Ανασκόπηση 2022: Το χαστούκι, τα Γλυπτά και οι μεγάλες απώλειες

Το χαστούκι του Γουίλ Σμιθ στα Όσκαρ, οι συζητήσεις για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και οι απώλειες του παγκόσμιου Βαγγέλη Παπαθανασίου και της «αληθινής Καρυάτιδας» Ειρήνης Παπά, είναι τα γεγονότα που σημάδεψαν τον χώρο του Πολιτισμού το 2022.

To χαστούκι στα Όσκαρ

H τελετή απονομής των Όσκαρ του 2022 θα μείνει στην ιστορία όχι για τα βραβεία που έλαβαν οι νικητές, αλλά για το χαστούκι του Γουίλ Σμιθ, που πάγωσε τους τηλεθεατές σε όλο τον πλανήτη...

Ο Γουίλ Σμιθ ανέβηκε στη σκηνή των βραβείων εξοργισμένος και έριξε χαστούκι στον παρουσιαστή Κρις Ροκ, καθώς θεώρησε προσβλητικό ένα αστείο που έκανε για τη γυναίκα του, Τζέιντα Πίνκερ Σμιθ. Η ηθοποιός πάσχει από αλωπεκίαση και έχει ξυρίσει τα μαλλιά της. Ο Κρις Ροκ, αστειευόμενος, της «πρότεινε» να πρωταγωνιστήσει στο σίκουελ του «G.I. Jane», όπου η πρωταγωνίστρια Ντέμι Μουρ έπαιζε με ξυρισμένο το κεφάλι της. Ο Γουίλ Σμιθ, αν και στην αρχή φάνηκε να γελάει, σηκώθηκε ξαφνικά, ανέβηκε στη σκηνή και χαστούκισε τον άναυδο Κρις Ροκ, παγώνοντας κοινό και τηλεθεατές.

Στη συνέχεια της βραδιάς, ο Σμιθ όχι μόνο δεν αποχώρησε από την αίθουσα αλλά βραβεύτηκε με το Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για την ταινία «Η Μέθοδος των Γουίλιαμς», όπου υποδύεται τον πατέρα των σταρ του τένις, Βίνους και Σερένα Γουίλιαμς.

Παραλαμβάνοντας το βραβείο του, ο Σμιθ ξέσπασε σε κλάματα, ζητώντας ένα γενικό συγγνώμη από την Ακαδημία και πολλούς άλλους, αλλά όχι από τον Ροκ, ενώ προσπάθησε να δικαιολογήσει την απαράδεκτη πράξη του λέγοντας πως «η αγάπη σε εξωθεί να κάνεις τρελά πράγματα».

Η συγγνώμη προς τον Κρις Ροκ ήρθε μια ημέρα μετά, μέσω Instagram. Μέσω ανάρτησης ο Σμιθ εμφανίστηκε μετανιωμένος για την πράξη του ζητώντας για πρώτη φορά συγγνώμη από τον κωμικό.

«Η βία σε όλες τις μορφές της είναι δηλητηριώδης και καταστροφική. Η συμπεριφορά μου στα χθεσινά βραβεία Όσκαρ ήταν απαράδεκτη και αδικαιολόγητη.
Θα ήθελα να σου ζητήσω δημόσια συγγνώμη, Κρις. Ήμουν εκτός ορίων και έκανα λάθος. Ντρέπομαι και οι πράξεις μου δεν ήταν ενδεικτικές του άντρα που θέλω να είμαι. Δεν υπάρχει χώρος για βία σε έναν κόσμο αγάπης και καλοσύνης», έγραψε μεταξύ άλλων.

Επίσης ο Σμιθ παραιτήθηκε από μέλος της Ακαδημίας η οποία τον απέκλεισε για 10 χρόνια από οποιαδήποτε εκδήλωση συμπεριλαμβανομένης της τελετής των Όσκαρ.

Πρέπει να σημειωθεί ότι μετά το χαστούκι, ο -πάλαι ποτέ αγαπητός ηθοποιός- Γουίλ Σμιθ είδε τις πόρτες του Χόλιγουντ να κλείνουν για αυτόν και τη δημοφιλία του να πέφτει κατακόρυφα.

Βαγγέλης Παπαθανασίου: Ο «μάγος της σύνθεσης» «έφυγε» από τη ζωή στις 19 Μαΐου του 2022

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ξεκίνησε το αιώνιο ταξίδι στο φως, τον Μάιο του 2022.Ο Έλληνας συνθέτης και μουσικός που με το έργο του έφερε τεράστια δραματικότητα στα soundtrack ταινιών και έγινε σημείο αναφοράς, πέθανε σε ηλικία 79 ετών σε νοσοκομείο της Γαλλίας όπου νοσηλευόταν για αρκετό διάστημα λόγω κορονοϊού.

Την είδηση ανακοίνωσε το δικηγορικό γραφείο που εκπροσωπούσε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου. «Με μεγάλη μας θλίψη ανακοινώνουμε ότι ο μεγάλος Έλληνας Βαγγέλης Παπαθανασίου έφυγε από τη ζωή αργά το βράδυ της Τρίτης 17 Μαΐου» ανέφερε η ανακοίνωση.

Πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής, ο Vangelis σημείωσε σπουδαία διεθνή καριέρα, κερδίζοντας τον παγκόσμιο σεβασμό.

Η είδηση ότι πέθανε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, μεταδόθηκε από τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης ενώ ο καλλιτεχνικός και πολιτικός κόσμος εντός και εκτός Ελλάδας τον αποχαιρέτησε με μηνύματά του.

Μεταξύ άλλων, ο Έλον Μασκ, αποχαιρέτησε τον σπουδαίο μουσικό: «Καληνύχτα, γλυκέ μαέστρο, είθε οι άγγελοι να σου τραγουδούν καθώς αναπαύεσαι», έγραψε χαρακτηριστικά στο Twitter.

Παράλληλα, η NASA θέλοντας να τιμήσει τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, ανέβασε ένα βίντεο από την αποστολή του διαστημόπλοιου Juno στον Γανυμήδη και τον Δία. Οι εντυπωσιακές αυτές εικόνες συνοδεύονται από την μουσική του μεγάλου Έλληνα συνθέτη.

Παράλληλα, ο Γάλλος συνθέτης, Ζαν Μισέλ Ζαρ αποχαιρέτησε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου γράφοντας στα social media: «Αγαπητέ Βαγγέλη, όλοι θα θυμόμαστε για πάντα τη μοναδική σου πινελιά και τις συγκινητικές σου μελωδίες. Εσύ και εγώ μοιραζόμαστε πάντα το ίδιο πάθος για τα συνθεσάιζερ και την ηλεκτρονική μουσική… Αναπαύσου εν ειρήνη».

Κατά βάση αυτοδίδακτος στη μουσική, ο Βαγγέλης μεγάλωσε στην Αθήνα και δημιούργησε το πρώτο του συγκρότημα το 1963, τους Forminx. Το 1968 έφυγε για το Παρίσι για να προωθήσει την καριέρα του, όπου σχημάτισε το prog rock κουαρτέτο Aphrodite’s Child με Έλληνες ομογενείς, μεταξύ των οποίων και ο Ντέμης Ρούσσος. Το single τους Rain and Tears έγινε επιτυχία σε όλη την Ευρώπη, φτάνοντας στην κορυφή των γαλλικών, βελγικών και ιταλικών charts.

Το 1982, τιμήθηκε με Όσκαρ για την μουσική επένδυση της ταινίας «Οι δρόμοι της φωτιάς». Στη συνέχεια, υπέγραψε τα σάουντρακ των ταινιών του Ρίντλεϊ Σκοτ «Blade Runner» (1982) και «1492: Χριστόφορος Κολόμβος» («1492: The Conquest Of Paradise», 1992), «Αλέξανδρος» (2004) του Όλιβερ Στόουν και «Ελ Γκρέκο» (2007) του Γιάννη Σμαραγδή.

Αξεπέραστο έργο του Βαγγέλη Παπαθανασίου υπήρξε η Μυθωδία η οποία συνόδευε τη διαστημική αποστολή της NASA 2001: Οδύσσεια στον Άρη. «Εμπνεύστηκα το όνομα Μυθωδία από τις λέξεις Μύθος και Ωδή. Και ένιωσα σε αυτό ένα κοινό μονοπάτι με την τρέχουσα εξερεύνηση του πλανήτη [Άρη] από τη NASA. Ό,τι χρησιμοποιούμε ως κλειδί - μουσική, μυθολογία, επιστήμη, μαθηματικά, αστρονομία - όλοι εργαζόμαστε για να αποκωδικοποιήσουμε το μυστήριο της δημιουργίας, αναζητώντας τις βαθύτερες ρίζες μας», είχε δηλώσει ο σπουδαίος συνθέτης.

Το 2013, η NASA υιοθέτησε για δεύτερη φορά τη μουσική του Παπαθανασίου με ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή Ήρα (Τζούνο), που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της Σελήνης μαζί για πρώτη φορά.

Τον Νοέμβριο του 2014 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρότεινε στον Παπαθανασίου να συνθέσει την μουσική για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη. Έτσι, συνέθεσε μια μουσική τριλογία (Άφιξη, Το ταξίδι του Philae και Το βαλς του Ροζέτα) η οποία παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη 67P.

Το 1995, ως φόρο τιμής στην μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα, το Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης έδωσε το όνομα του συνθέτη στον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354, που πλέον ονομάζεται 6354 Vangelis.

Η πολιτική κηδεία και στη συνέχεια η αποτέφρωση του Βαγγέλη Παπαθανασίου έγινε τον περασμένο Ιούνιο στο Παρίσι.

Η ανακοίνωση του δικηγορικού γραφείου «Ευάγγελος Καλαφάτης και Συνεργάτες» έλεγε: «Σήμερα, 3 Ιουνίου 2022 και ώρα 13.30 έγινε στο κοιμητήριο Père Lachaise του Παρισιού, πολιτική κηδεία και εν συνεχεία αποτέφρωση του μεγάλου Έλληνα Βαγγέλη Παπαθανασίου, σε στενό κύκλο και με λιτή και απέριττη τελετή».

Η παγκόσμια Ειρήνη Παπά, η αληθινή «Καρυάτιδα»

Πρώτη είδηση στις ιστοσελίδες εφημερίδων και τηλεοπτικών σταθμών σε όλο τον κόσμο έγινε η είδηση του θανάτου της ηθοποιού Ειρήνης Παπά στις 14 Σεπτεμβρίου 2022. Η μεγάλη ηθοποιός και κορυφαία τραγωδός άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 96 ετών.

Τα τελευταία χρόνια είχε αποτραβηχτεί στη γενέτειρά της, το Χιλιομόδι Κορινθίας, καθώς είχε αρκετά προβλήματα υγείας λόγω της μάχης που έδινε με το Αλτσχάιμερ.

Το «αγρίμι» από το Χιλιομόδι Κορινθίας ξεκίνησε από την ηλικία των 15 ετών ως ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια σε διάφορες εκδηλώσεις. Παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, που τότε ονομαζόταν Εθνική Σχολή Κλασικού Θεάτρου με σπουδαίους δασκάλους όπως τους Γιώργο Γληνό, Νικόλαο Παρασκευά, Λουκά Καρυντινό, Πέλο Κατσέλη, Δημήτρη Ροντήρη, κλπ.

Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1948, στην επιθεώρηση των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου «Άνθρωποι… Άνθρωποι», στη Λυρική Σκηνή, με τους σημαντικότερους ηθοποιούς της εποχής. Στην αυτοβιογραφία του ο Αλέκος Σακελλάριος, γράφει ότι την πρωτοείδε στο Σύνταγμα. Λόγω της εμφάνισής της, της ένδυσης και του περπατήματος της του έμοιαζε σαν «ζωντανή Καρυάτιδα». Την παρουσίασε στον Φίνο και έπαιξε στην πρώτη της ταινία το 1948, που ήταν οι Χαμένοι άγγελοι του Νίκου Τσιφόρου.

Στον κινηματογράφο ήταν γνωστή στο διεθνές κοινό για τις ερμηνείες της στα Κανόνια του Ναβαρόνε του 1961, στον Ζορμπά το 1964, στο Ζ το 1968 κ.ά.

Τα διεθνή Μέσα έχουν χαρακτηρίσει την Ειρήνη Παπά ως σύμβολο της ελληνικής ομορφιάς, μυθική ηθοποιό και διάσημη εκπρόσωπο της μεσογειακής κουλτούρας. Η ηθοποιός είχε συμμετάσχει στον αριθμό-ρεκόρ των 100 κινηματογραφικών ταινιών. Οι άντρες συμπρωταγωνιστές της τη λάτρεψαν: Μάρλον Μπράντο, Κερκ Ντάγκλας, Άντονι Κουίν, Γρέκορι Πεκ, Γιον Βόιτ.

Η Ελληνίδα «αρχαία θεά» μάγεψε διεθνώς καταξιωμένους σκηνοθέτες όπως ο Φεντερίκο Φελίνι. Η «μούσα» του Μιχάλη Κακογιάννη, η «Ηλέκτρα», η Ελένη στις «Τρωάδες» ή η Κλυταιμνήστρα στην «Ιφιγένεια» ήταν η bella Greca (η όμορφη Ελληνίδα) όπως την αποκαλούσαν οι Ιταλοί γοητευμένοι από την προσωπικότητα και την εμφάνισή της. Η αγάπη ήταν αμοιβαία, η Ρώμη έγινε το δεύτερο σπίτι της, η δεύτερη «μάνα» της μετά την Ελλάδα όπως είχε δηλώσει η ίδια.

Εκτός από την παγκόσμια αποδοχή και αναγνώριση, η εμβληματική ηθοποιός απέσπασε πολλές και σημαντικές διακρίσεις όπως: Βραβεία καλύτερης κινηματογραφικής μεταφοράς και μουσικής στο Φεστιβάλ των Καννών για την «Ήλεκτρα» το 1962, Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, σκηνοθεσίας και σεναρίου για το «Ζ», του Κώστα Γαβρά το 1969, «Χρυσό Λέοντα» της Μπιενάλε Θεάτρου Βενετίας για την μεγάλη της προσφορά στο χώρο του κινηματογράφου και του θεάτρου το 2009.

Η κηδεία της Ειρήνης Παπά έγινε στη γενέτειρά της, το Χιλιομόδι Κορινθίας.

Οι φωνές, οι συζητήσεις και οι καμπάνιες για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα

Από τις πρώτες ημέρες του το 2022 έδειξε ότι κάτι αρχίζει να αλλάζει με το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην πατρίδα τους. «Η επιστροφή του "θραύσματος Fagan" από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο, δείχνει την κατεύθυνση στο Βρετανικό Μουσείο», έλεγε τον περασμένο Ιανουάριο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Την ίδια στιγμή, βρετανικά έντυπα όπως οι Times έκαναν στροφή 180 μοιρών μετά από 50 χρόνια υποστήριξης του Βρετανικού Μουσείου και τάχθηκαν υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Ελλάδα: «Τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να αποδεχτούμε την επανένωση; Πρέπει να επιστραφούν», τόνιζαν σε δημοσίευμά τους. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Guardian. Αρθρογράφος της εφημερίδας καλούσε τη Βρετανία να επιστρέψει τα Γλυπτά στην Ελλάδα, προτείνοντας στο Βρετανικό Μουσείο να τα αντικαταστήσει με δημιουργία αντιγράφων.

Παράληλλα, η UNESCO αναγνωρίζοντας τη σημασία έναρξης διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών, θέλησε να βάλει Αγγλία και Ελλάδα στο τραπέζι των συζητήσεων, ενθαρρύνοντας τις μεταξύ τους συνομιλίες προκειμένου να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για την επίλυση της διαφοράς λαμβάνοντας υπόψη τις ιστορικές, πολιτιστικές, νομικές και ηθικές διαστάσεις του θέματος. Για πρώτη φορά η βρετανική κυβέρνηση δέχτηκε να προσέλθει σε επίσημο διάλογο με την Ελλάδα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα.

«Ναι» στην επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα λέει και η πλειοψηφία των Βρετανών στις δημοσκοπήσεις, ενώ πολλές διασημότητες όπως ο Τζον Όλιβερ, ο Τζον Μάλκοβιτς, κ.ά, ενώνουν τις φωνές τους όλο και πιο δυνατά όσο και αν τα μέλη της Βρετανικής κυβέρνησης συνεχίζουν να κλείνουν τα αυτιά τους. Η Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα ενισχύεται και από βρετανικές καμπάνιες όπως το Parthenon Project που ήδη έχει δυναμική παρουσία στα βρετανικά μέσα ενημέρωσης και το Reunite Parthenon.

Στις αρχές Δεκεμβρίου, η βρετανική εφημερίδα «The Art Newspaper» έκανε λόγο για μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής πλευράς και του Βρετανικού Μουσείου έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί η πολυπόθητη επιστροφή, τουλάχιστον για μια δεκαετία, στις αρχές του 2023.

«Υπάρχει μια συμφωνία που πρέπει να γίνει με την Ελλάδα» έχει δηλώσει το περασμένο καλοκαίρι σχετικά με το θέμα, ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν. Ο τελευταίος έχει ταχθεί υπέρ μιας λύσης - όχι επιστροφής αλλά - «μοιράσματος» των Γλυπτών. Την ώρα μέλη της κυβέρνησης του Λονδίνου δεν φαίνεται να συμμερίζoνται αυτή την άποψη.

Αν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει ξεκάθαρα κατά την επίσκεψή του στη Βρετανία ότι υπάρχουν οι βάσεις για να επιτευχθεί μια win-win συμφωνία ανάμεσα σε Αθήνα και Λονδίνο, η υπουργός Πολιτισμού του Ηνωμένου Βασιλείου, Μισέλ Ντόνελαν επιμένει να εκφράζει τις αντιθέσεις της για την επανένωση των Γλυπτών.

Για χρόνια, η Ελλάδα ασκεί πιέσεις για τον επαναπατρισμό των γλυπτών. Απομακρύνθηκαν από τον ναό του Παρθενώνα στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Βρετανό διπλωμάτη, Λόρδο Έλγιν. Το Βρετανικό Μουσείο έλεγε πάντα ότι μόνο η κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει για τη μοίρα τους, αν και η κυβέρνηση λέει ότι «οι συλλογές είναι θέμα των διαχειριστών».

Η αναθεώρηση του βρετανικού νόμου για την επιστροφή αρχαιοτήτων στον τόπο καταγωγής τους γεννά ελπίδες για την επιστροφή τους στην Ακρόπολη. Στα υπέρ για μία επιστροφή, πέρα από αυτό και από τις φωνές της παγκόσμιας κοινής γνώμης, φαίνεται να είναι επίσης και η κατεπείγουσα ανακαίνιση που πρέπει να κάνει το Βρετανικό Μουσείο. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μείνουν αρκετές αίθουσες κλειστές για μεγάλο χρονικό διάστημα, συνεπώς η ελληνική πλευρά έχει ένα ακόμα ατού στα χέρια της για να επιμείνει στην επιστροφή των Γλυπτών.