Μέσα στο νέο κτίριο του Αρχείου Καβάφη στην Πλάκα

Το Αρχείο Καβάφη, στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα, φιλοξενεί το λογοτεχνικό και το προσωπικό αρχείο του ποιητή, 966 βιβλία που περιλαμβάνονταν στη βιβλιοθήκη του, αλλά και μια συλλογή τεκμηρίων και έργων τέχνης με αναφορές στον Καβάφη.
Μέσα στο νεοκλασικό της οδού Φρυνίχου 16 στην Πλάκα όπου φιλοξενείται το Αρχείο Καβάφη
ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΖΕΤΖΙΑΣ / Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Το Ίδρυμα Ωνάση εγκαινίασε τη νέα στέγη που θα φιλοξενεί το Αρχείο του σπουδαίου ποιητή, Κ.Π. Καβάφη. Πρόκειται για ένα ανακαινισμένο διώροφο νεοκλασικό στην οδό Φρυνίχου 16 στην Πλάκα το οποίο άνοιξε χθες (21/11) τις πόρτες του, παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Ο Κ. Π. Καβάφης φρόντιζε να συγκεντρώνει και να αρχειοθετεί το έργο του συστηματικά, δημιουργώντας έτσι ένα μοναδικό λογοτεχνικό και προσωπικό αρχείο. Το κτήριο φιλοξενεί αυτό το αρχείο του ποιητή το οποίο αποτελείται από 2.000 και πλέον τεκμήρια, 966 βιβλία που περιλαμβάνονταν στη βιβλιοθήκη του, χειρόγραφα ποιημάτων, αυτοσχέδιες έντυπες εκδόσεις, πεζά λογοτεχνικά κείμενα, άρθρα, μελέτες και σημειώσεις του Αλεξανδρινού ποιητή όπως και προσωπικά αντικείμενα, φωτογραφίες, μια πλούσια συλλοφή αλληλογραφίας και έργα Τέχνης.

Ο γραφικός χαρακτήρας του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη σε επιστολήΑΠΕ


Το αρχείο Καβάφη περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση στα τέλη του 2012. Εξασφαλίστηκε έτσι η παραμονή του στην Ελλάδα και αποφεύχθηκε ενδεχόμενος κατακερματισμός του.

««Εκατόν εξήντα χρόνια μετά τη γέννησή του, ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης αποκτά μια νέα “στέγη”, απ’ όπου θα εκπέμπεται η διαρκής ευαισθησία της διαχρονικής του ποίησης. Στο κτίριο της Πλάκας στεγάζεται πλέον, κατά πρώτο λόγο, το αρχείο Καβάφη (αρχείο Καθ. Γ. Π. Σαββίδη), που αποκτήσαμε το2012 από τον Μανόλη Σαββίδη και τον ευχαριστούμε για αυτό και από εδώ. Το αρχείο Καβάφη έκτοτε εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα αποκτήματα. Κατά δεύτερο λόγο, μπορέσαμε να αποκτήσουμε και να εκθέσουμε μεγάλο αριθμό από τα αυθεντικά έπιπλα και διακοσμητικά αντικείμενα του ποιητή, που μετέφεραν στην Ελλάδα ο Αλέκος και η Ρίκα Σεγκοπούλου, οι άμεσοι κληρονόμοι του.

Αυτά περιήλθαν στην κατοχή μας από τους κληρονόμους τους, μέλη της οικογένειας Τρεχαντζάκη, και οφείλουμε να μνημονεύσουμε με ευχαριστίες την προσφορά τους. Έτσι, σε ένα κτίριο που θα μπορούσε να βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια, γιατί ανήκει στην ίδια εποχή και στην ίδια αρχιτεκτονική παράδοση, προσπαθήσαμε να δώσουμε την αίσθηση από τις “κάμαρες” όπου ζούσε ο Καβάφης, με τα έπιπλά του και τα ποιήματά του. Ο στόχος δεν είναι να γίνει ένα “μουσείο” Καβάφη, αλλά ο επισκέπτης να πάρει μια εικόνα του πνευματικού και υλικούβίου του ποιητή, όσο βέβαια είναι αυτό εφικτό και χωρίς ψεύτικους εντυπωσιασμούς.

Η μελέτη της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη/Flux-office νομίζω πως υπηρετεί τέλεια αυτό τον σκοπό. Τέλος, στον χώρο αυτό συγκεντρώσαμε λίγα τεκμήρια από την εικαστική ζωή της Αλεξάνδρειας την εποχή του Μεσοπολέμου. Οι ζωγράφοι αυτοί, Αλεξανδρινοί και οι ίδιοι, γνώριζαν και συναναστράφηκαν τον Καβάφη, και μας περιγράφουν την πόλη του. Ο νέος χώρος, ανοιχτός στο κοινό, σύμφωνα με την ολιστική πολιτική του Ιδρύματος Ωνάση, θα λειτουργήσει ως κόμβος πολιτιστικής κληρονομιάς και δημιουργίας, σε απόσταση αναπνοής από το κτίριο της Ωνασείου Βιβλιοθήκης και τη Μάντρα (τον νέο υπαίθριο χώρο εκδηλώσεών μας), ενώ έρχεται να προστεθεί στις άλλες πρωτοβουλίες μας για τον Καβάφη»», αναφέρει ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου.

Σκοπός του Αρχείου Καβάφη είναι η ανοιχτότητα και η ελεύθερη πρόσβασή του Aρχείου σε κοινό και ερευνητές, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, ύστερα από την ψηφιοποίηση και εκ νέου τεκμηρίωσή του.

Προσωπογραφίες του ποιητή Κωνσταντίνου ΚαβάφηΑΠΕ

Ο Χώρος

Ο νέος χώρος του Αρχείου Καβάφη περιλαμβάνει τρεις αίθουσες για το κοινό: αίθουσα με τα προσωπικά αντικείμενα του Κ. Π. Καβάφη, αίθουσα αφιερωμένη στην Αθήνα του Καβάφη και το Αναγνωστήριο. Το αρχείο και η βιβλιοθήκη φυλάσσονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κατά τη συνήθη πρακτική των αρχείων, εντός του νέου χώρου.

Οι αίθουσες με τη συλλογή από προσωπικά αντικείμενα και έπιπλα του ποιητή αντικατοπτρίζουν τις παραστάσεις στον προσωπικό του χώρο στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσα σε φωτογραφίες του ιδίου και της οικογένειάς του, βάζα, κορνίζες, ένα αντίγραφο των γυαλιών του, το γραφείο του και άλλα μικρά και μεγάλα αντικείμενα, ξεχωρίζουν έξι προσωπογραφίες του ποιητή από σύγχρονούς του καλλιτέχνες.

Τα μόνα αντικείμενα που ο ποιητής δεν άγγιξε ποτέ, αλλά εκτίθενται στον χώρο, είναι η νεκρική μάσκα του, αλλά και η πρώτη έκδοση των καβαφικών ποιημάτων, σε φιλολογική επιμέλεια Ρίκας Σεγκοπούλου και εικονογράφηση Τάκη Καλμούχου, η οποία τυπώθηκε το 1935, μετά τον θάνατό του.

Στην αίθουσα «Η Αθήνα του Καβάφη» ξεχωρίζουν οι σελίδες από τα ημερολόγια που κράτησε ο Καβάφης από τα ταξίδια του στην Αθήνα και πλήθος επιστολών και σημειωμάτων θαυμασμού και συγκίνησης για το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, τον Ίωνα Δραγούμη, τον Άγγελο Σικελιανό, τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Τέλλο Άγρα, τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη και τον νομικό και οικονομολόγο Γεώργιο Χαριτάκη, ο οποίος μετέφερε τα καλά λόγια του Κωστή Παλαμά για το έργο του Καβάφη, μεταξύ άλλων. Η αίθουσα περιλαμβάνει επίσης εκδόσεις διακεκριμένων Αθηναίων ποιητών και πεζογράφων με χειρόγραφες αφιερώσεις τους στον Καβάφη. Ο Άγγελος Σικελιανός τού αφιέρωσε τον «Τελευταίο Ορφικό Διθύραμβο» (1932), ο Κώστας Καρυωτάκης τα «Νηπενθή» (1921), ο Μιλτιάδης Μαλακάσης τα «Αντίφωνα» (1931), ο Γιώργος Θεοτοκάς τις «Ώρες αργίας» (1931) και η Γαλάτεια Καζαντζάκη το «11 π.μ. − 1 μ.μ.» κι’ άλλα διηγήματα (1929).

«Αγαπώ τόσῳ πολύ τας Αθήνας» έγραφε o Καβάφης σε μια επιστολή του το 1903. Η Αθήνα αναμφίβολα τον γοήτευε. Έβλεπε την πόλη ως εφαλτήριο της ποιητικής του αναγνώρισης και αναζητούσε απεγνωσμένα την κριτική επιδοκιμασία των Αθηναίων αναγνωστών του.

Τα γυαλιά του ποιητή Κωνσταντίνου ΚαβάφηΑΠΕ


Το Αναγνωστήριο στο κτίριο της οδού Φρυνίχου αποτελεί τον χώρο συνάντησης του κοινού με το φυσικό αρχείο Καβάφη. Στον χώρο αυτόν φιλοξενούνται δύο ενότητες έργων τέχνης. Στην ενότητα «Προσωπογραφίες του Καβάφη» παρουσιάζεται ο Αλεξανδρινός ποιητής μέσα από τη ματιά σπουδαίων καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σε έξι ιδιαίτερες προσωπογραφίες από τους Νίκο Εγγονόπουλο, David Levine, Γιώργο Ιωάννου, Σωτήρη Σόρογκα, Άρια Κομιανού και Γιάννη Κυριακίδη. Από την άλλη, η ενότητα «Αιγυπτιώτες ζωγράφοι» μας καλεί να φανταστούμε την καθημερινότητα στην Αλεξάνδρεια της εποχής του Κ. Π. Καβάφη, μέσα από δέκα έργα τέχνης σύγχρονων του ποιητή ζωγράφων από την Αίγυπτο, που αποτυπώνουν στιγμιότυπα της ζωής στην πόλη όπου γεννήθηκε και έζησε ο ίδιος.


Το κτίριο της οδού Φρυνίχου 16

Το κτίριο της οδού Φρυνίχου 16 είναι χτισμένο το 1910. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1978 και μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς που χρειάζεται ειδική προστασία, καθώς παρουσιάζει εξαιρετικό και μορφολογικό ενδιαφέρον με έντονα στοιχεία εκλεκτικισμού της περιόδου 1920-1930. Επιπλέον, η διακόσμηση της πρόσοψής του είναι εντυπωσιακή, με επιτυχημένη χρήση των αψίδων στα ανοίγματα. Το κτίριο σώζεται σε άριστη κατάσταση και δένει αρμονικά με το περιβάλλον, καθώς η οδός Φρυνίχου αποτελεί μια από τις οδούς προσπέλασης της Πλάκας και διασώζει αρκετά αξιόλογα κτίσματα της ίδιας περιόδου. Το 1989 πραγματοποιήθηκε διώροφη προσθήκη με υπόγειο κατ’ επέκταση του υπάρχοντος διατηρητέου κτιρίου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, απαγορεύεται η αφαίρεση, η αλλοίωση ή η καταστροφή των επιμέρους διακοσμητικών και αρχιτεκτονικών του στοιχείων αλλά και του ίδιου του κτιρίου. Παρά τον εξωτερικό εκλεκτικιστικό-νεομπαρόκ πλούσιο διάκοσμο, στον εσωτερικό του χώρο δεν έχει κάποια αντίστοιχη αρχιτεκτονική.

Τέλος, το 2024 θα ανοίξει ξανά τις πόρτες της στο κοινό η Οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, καθώς το Ίδρυμα Ωνάση ανέλαβε στις αρχές του 2022 την αποκατάστασή της, με σκοπό να την καταστήσει πόλο επισκεπτών από όλο τον κόσμο. Υπό την αρχιτεκτονική μελέτη του Flux-officeτης Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη, αποκαταστάθηκε και αναδιαμορφώθηκετο μέρος όπου ο Κ. Π. Καβάφης έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και δημιούργησε δεκάδες από τα έργα που τον ανέδειξαν σε παγκόσμιο ποιητή, ώστε να αναδειχθεί η εικόνα της κατοικίας όπως ήταν στα χρόνια που έζησε ο ποιητής, να φωτιστούν η σχέση του με την πόλη της Αλεξάνδρειας και ο αντίκτυπος του έργου του έως σήμερα, αλλά και για να μεταφερθούμε πίσω στον χρόνο. Εικόνες της βιογραφίας του παίρνουν μορφή σε ένα διαμέρισμα στο κέντρο της Αλεξάνδρειας. Η αποκατάσταση της Οικίας Καβάφη έγινε σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, το οποίο και τη διαχειρίζεται.

Επιστημονικοί Σύμβουλοι του νέου χώρου του Αρχείου Καβάφη
Peter Jeffreys, Αναπληρωτής Καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης

Gonda Van Steen, Καθηγήτρια, έδρα Κοραής στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του King’s College στο Λονδίνο

Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Στάθης Γουργουρής
, Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης
Μαρία Μπολέτση, Καθηγήτρια Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και Επίκουρη Καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν
Μάρθα Βασιλειάδη, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Bart Soethaert, Επιστημονικός Υπεύθυνος (Principal Investigator) στο ερευνητικό πρόγραμμα αριστείας “Temporal Communities: Doing Literature in a Global Perspective” (EXC 2020) και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου
Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους
Χριστίνα Ντουνιά, Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)
Peter Jeffreys, Αναπληρωτής Καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης
Τάκης Καγιαλής, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Vicente Fernández González, Αναπληρωτής Καθηγητής Μετάφρασης και Διερμηνείας Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΒΑΦΗ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΦΡΥΝΙΧΟΥ
ONASSIS CULTURE

Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Director of Culture\
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Deputy Director of Culture
ONASSIS EDUCATION
Έφη Τσιότσιου, Executive Director & Director of Education
Μαριάννα Χριστοφή, Project Development Manager
Αγγελική Μούσιου, Cavafy Archive Researcher
Ελεάννα Σεμιτέλου, Educational Projects Coordinator

Μελέτη – Επιμέλεια: Flux-office: Εύα Μανιδάκη, Θανάσης Δεμίρης, Ευθύμης Δούγκας
Συνεργάτες: Ισμήνη Λίντχορστ, Ελένη Αραποστάθη
Μελέτη φωτισμού: Ελευθερία Ντεκώ
Κατασκευή εκθεσιακών μονάδων: Sirigos Deluxe Furniture
Κατασκευή ειδικών φωτισμών: Αθανάσιος Καλκάνης
Υπεύθυνες συντήρησης έργων τέχνης: Athens Art Conservation — Αρχοντία Αδαμοπούλου, Ευγενία Σταματοπούλου
Ανάρτηση έργων τέχνης: Χρήστος Στεφανίδης
Τεχνικός σύμβουλος: Παντελής Στεφανής
Συντονισμός έργου: Μαριάννα Χριστοφή, Βλάσης Αδρακτάς Ρέντης, Ελεάννα Σεμιτέλου
Ανάδοχος αποκατάστασης κτιρίου: Κ. Η. Παπαδόπουλος Μ.Ε.Π.Ε.
Ανάθεση – Παραγωγή: Ίδρυμα Ωνάση

Πληροφορίες

Αρχείο Καβάφη
Φρυνίχου 16B, Πλάκα, 10558

Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη & Σάββατο, 11:00-18:00
Είσοδος ελεύθερη

Διαβάστε επίσης

Το Ίδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει την αποκατάσταση της Οικίας Καβάφη στην Αλεξάνδρεια

Αποκαθίσταται η ιστορική Οικία του Κωστή Παλαμά στην Πλάκα

Ο Οδυσσέας Ελύτης αποκτά το δικό του μουσείο στην Πλάκα