Γρηγόρης Μπιθικώτσης: Σαν σήμερα σίγησε η «φωνή της ρωμιοσύνης»

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης «ο Σερ» του ελληνικού τραγουδιού «έφυγε» από τη ζωή σαν σήμερα, στις 7 Απριλίου 2005, σε ηλικία 82 ετών ύστερα από πολύμηνη νοσηλεία στο νοσοκομείο «Υγεία».

Ο «σερ Μπιθί», όπως τον είχε αποκαλέσει σε ένα χρονογράφημά του ο Δημήτρης Ψαθάς), είναι ένας από τους σπουδαιότερους ερμηνευτές και τραγουδοποιούς καθώς και μια εμβληματική προσωπικότητα της μεταπολεμικής Ελλάδας.

Η φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση άφησε το δικό της στίγμα και έδωσε το δικό της ξεχωριστό βάρος στα μεγάλα έργα του Μίκη Θεοδωράκη, βοηθώντας να φτάσουν οι στίχοι των μεγάλων ποιητών μας σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε κάνει ξεχωριστή αναφορά στη μοναδικότητα της δωρικής φωνής του Μπιθικώτση, στη «τη φωνή της Ρωμιοσύνης», η οποία συνδέθηκε με τον ποιητικό λόγο των Ελλήνων ποιητών που εισχώρησε στο ελληνικό τραγούδι και στα χείλη του ευρύτερου κοινού.

Δωρικός, γνήσια λαϊκός και ευγενής. Ο «Σερ» του ελληνικού τραγουδιού, ξεκίνησε να γράφει τα πρώτα του τραγούδια με την κιθάρα που του χάρισε ο αδελφός του. Τα τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη ήταν αυτά που τον συγκλόνισαν και γέννησαν τη μεγάλη του αγάπη για το λαϊκό τραγούδι. Με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση αναβίωσε για πρώτη φορά δισκογραφικά και το ρεμπέτικο τραγούδι, μέσα στη δεκαετία του ’60.

Όμως, η συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη και οι αξεπέραστες ερμηνείες του στα έργα του «Ο Επιτάφιος» και «Ρωμιοσύνη» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και «Άξιον Εστί» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, ήταν εκείνες που σφράγισαν την παρουσία του στο ελληνικό τραγούδι. Με τη χαρακτηριστική «ξύλινη» φωνή του και ένα μεγάλο φωνητικό εύρος σφράγισε με την ερμηνεία του, όλη την μεταπολεμική Ελλάδα. Το ανατρεπτικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη, με την λαϊκή μελοποίηση των μεγάλων ποιητών, ταξίδεψε από άκρη εις άκρη στην ελληνική επικράτεια μέσα από την φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Σημαντική στιγμή στην καριέρα του ήταν και η συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι. «Είμ' αϊτός χωρίς φτερά», «Πάει ο καιρός», «Στο Λαύριο γίνεται χορός», «Μίλησέ μου» κ.ά. είναι ορισμένα μόνο από τα τραγούδια που ξεχωρίζουμε.

Συνεργάστηκε όμως και με άλλους μεγάλους συνθέτες, όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος («Άπονη Ζωή», «Άσπρη Μέρα και για μας»), ο Απόστολος Καλδάρας, ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Γιώργος Μητσάκης, ο Δήμος Μούτσης, ο Άκης Πάνου, κ.ά.

Ο ίδιος έγραψε περισσότερα από 200 τραγούδια, πολλά από τα οποία ερμήνευσε κιόλας. Το «Τρελοκόριτσο» ήταν το πρώτο δικό του τραγούδι που ηχογραφήθηκε με τη φωνή του ενώ ακολουθούν αμέτρητες λαϊκές επιτυχίες με την υπογραφή του αλλά και μέσα από πολύτιμες συνεργασίες, όπως στα κλασικά «Ένα Όμορφο Αμάξι με Δυο Άλογα» με τους στίχους του Κώστα Βίρβου, «Επίσημη Αγαπημένη» με τους στίχους της Ελένης Λιάκου, «Του Βοτανικού ο μάγκας», με τους στίχους του Λάκη Τσώλη.

Είπαν για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση

«Η φωνή του Μπιθικώτση είναι η συνισταμένη των φωνών όλων των ανθρώπων», είχε πει το 1961 ο Μίκης Θεοδωράκης, απαντώντας σε όσους τον κατηγόρησαν ότι δεν σεβάστηκε τον Ρίτσο, δίνοντας τον «Επιτάφιο» στον λαϊκό ερμηνευτή.

Ο Μάνος Χατζιδάκις μετά το τέλος της παρουσίασης της Ρωμιοσύνης στο θέατρο «Κεντρικό» το 1966, είπε «Γρηγόρη, είσαι ο μεγαλύτερος τραγουδιστής του αιώνα μας».

«Ο Μπιθικώτσης είναι ο μόνος που μπορεί να τραγουδήσει αληθινό ρεμπέτικο. Ο μόνος δηλαδή που τραγούδησε τα τραγούδια μου μάγκικα, όπως τα έγραψα», έλεγε ο Μάρκος Βαμβακάρης

«Η φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση έχει σφραγίσει μιαν ολόκληρη εποχή. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ακμή του ελληνικού τραγουδιού και την απόδοση του νεοελληνικού ψυχισμού. Ο Μπιθικώτσης είναι μια στιγμή που ξεπέρασε το χρόνο και θα αντηχεί πάντα στ’ αυτιά μας και στην καρδιά μας», είχε πει ο Οδυσσέας Ελύτης.

«Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης είναι ένας πολύ μεγάλος, γνήσιος, λαϊκός τραγουδιστής. Διαθέτει δύναμη και διαύγεια. Η φωνή του έλαμψε στα τραγούδια του Θεοδωράκη αλλά και η μουσική του Θεοδωράκη έλαμψε με τη φωνή του Μπιθικώτση. Η φωνή του δεν χάνεται, δεν σβήνει, δεν θαμπώνει ούτε μία συλλαβή. Ο μεγάλος ποιητικός λόγος με τη μουσική του Θεοδωράκη και με τη φωνή του Μπιθικώτση, βρίσκει, τη μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη εκφραστική του δικαίωση. Μέσα στη φωνή του, όλος ο καημός του ελληνικού λαού, όλο του το μεράκι και όλη του η λεβεντιά φαίνονται σ’ όλο τους το μεγαλείο!», έλεγε ο Γιάννης Ρίτσος.

«Η φωνή του Μπιθικώτση ήτανε μία συγκυρία καταπληκτική γιατί είχε αυτό το άφτιαχτο και αστόλιστο. Ήταν μια λαϊκή φωνή. Η ποιότητα της λαϊκής μούσας. Φτιαγμένη να γεφυρώσει τον στίχο και τη μελωδία με τον πολύ λαό», είχε πει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης.

Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα

Στο τραγούδι «Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα» ακούγεται το εξής: «Ένα όμορφο αμάξι με δύο άλογα / να μου φέρετε τα μάτια μου σαν κλείσω....το ένα τ` άλογο να είναι άσπρο / όπως τα όνειρα που έκανα παιδί / το άλλο τ` άλογο να είναι μαύρο / σαν την πικρή μου την κατάμαυρη ζωή». Αυτό έγινε πραγματικότητα προς τιμήν του στην κηδεία του, καθώς έξω από το ναό που ψαλλόταν η νεκρώσιμη ακολουθία βρισκόταν μια άμαξα με ένα άσπρο κι ένα μαύρο άλογο.

Διαβάστε επίσης

Το δυνατό μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου: «Η τέχνη είναι ειρήνη»

Οδυσσέας Ελύτης: «Όλα μένουν, εγώ φεύγω, εσείς να δούμε τώρα»

Μελίνα Μερκούρη - 30 χρόνια στην αιωνιότητα: «Εγώ γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα»