Πνευματικά δικαιώματα: Ένωση και κοινή είσπραξη ζητάει η ΕΔΕΜ
Συνέντευξη Τύπου παραχωρήθηκε χθες το μεσημέρι στα κεντρικά γραφεία της ΕΔΕΜ με ομιλητές τον Πρόεδρο του Δ.Σ., Φοίβο Δεληβοριά, και τη Γενική Διευθύντρια, Λούκα Κατσέλη. Πολύ σημαντικές παρεμβάσεις έκαναν και οι δικαιούχοι-μέλη του Οργανισμού Λίνα Νικολακοπούλου, Γιώργος Κατσαρός, Γιώργος Χατζηνάσιος, Χρήστος Νικολόπουλος και το μέλος του Δ.Σ. Μαίρη Φασουλάκη.
Σε μια συνάντηση γνωριμίας, απολογισμού των πεπραγμένων της ΕΔΕΜ στα περίπου δύο χρόνια της λειτουργίας της αλλά και ενημέρωσης αναφορικά με τις στοχεύσεις της, οι ομιλητές αναφέρθηκαν στη σημασία του εγχειρήματος, που προσβλέπει στη στήριξη, όχι μόνο των Ελλήνων δημιουργών, αλλά και της ίδιας της ελληνικής μουσικής δημιουργίας ως πυλώνα αλλά και προϋπόθεσης ύπαρξης του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.
Παρουσιάζοντας την οργάνωση, στελέχωση και αποτελεσματικότητα του Οργανισμού, επισημάνθηκε ότι, από το μηδέν, μέσα σε δύο χρόνια στήθηκε ένας Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τους αντίστοιχους του εξωτερικού. Αριθμώντας ήδη 3.000 μέλη (δηλαδή τη μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων δημιουργών) και με διαρκώς νέες αιτήσεις εγγραφής, η ΕΔΕΜ εκπροσωπεί σήμερα το πιο δυναμικό ελληνικό ρεπερτόριο (μερίδιο αγοράς άνω του 70%) καθώς και σημαντικό αριθμό ξένων έργων μέσω ανεξάρτητων εκδοτών μουσικής.
Το έργο της ΕΔΕΜ υποστηρίζεται από 40 έμπειρα στελέχη και 17 δημόσιους αντιπροσώπους με σκοπό να διευρύνουν τα έσοδα του Οργανισμού και να πραγματοποιούν τις διανομές σε όλους τους δικαιούχους με πλήρη διαφάνεια και λογοδοσία. Ο ρόλος και η προσφορά της ΕΔΕΜ στους δικαιούχους της αναγνωρίζονται πλέον και διεθνώς, με πολύ πρόσφατη τη θετική εισήγηση από την αρμόδια Επιτροπή για την εισδοχή της στη CISAC (Παγκόσμια Συνομοσπονδία Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης για τα Εκτελεστικά Δικαιώματα) αλλά και την υλοποίηση των συμβάσεων που έχει ήδη υπογράψει η ΕΔΕΜ με σημαντικούς ΟΣΔ του εξωτερικού για την εκπροσώπηση του ρεπερτορίου της στο εξωτερικό.
Ως προς τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων, τονίστηκε η ανάγκη «να γίνει κτήμα όλου του ελληνικού λαού αλλά και των χρηστών ότι η πληρωμή πνευματικών δικαιωμάτων αποτελεί προϋπόθεση για να υπάρξει ελληνικό τραγούδι», ιδίως τη δεδομένη συγκυρία, που αναδιατάχθηκε πλήρως το παραδοσιακό τοπίο έπειτα από δύο χρόνια lockdown, με αποτέλεσμα κύρια πηγή βιοπορισμού για τους δημιουργούς να είναι τα έσοδά τους από τα πνευματικά τους δικαιώματα. Με αφορμή την καμπάνια που «έτρεξε» η ΕΔΕΜ στο πνεύμα «μαζί με τους χρήστες και όχι απέναντί τους», επισημάνθηκε ότι τα πνευματικά δικαιώματα στην πραγματικότητα συνιστούν κεφάλαιο για τους ίδιους τους χρήστες, «δεν είναι ούτε πολυτέλεια ούτε δημόσιο αγαθό», αλλά προϋπόθεση για να υπάρξει ελληνική μουσική δημιουργία, ένα συνεκτικό στοιχείο για την ελληνική κοινωνία.
Στο πλαίσιο αυτό, η Λούκα Κατσέλη εξήγησε πώς, με μηδενικές οφειλές σε ένα εξαιρετικά αντίξοο οικονομικό περιβάλλον, η ΕΔΕΜ κατόρθωσε μέσα σε δύο χρόνια τρεις διανομές ύψους 6,5 εκατ. ευρώ καθαρά (μετά το διαχειριστικό κόστος) σε πάνω από 8.000 δικαιούχους (μέλη ΕΔΕΜ και πρώην μέλη ΕΥΕΔ και ΑΕΠΙ), ενώ στόχος παραμένει να διευρυνθεί η εισπρακτική βάση και από παραδοσιακές πηγές (δημόσια εκτέλεση) αλλά και από επιγραμμικά μέσα (η ΕΔΕΜ είναι ο μόνος ΟΣΔ που αδειοδότησε η ίδια και εισπράττει από επιγραμμικά μέσα, όπως τόνισε): «Στόχος και πρόκληση, κάθε χρόνο η διανομή να είναι καλύτερη», είπε συγκεκριμένα, μέσα και την αναδιοργάνωση των υπαρχόντων μηχανισμών, τεκμηριωμένες συμβάσεις είσπραξης από ραδιοτηλεοπτικά, ψηφιακά και επιγραμμικά μέσα και κυρίως με ευαισθητοποίηση όλων των χρηστών να πληρώσουν.
Η κυρία Κατσέλη σημείωσε ακόμα πως «κοιτάζοντας μπροστά και στρατηγικά, εμείς θα εντείνουμε τις προσπάθειες να ενωθεί το ελληνικό ρεπερτόριο υπό έναν Οργανισμό», τονίζοντας ότι μόνο έτσι μπορούμε να μιλάμε για διαπραγματευτική ισχύ του εθνικού ρεπερτορίου. Γι’ αυτό άλλωστε ήδη από τη σύστασή της η ΕΔΕΜ μπήκε σε διάλογο και διαπραγματεύσεις με την Αυτοδιαχείριση, «με την οποία τον Οκτώβριο του 2020 είχαμε φτάσει σε ένα πολύ ικανοποιητικό οδικό χάρτη, ο οποίος δυστυχώς απορρίφθηκε» από την άλλη πλευρά. «Επιμένουμε στην προσπάθεια ένωσης του ελληνικού ρεπερτορίου τουλάχιστον για κοινή είσπραξη με την Αυτοδιαχείριση, αν όχι συγχώνευση των δύο ΟΣΔ. Ευελπιστούμε ότι αυτό αργά ή γρήγορα θα γίνει με έναν τρόπο σωστό, με έναν τρόπο νόμιμο, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες και προτεραιότητες του κάθε Οργανισμού».
Με τη χαρακτηριστική φράση «το ό,τι έγινε σβήνει από το μάτι εκείνου που βλέπει το πόσο έχει ακόμα να γίνει», η Λούκα Κατσέλη έκλεισε λέγοντας: «Κάναμε πολλά, έχουμε ακόμα περισσότερα να κάνουμε, κι αυτόν τον αγώνα όλοι οι δημιουργοί κι όλα τα μέλη της ΕΔΕΜ είναι έτοιμοι να τον δώσουν».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Φοίβος Δεληβοριάς υπογράμμισε την ανάγκη τόνωσης και θεσμικής προστασίας του ελληνικού ρεπερτορίου, ζητώντας από την πολιτεία να μιμηθεί το γαλλικό και το ελβετικό πρότυπο, που δίνει κίνητρα και προβλέπει ποσόστωση για να τονώσει τις τοπικές παραγωγές και να ενισχύσει το εθνικό ρεπερτόριο. «Αυτό που κάναμε εμείς ως Έλληνες δημιουργοί, με πάρα πολύ μεγάλη αντιπροσωπευτικότητα και με πάρα πολύ συγκινητική ένωση γενεών, είναι οτιδήποτε γίνει να το κάνουμε ως ενωμένο ελληνικό ρεπερτόριο. Εμείς θέλαμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο δικό μας, μέσα από τον οποίο να διαπραγματευόμαστε», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σημείωσε ωστόσο ότι «αυτό δεν μπορείς να το κάνεις άμα δεν έχεις έναν δικό σου οργανισμό που ενδιαφέρεται πρωτίστως γι’ αυτό. Αυτή είναι η κεντρική πάλη της ΕΔΕΜ: οι ίδιοι οι Έλληνες δημιουργοί προσπαθούν να φτιάξουν ένα υγιές τοπίο για να τονωθεί η παραγωγή τους. Αυτό είναι που μας ενδιέφερε, και φτάσαμε μετά την ιστορία της ΑΕΠΙ να έχουμε έναν οργανισμό ο οποίος αδειοδοτήθηκε και νίκησε σε όλες τις επιθέσεις».
Πρόσθεσε δε: «Όσο υπάρχει ένα δίπολο, είναι κάτι το οποίο θα δημιουργεί συνεχώς μαύρες τρύπες και θα κοιτάμε το δέντρο και θα καίγεται όλο το οικοσύστημα γύρω. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις και να βρούμε έναν κοινό τόπο με την Αυτοδιαχείριση, χωρίς φυσικά να χάνουμε αυτά τα οποία ζητάμε, δηλαδή πολύ συγκεκριμένους όρους σεβασμού και νομιμότητας», ενώ δήλωσε «πάρα πολύ χαρούμενος που αυτή τη στιγμή ένας υδροβιότοπος ενωμένος του ελληνικού τραγουδιού είναι εδώ. Είναι η ΕΔΕΜ, λειτουργεί δύο χρόνια, είναι απολύτως καθαρή, διανέμει απολύτως καθαρά και διαπραγματεύεται απολύτως καθαρά και αυστηρά».
Κοινός τόπος για όλους τους ομιλητές ήταν πάντως η ανάγκη συνένωσης. Ως παλιότερος πρόεδρος της ΕΔΕΤ, ο συνθέτης Γιώργος Κατσαρός σημείωσε πως «ήρθε η στιγμή να πλησιάσουμε τους χρήστες» που σήμερα καλούνται να αποδίδουν δικαιώματα σε δύο ΟΣΔ: «Πρέπει οι δύο οργανισμοί να έχουν έναν εισπράκτορα», είπε και τόνισε την αναγκαιότητα να βρεθεί μια κοινή λύση «γιατί είμαστε όλοι ένα. Και αφού είμαστε όλοι ένα, γιατί να μην μπορούμε να εισπράξουμε και όλοι σαν ένα;».
Για την προσδοκία της συνένωσης με κάθε νόμιμο μέσο μίλησε και ο συνθέτης Γιώργος Χατζηνάσιος, με τον Χρήστο Νικολόπουλο να υπερθεματίζει, υπογραμμίζοντας την τεράστια σύγχυση που επικρατεί με θύματα τους δημιουργούς: «Κάποια στιγμή κατηγόρησαν τη Λούκα Κατσέλη και τον Φοίβο Δεληβοριά ότι αυτοί μπλοκάρουν την Ένωσή μας και, όπως βλέπετε –ακούσατε και τους ίδιους–, επιθυμούμε διακαώς να γίνει αυτή η συνένωση. Μόνο που θέλουμε να γίνει με νόμιμο τρόπο. Δεν θέλουμε εμείς να χρεωθεί η ΕΔΕΜ, η οποία δεν χρωστάει ούτε ένα ευρώ και είναι όλα διάφανα, τα εκατομμύρια που φημολογείται ότι χρωστάει η άλλη πλευρά», σημείωσε.
Η Λίνα Νικολακοπούλου εξήγησε επιπρόσθετα πως «δεν εκχωρούμε γενικώς και αδιευκρίνιστα αυτό το πολύτιμο αγαθό που πωλείται», όπως υπογράμμισε, αναφέροντας ότι χάρη στις συντονισμένες προσπάθειες των δημιουργών «τα τελευταία δύσκολα χρόνια καταφέραμε να μη βγούμε στον δρόμο», ενώ η Μαίρη Φασουλάκη ζήτησε ένωση «με τρόπο διάφανο, καθαρό, διαυγή, τηρώντας πλήρως τον νόμο και τα τεχνοκρατικά κριτήρια με όρους παγκόσμιας συλλογικής διαχείρισης. Σ’ αυτό δεν κάνουμε εκπτώσεις».
Ως προς τις διαδικασίες της κοινά επιθυμητής Ένωσης αναφέρθηκαν οι τρεις προβλεπόμενες από τον νόμο εναλλακτικές της απορρόφησης του ενός ΟΣΔ από τον άλλον (είτε υπό την ΕΔΕΜ είτε υπό την Αυτοδιαχείριση) ή η δημιουργία ενός νέου ΟΣΔ –που φαντάζει ως η πιο εύλογη εξέλιξη–, στο φόντο μάλιστα και του τρίτου, πολυεθνικού παίκτη που μπαίνει στον χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων, της Orphium.
Όλα αυτά τα δεδομένα πρέπει να συνεκτιμηθούν, όπως ανέφερε εμφαντικά η Λούκα Κατσέλη, αναφερομένη και στη μεγάλη χρηματιστηριακή αξία των πνευματικών δικαιωμάτων ως προϊόντος στη διεθνή αγορά, «ένα τεράστιο πολιτισμικό κεφάλαιο με αποδόσεις διεθνώς που εποφθαλμιούν συμφέροντα με διεθνείς διασυνδέσεις». Κοινός πάντως τόπος ήταν ότι όσο μεγαλύτερη πολυδιάσπαση υπάρχει τόσο το χειρότερο για τις προοπτικές των πνευματικών δικαιωμάτων, εξ ου και η δημιουργία ενός ενιαίου εισπρακτικού μηχανισμού κρίνεται ως το αυτονόητο πρώτο βήμα.