«Ο Μουσαφίρης», του Μιχάλη Δασκαλάκη, ένα έργο εμπνεόμενο από τον Ερωτόκριτο που γίνεται «Ασκητική»

Ότι με βίο τση ζωής τος είχα μαθημένο

Αγράμματος μα παιδεμό πολύ χα παθημένο

Στη γνώση τος για τη ζωή το βίο μη ποπαίρνου

Κι από την άλλη του σκολειού τη μάθηση να παίρνου

Τούτο σοφό το ζεύγωμα ανώτερα σπουδάζει

Και πλια σοφά το λογισμό και πράξη ωριμάζει.

Σε μια στροφή του λόγου τους απού καλά γροικούσα

Τα αυτιά μου που χα ανοιχτά τα μάθια μου θωρούσα.

Μιχάλης Δασκαλάκης

Το απαύγασμα ζωής, εμπειρίας, σοφίας και αξιών, που απεκόμισε κατά τη διάρκεια του βίου του, μας καλεί να γνωρίσουμε ο Μιχάλης Δασκαλάκης, στο βιβλίο του «Ο Μουσαφίρης» (Εκδόσεις Ελληνισμός, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης). Γίναμε πράγματι «μουσαφίρηδες» στη σκέψη του, και νιώθουμε σοφότεροι, ελπίζοντας και επιδιώκοντας, έναν καλύτερο κόσμο, για το άτομο και το σύνολο, όπως ακριβώς πρεσβεύει και ο συγγραφέας, διαπνεόμενος από τα ήθη, τις αξίες, την παράδοση της Κρήτης και του Ελληνισμού.

Ένα πραγματικά, σπάνιο ανάγνωσμα ειδικά για τις μέρες μας, μια σύγχρονη «Ασκητική», με στοιχεία από τον «Ερωτόκριτο», θα μπορούσε να πει κανείς, που ο συγγραφέας τιτλοφορεί ως «ποιητικό συναξάρι», όμως είναι πολλά περισσότερα από αυτό…

Ήθος, ανδρεία, αξίες, φιλοπατρία, σεβασμός σε όλα τα πλάσματα, τιμή στη γυναίκα, ωδή στον έρωτα, είναι κάποιες από τις έννοιες που αναλύει, με τον δημιουργικό μυθιστορηματικό του τρόπο.

Όπως μας λέει ταπεινά, όπως ακριβώς ταιριάζει σε έναν άνθρωπο που τα έχει βρει με τον εαυτό του και έχει φιλοσοφήσει το κάθε στοιχείο, καλό ή κακό, της ζωής και του πνεύματος, το βιβλίο αυτό του πήρε 27 χρόνια να το γράψει.

Χρόνος ικανός -ή και όχι- για να ερμηνευτούν όλα αυτά τα νοήματα που περιγράφει, τις αξίες που θέλει να μεταδώσει -ή μάλλον να μας θυμίσει-.

Γράφοντας από μικρό παιδί, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του, ο Μιχάλης Δασκαλάκης είχε τη διόραση να μην… τις πετάξει: Σε επόμενη φάση της ζωής του, του φάνηκαν πολύ χρήσιμες αυτές οι σημειώσεις, όπως και στους αναγνώστες του, σήμερα.

Διότι αυτές οι παιδικές ιστορίες και προβληματισμοί, οι αναζητήσεις ενός ανήσυχου Κρητικού, μετουσιώθηκαν σε αυτοτελείς μυθιστορηματικές περιγραφές, με νόημα, αρχή, μέση και τέλος αλλά, κυρίως, ουσία: Έξυπνα, το βιβλίο χωρίζεται σε λήμματα, τα οποία, περιγράφονται με έναν εξαιρετικά πρωτότυπο τρόπο και μέσα στο πλαίσιο της ιστορίας που αφηγείται. Το ίδιο έξυπνα, έβαλε σε αυτό και η Περιφέρεια Κρήτης την υπογραφή της, διότι... αυτό είναι η Κρήτη.

Ο Μιχάλης Δασκαλάκης, κατά την περίοδο που υπηρετούσε τη θητεία του κι είχε χρόνο, είχε μαζί και την έμπνευση να ανακαλέσει τις παιδικές του αυτές σημειώσεις. Με ενδιαφέρον συνειδητοποίησε, ότι αυτές οι σκέψεις -κι άλλες πολλές που ήρθαν μετέπειτα από την ίδια τη ζωή- τον απασχολούν ακόμα, και μάλιστα, αυτή τη φορά, μπορεί να έχει και τις απαντήσεις. Και φυσικά, να θέτει νέα ερωτήματα, συνδέδοντας τις καταστάσεις. Το πώς ερμηνεύει ένας έμπειρος άνδρας τις παιδικές ανησυχίες, το νόημα που τους προσδίδει αλλά πόσα μαθαίνει κι ο ίδιος από αυτές, είναι διάχυτο σε όλο το ανάγνωσμα και, μοιραία, προκαλεί τον αναγνώστη να κάνει το ίδιο -ή να μετανιώσει, που δεν κρατούσε και ο ίδιος ημερολόγιο...

Με αφορμή τη γέννηση της κόρης του τότε και την επιθυμία της καλώς εννοούμενης αθανασίας, οι σκέψεις του μετατράπηκαν σε γνωμικά και, γιατί όχι, σε οδηγό στάσης ζωής, αφού ο ίδιος θέλησε να τα οργανώσει όλα αυτά για να τα περάσει στα παιδιά του, κι αυτά στα δικά τους παιδιά.

Ένα εξαιρετικό δώρο, πραγματικής καλλιέργειας και παιδείας, όπως διαπιστώσαμε διαβάζοντάς το, όσο και πεδίο προβληματισμού και περαιτέρω αναζήτησης. Όποιος γνωρίζει την κρητική κουλτούρα, θα μπει πιο εύκολα στο νόημα από τις πρώτες σελίδες, και για τους υπόλοιπους όμως, η γνωριμία μαζί της, γίνεται… ακόμα πιο γοητευτική.

Χρησιμοποιώντας τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο με «ανοιχτό πνεύμα», ο συγγραφέας -που δεν είναι συγγραφέας, ούτε συστήνεται ως τέτοιος, προτιμά το «πατέρας»- και εξαιρετική γραφή, διατηρώντας τη δύναμη της συνέχειας του λόγου, κατόρθωσε να μας κάνει να συγκρίνουμε το έργο του με αυτό της Ασκητικής του Καζαντζάκη – άσχετο αν ο ίδιος δεν ήθελε ούτε καν να ακούσει κάτι τέτοιο, όταν του το σχολιάσαμε. Και να μας θυμίσει τον Κορνάρο, τον οποίο επικαλείται ουκ ολίγες φορές.

Ποιος είναι λοιπόν ο σκοπός του άνδρα στη ζωή; Ο αναγνώστης του βιβλίου θα αντιληφθεί ότι είναι η δόμηση της προσωπικότητας του, η αναζήτηση μέσα στα ενδότερα της ψυχής, η γνώση, η αναθεώρηση ή ισχυροποίηση των πεποιθήσεων μέσα μας. Διαβάζοντας το βιβλίο επίσης, ο αναγνώστης θα κάνει και μια καλή «επανάληψη» όσων κάποιοι θέλουν να χαθούν, στην εποχή μας...

Για όσους διαβάσουν το βιβλίο και νιώσουν τα παραπάνω, έχουμε ευχάριστα νέα: Ο Μιχάλης ετοιμάζει την περαιτέρω ανάλυση των γνωμικών, από μια ακόμα πιο ώριμη ηλικία, που επιτρέπει την επισκόπηση όλων των παραπάνω, με μια πιο φρέσκια -ναι φρέσκια- ματιά…

Το Δίκιο

Κι όσο το δίκιο ντε μιλεί το λόγο του να βλέπει

Κανείς δεν το χει κατοχή και ολονώ προβλέπει

Το δίκιο θέλει εθνισμό και χρεί για κάθε τόπου

Για ναναι δίκιο να βαστά τς αξίες του ανθρώπου.

Κατέχω το και δύσκολο το χει κιανείς να βρει το

Και τα άδικο κατάματα ομπρός του δε θωρεί το.

Θαρρείς πώς είναι και φορές αμοναχό μιλεί σου

Και δεν γεννά αρώτημα κι απού καλά βιγλή σου.

Κι ακόμη τούτο θα σας πω και μη το λησμονείτε

Το μυστικό που κρύβγετε κι ομπρός σας σας θα το βρείτε.

Άμα το δίκιο θε να βρεις το γω σου να ποβγάνεις

Κρίση με σέβος ταπεινά κι ευγενικά να κάνεις.