ένιωσα ότι κερδίζω πολλά προσωπικά στοιχήματα. Δέχτηκα και αντιρρήσεις ότι είναι βαριές εικόνες, δυσάρεστες, όμως τα πιο δύσκολα έργα πουλήθηκαν πρώτα. Έχω μια ερμηνεία για αυτό, οτιδήποτε το ειλικρινές που ζωγραφίζεται από τον καλλιτέχνη και εκείνος το πιστεύει, με κάποιο τρόπο όσο δυσάρεστο και να είναι, μεταφέρεται και στο κοινό το οποίο πείθεται και ανταποκρίνεται. Μια σειρά 5-6 έργων που έγιναν μέσα στο σκληρό lockdown είναι και τα πιο σκληρά, τα πιο κλειστά. Το κοινό όμως τα αποδέχτηκε γιατί είχαμε κοινά βιώματα με τον θεατή».

Ωστόσο, το κεντρικό έργο Exit, εκπέμπει αισιοδοξία, καθώς στο κέντρο του έχεις προσθέσει τη φράση «Magic Happens».

«Γενικώς η έκθεση έχει τις σκληρές πτυχές και στον αντίποδα έχει άλλα έργα πολύ αισιόδοξα για να το ισορροπήσω. Και μάλιστα αυτά τα έργα τα έβαλα κοντά στην έξοδο. Ενώ στα ενδότερα είναι τα πιο σκληρά έργα. Βγαίνοντας λοιπόν ο θεατής, του μένει μια απαλή και ονειρική σκέψη. Επομένως έχουμε καλύψει το θέμα από όλες τις πτυχές.

Το Exit αν το κρίνουμε αυτόνομα έχει τα κάτω δωμάτια που είναι δύσκολες καταστάσεις, όπως ο καταθλιπτικός, η γεροντοκόρη με τις γάτες, ο ψυχαναγκαστικός γέροντας, κλπ., ενώ όσο ανεβαίνει προς το πάνω, το πράγμα ελαφραίνει. Στο Exit ο καθένας μας μπορεί να βρει τον εαυτό του σε κάποιο από τα κουτάκια και μου αρέσει αυτό. Στον πυρήνα του έργου, που είναι άκρως αισιόδοξος, κυριαρχεί το παιδάκι. Η μαγεία πηγάζει μέσα από τη γνώση. Και υπάρχει και πάνω στη σκεπή, με το παιδάκι που βλέπει το φεγγάρι και τους πλανήτες με το τηλεσκόπιο. Επίσης υπάρχει και η ολόφωτη επιγραφή Exit, που μας καλεί να βγούμε, έξω και να απεγκλωβιστούμε. Το έργο λοιπόν μάς δείχνει την έξοδο και μας "κλείνει το μάτι". Το αν θα βγούμε, είναι θέμα και απόφαση δική μας...

Από τον τρόπο που απεικονίζεις τους ανθρώπους, καταλαβαίνω ότι μας είδες ως μαριονέτες, με υπερμεγέθη κεφάλια.

«Ναι βέβαια. Το να μεγαλώσω πολύ το κεφάλι κάνει τον άνθρωπο ταπεινό, καημένο, έρμαιο, μαριονέτα, σχεδόν κωμικό με έναν τρόπο λίγο τραγικό. Κωμικοτραγικό! Όλο το έργο του Exit μοιάζει με κουκλοθέατρο. Και το σπίτι το ίδιο. Οι φιγούρες λοιπόν ήθελα να μοιάζουν με μαριονέτες! Οι άνθρωποι ως μαριονέτες ενός θιάσου με αόρατα νήματα που παίζουν άθελά τους ή και ηθελημένα σε μια παράσταση της ίδιας της ζωής, μια θλιβερή πραγματικότητα, αλλά δεν έχουν αντίληψη τι γίνεται. Ο θεατής δε, μπορεί να γελάσει και λίγο και το διαπίστωσα αυτό στην έκθεση. Κάτι που μάλιστα υποδέχτηκα με μεγάλη ευχαρίστηση γιατί όλο το πράγμα ελαφραίνει λίγο».

Με ποια χρώματα θα ζωγράφιζες τις μέρες αυτές του πολέμου και ποια την πανδημία;

«Δύσκολη ερώτηση… Τα χρώματα του πολέμου είναι ξεκάθαρα το μαύρο και το γκρι. Θα έλεγα και το κόκκινο, αλλά στα μάτια μου είναι χαρούμενο χρώμα και ας παραπέμπει σε αίμα. Ίσως όμως το βαθύ, σκούρο μελιτζανί. Για την πανδημία θα είχα ένα μωβ ανοιχτό, ένα λιλά. Το μωβ είναι πολύ ύπουλο χρώμα και διφορούμενο. Το λιλά λοιπόν έχει κάτι πένθιμο έχει όμως και μια γλυκύτητα που αρέσει! Και στη δουλειά μου το χρησιμοποίησα αρκετά. Είναι αχαρακτήριστο και ταιριάζει στα πάντα».

Σε ποιο χωροχρόνο τοποθετείται η πολυκατοικία του Exit;

«Είναι ένα μωσαϊκό από διαφορετικές δεκαετίες, αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στιλ. Έχει μεγαλοαστικά, αστικά και μικροαστικά στοιχεία. Έχει δεκαετία του '60 με τα μωσαϊκά ή του '50 με τα γύψινα, έχει όμως και μινιμαλισμό του δυτικότροπου κόσμου. Έχει μοτίβα από λαϊκές συνοικίες, έχει και πολυτέλεια. Όπως και οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν. Έχει στοιχεία της αθηναϊκής πολυκατοικίας, είναι λίγο από όλα».

Όταν μπαίνεις στο εργαστήριό σου να ζωγραφίσεις, φαντάζομαι ότι δεν υπάρχουν οπτικά και ηχητικά ερεθίσματα.

«Όπως κοιτάμε το 17πτυχο του Exit, το πάνω δεξιά κουτάκι είναι ο ζωγράφος στο εργαστήριο. Δεν είναι τυχαίο που οι τοίχοι είναι πιτσιλωτοί. Ένας σπηλαιώδης μικρόκοσμος. Το εργαστήριο είναι στο υπόγειο του σπιτιού μου. Θέλω να είμαι αποκομμένος όσο μπορώ, ελαχιστοποιώ όσο μπορώ τα οπτικά ερεθίσματα, όλα είναι βαμμένα άσπρα για να μην ενοχλεί τίποτα το μάτι. Τα προηγούμενα έργα μου τα έχω γυρισμένα από την ανάποδη πλευρά για να μην με επηρεάζουν στο ελάχιστο. Και κοιτάζω μόνο το έργο που φτιάχνω εκείνη τη στιγμή. Ανάλογα με το έργο που φτιάχνω βάζω και την ανάλογη μουσική ή κάποιες φορές μπορεί να μην έχω και καθόλου μουσική. Αυτό είναι το καλύτερο. Όταν είμαι πολύ παραγωγικός και με έχει συνεπάρει η ζωγραφική και περνάει η ώρα χωρίς να το καταλάβω, είναι οι φορές που δεν έχω βάλει καθόλου μουσική.

Στην έκθεση υπάρχει ένα έργο που απεικονίζει ένα γαλάζιο σπίτι. Είναι το πιο μονοχρωματικό έργο της έκθεσης. Δείχνει ένα σπίτι σαν γυάλα με ανοιχτή οροφή και μια μεγάλη γυναικεία μορφή που η στάθμη του νερού έχει φτάσει μέχρι τα ρουθούνια της. Αυτό το έργο το εμπνεύστηκα από το τραγούδι της Mazzy Star "Hair and Skin". Δεν μου έχει ξανασυμβεί αυτό. Είναι ένα τραγούδι που με γοήτευσε τόσο πολύ! Οι γκροτέσκ στίχοι του η underground ατμόσφαιρα, το garage rock... Εμπνεύστηκα αυτό το έργο και μου πήρε περίπου δύο εβδομάδες να το φτιάξω επί έξι ώρες τη μέρα. Όλη αυτή την περίοδο έπαιζε σε συνεχόμενη λούπα αυτό το τραγούδι. Δεν το έχω ξανακάνει αυτό, ήταν κάτι σαν πείραμα. Για να μπω στο πετσί του μουσικού κομματιού και από το οποίο προέκυψε αυτό το έργο. Η έμπνευση λοιπόν είναι παντού».

Γνωρίζω ότι έχεις κάνει και σκηνικά στο θέατρο και έχεις φιλοτεχνήσει εξώφυλλα δίσκων.

«Στη σχολή παρακολούθησα το εργαστήρι του Γιώργου Ζιάκα, αυτό έδρασε καταλυτικά και έχω κάνει 6-7 σκηνογραφίες στο θέατρο. Γενικά όλη μου η δουλειά λειτουργεί και σκηνογραφικά, τη στιγμή που ζωγραφίζω το έργο με απασχολεί το σημείο που θα το τοποθετήσω μέσα στην έκθεση. Όταν ζωγράφιζα το Exit είχα στο μυαλό μου ότι μπαίνοντας στην γκαλερί θα τοποθετηθεί αριστερά. Αυτό είναι ένας δικός μου ψυχαναγκασμός».

Η έκθεση θα ταξιδέψει και κάπου αλλού;

«Ναι, τον ερχόμενο Νοέμβριο θα πάει στη Λευκωσία σε μια καινούρια γκαλερί που άνοιξε πρόσφατα και έχει κάνει αίσθηση. Λέγεται Stand In Line (Στάσου στη γραμμή). Το κοινό στην Κύπρο διψάει για Τέχνη. Είναι διαφορετικό από το αθηναϊκό».

Ως προς τι;

«Στα ποιοτικά του χαρακτηριστικά και στα άτομα. Οι Κύπριοι έχουν μια γενναιοδωρία αλλά και οικονομική κατάσταση ανώτερη από τους Έλληνες. Ο Έλληνας ξεψυρίζει την εικόνα, ο Κύπριος την αποδέχεται όπως είναι. Είναι πιο εύκολο κοινό».

Δουλεύεις πάνω σε άλλα έργα αυτό τον καιρό;

«Εγώ προσωπικά, κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης, δεν μπορώ να δουλεύω παράλληλα σε κάτι άλλο. Έχω όμως στο μυαλό πολλά πλάνα. Περιμένω να ολοκληρωθεί η έκθεση και συνεχίζω ακάθεκτος με έργα που μπορώ να συνεχίσω τον οίκο από άλλη σκοπιά. Όπως τώρα, ο οίκος, η ασφάλεια που χάνεται και ο άνθρωπος που μένει μετέωρος, ξεκρέμαστος και πρόσφυγας από το πουθενά. Να μια συνέχεια της θεματικής που ήδη έχω αρχίσει. Οπότε συνήθως η ίδια η επικαιρότητα με πάει εκεί που θέλει αυτή, νιώθω σαν έρμαιο λίγο. Aπό το 2019 ήθελα να ασχοληθώ με τον οίκο, το σπίτι, αλλά από τελείως διαφορετική άποψη. Δηλαδή το σπίτι της οικογενειακής θαλπωρής, ως κάτι σταθερό με βαθιά θεμέλια. Όμως ήρθε η πανδημία και το άλλαξε αυτό και με πήγε εκεί που ήθελε».

Ποια τα επόμενα σχέδιά σου;

«Θα ήθελα όποια έργα δεν πωληθούν να τα δείξω στο εξωτερικό, στην Μπιενάλε της Ιταλίας που έχω πρόταση να συμμετέχω με αυτά τα έργα. Θα ήθελα να βγω και προς το διεθνές κοινό γιατί τα ερεθίσματα της έκθεσης είναι παγκόσμια. Άγγιξε όλο τον πλανήτη.

Να πω επίσης ότι στα εγκαίνια ήρθε με κάμερα ένα κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων. Μου πήραν συνέντευξη με το σκεπτικό ότι η πανδημία ξεκίνησε από την Κίνα, επηρέασε έναν Έλληνα καλλιτέχνη χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, έφτιαξε μια τέχνη που μιλάει στον μέσο Κινέζο λες και έγινε δίπλα του και ήθελαν να το προβάλλουν, όχι να το αποκρύψουν. Η τέχνη είναι παγκόσμια».