Το Κάστρο των Πατησίων: Το μοναδικό Νεογοτθικό κτήριο της Αθήνας

Στον αριθμό 54 της οδού Θήρας, ανάμεσα σε πολυκατοικίες και απέναντι σε ένα μοντέρνο δημόσιο σχολείο, το τελευταίο που θα περίμενε να αντικρύσει κανείς είναι ένας Νεογοτθικός πύργος, μέσα σ’ έναν πυκνό , εγκαταλελειμμένο κήπο, που πλέον κατοικείται μόνον από γάτες.

Στις αρχές του 20^ου αιώνα , οι οδοί Πατησίων και Αχαρνών ήταν οι κύριες οδικές αρτηρίες που οδηγούσαν στις εξοχές και αποτέλεσαν την πρώτη επέκταση του σχεδίου πόλεως Αθηνών. Εκεί εγκαταστάθηκε η αστική τάξη, σε μονοκατοικίες με κήπους, από τις οποίες ελάχιστες δυστυχώς έχουν διασωθεί.

΄Οπως αναφέρει στην έκθεσή της η εισηγήτρια του ΥΠΕΧΩΔΕ κυρία Ιωάννα Σωτηρίου για το συγκεκριμένο ακίνητο, πρόκειται για ένα από τα σπάνια δείγματα εφαρμογής του νεογοτθισμού που εκπορεύθηκε από την Αγγλία στα μέσα του 19^ου αιώνα και μάλιστα μια ιδιαίτερα επιτυχημένη εκδοχή αυτού του στυλ.Βρίσκεται κεντρικά τοποθετημένο σε μεγάλη, για την αστική πυκνότητα της πόλης, κατάφυτη ιδιοκτησία. Στην εποχή του αποτελούσε πρότυπο « βίλας εξοχής».

Ο νεογοτθισμός εκφράζεται εύγλωττα με την φρουριακού τύπου αρχιτεκτονική

του, που χρησιμοποιεί με μέτρο στοιχεία του ανάλογου λεξιλογίου, όπως τα στηθαία τύπου επάλξεων, τα οξυκόρυφα τόξα των ανοιγμάτων, οι ιδιότυποι πεσσοί του κεντρικού πρόπυλου, οι ρόδακες, τα εμβλήματα κλπ. Ταυτόχρονα όμως το κτήριο διαρθρώνεται άψογα με βάση επιτηδευμένους κανόνες του νεοκλασικού λεξιλογίου, έχοντας τριμερή διάρθρωση με κεντρική μορφολογική ενότητα, διαβάθμιση της διακόσμησης, μέτρο και ρυθμό με την επανάληψη στοιχείων σε άλλη κλίμακα, κορνίζες ανοιγμάτων, ταινία στέψης κλπ.

Σήμερα, παρόλο που περιβάλλεται ασφυκτικά από πανύψηλες, ακαλαίσθητες πολυκατοικίες, αποτελεί μιαν όαση αρχιτεκτονικής δεξιοτεχνίας και φυσικού τοπίου, δηλαδή ένα τοπόσημο (landmark).

Πολεμίστρες, λοιπόν, οικόσημα, δυο πανύψηλοι κάκτοι που δεσπόζουν στην είσοδο, αλλά και η ολοφάνερη εγκατάλειψη δίνουν τροφή στη φαντασία κάθε περαστικού, που έχει τη δική του εκδοχή για το μοναδικό αυτό κτήριο. Κάποιοι μάλιστα κάνουν σχετικές αναρτήσεις στο internet.

Κάστρο, ή μοναδικό αρχιτεκτονικό δείγμα, σίγουρα αποτελεί μια ανάσα ρομαντισμού και παράδοσης στα πραγματικά δύσκολα θέματα της πολύπαθης αυτής περιοχής. Κάπου κάνει τα όποια προβλήματα να φαντάζουν παροδικά και όχι άλυτα! Εξ άλλου η ομορφιά μπορεί να δράσει κατευναστικά στα πάθη και τη μελαγχολία των ανθρώπων, παλαιών και νέων κατοίκων.

Κτισμένο το 1914, ιδιοκτησία της αρχοντικής κεφαλονίτικης οικογένειας Τυπάλδου ( Tipaldus ) της Χρυσής Βίβλου με ρίζες από τη Νάπολη της Ιταλίας , ακατοίκητο από το 1993, χαρακτηρισμένο διατηρητέο το 2008, έχει αντέξει σεισμούς, καιρικά φαινόμενα , αλλά και ανθρώπινες εισβολές. Σε πείσμα όλων αυτών, ο Πύργος στέκει όρθιος και περήφανος. Θα μπορούσε να αναπαλαιωθεί και να αξιοποιηθεί ώστε να αποτελέσει ένα φάρο αισιοδοξίας και ένα μήνυμα ότι το όνειρο παραμένει ζωντανό και το κέντρο της Αθήνας ούτε γκετοποιείται ούτε ερημώνεται!