Αμφίπολη: Τι μαρτυρούν και τι κρύβουν οι Καρυάτιδες
Εντυπωσιασμός, δέος, ανατριχίλα! Με αυτές τις λέξεις θα μπορούσε κανείς να περιγράψει τα συναισθήματα που προκαλούν οι Καρυάτιδες που βρέθηκαν στην Αμφίπολη. Οι ολόσωμες φωτογραφίες τους μέσα σε λίγα λεπτά έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Πόσο δύσκολο είναι χρονολογηθούν;
«Δεν περιμένουμε από τις Καρυάτιδες να χρονολογήσουμε τον τάφο. Τα γλυπτά είναι από τα πιο δύσκολα χρονολογήσιμα αρχαιολογικά ευρήματα. Πρέπει να καθαριστούν, να φωτογραφηθούν, να τις δουν οι ειδικοί, να ακουστούν διαφορετικές απόψεις» λέει στην «Καθημερινή» ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Πάνος Βαλαβάνης. Δύο πράγματα, υποστηρίζει, πως παίζουν ρόλο. Το γεγονός ότι είναι αρχαϊστικές, έχουν δηλαδή στοιχεία παλιότερα από την εποχή τους, δυσκολεύει τη χρονολόγηση και ότι προέρχονται από ντόπιο εργαστήριο της περιοχής, του οποίου, όμως, δεν γνωρίζουμε και δεν έχουμε χρονολογήσει την παραγωγή του. «Οι τάφοι αυτοί δεν χρονολογούνται από τον γλυπτό τους διάκοσμο αλλά από τα κτερίσματα (εφόσον βρεθούν) και από την ίδια την ανασκαφή: το χώμα και τη στρωματογραφία».
Εξηγεί ακόμη ότι ο δημιουργός τους μπορεί να προέρχεται από κάποιο επαρχιακό εργαστήριο, αλλά να ήταν σημαντικός καλλιτέχνης της Μακεδονίας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ανήκε στους επίσημους γλύπτες της αυλής του Μ. Αλεξάνδρου. Εκείνο πάντως που προβληματίζει τον κ. Βαλαβάνη, είναι ότι δεν έχει βρεθεί έως σήμερα καμία θύρα. «Ταφικός θάλαμος χωρίς πόρτα είναι παράλογο» λέει χαρακτηριστικά.
Τι μαρτυρούν τα «πόδια» τους;
Ερωτήματα, που επιχειρούν με κάθε επιφύλαξη να απαντήσουν οι αρχαιολόγοι, προκειμένου να αποκαλύψουν το μεγάλο μυστικό που κρύβεται στο ταφικό μνημείο.
Σύμφωνα με ορισμένους αρχαιολόγους, η μορφολογία των κάτω άκρων τους δηλώνει πασιφανώς την ελληνική τους ταυτότητα. Άλλοι συνάδελφοί τους όμως είναι πολύ πιο επιφυλακτικοί, επισημαίνοντας ότι, ακριβώς αυτό που ονομάζεται «ελληνικό πόδι» στη γλυπτική μπορεί να ενισχύει την άποψη περί της ρωμαϊκής προέλευσης των Καρυάτιδων.
Όπως φάνηκε μόλις αποκαλύφθηκαν ως τα βάθρα τους, οι Κόρες της Αμφίπολης θα μπορούσαν να αποτελούν υπόδειγμα πλαστικής απόδοσης ενός κανόνα της γλυπτικής: Το μεσαίο δάχτυλο του ποδιού αποδίδεται στα αγάλματα πάντα ως μακρύτερο του μεγάλου δαχτύλου. Επίσης, το τρίτο δάχτυλο είναι σημαντικά πιο μικρό και φουσκωτό. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό που έμεινε στην ιστορία της τέχνης ως «πους ο ελληνικός».
Το μακρύτερο μεσαίο δάχτυλο θεωρούνταν δείγμα ευγενούς καταγωγής και, μια δοξασία που ενισχύθηκε, διαδόθηκε και επικράτησε κυρίως κατά την περίοδο των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε σαφή διάκριση από το «αιγυπτιακό πόδι», τύπο στον οποίον το μεγάλο δάχτυλο προεξέχει, το «ελληνικό πόδι» καθιερώθηκε ακόμη και στην αιγυπτιακή τέχνη, ιδιαίτερα μετά από τη δυναστεία που ίδρυσε ο Πτολεμαίος, ο Μακεδόνας στρατηγός του Αλεξάνδρου.
Παρόλ' αυτά, όπως υπογραμμίζουν ειδικοί στην αρχαία γλυπτική, το «ελληνικό πόδι» όπως αυτό που διακρίνεται εμφανώς πάνω από τα κρηπιδωτά υποδήματα των Καρυάτιδων, αποτελούσε κοινό τόπο, τόσο πριν από την εποχή της ακμής των Μακεδόνων όσο και πολύ μετά από αυτήν.
Μενδώνη: Οι κατασκευαστές του τάφου είχαν λάβει μέτρα για τους τυμβωρύχους
«Οι κατασκευαστές είχαν λάβει μέτρα πρόνοιας για να αποφύγουν την τυμβωρυχία» υπογράμμισε η γενική γραμματέας Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, αναφερόμενη στην ανασκαφή της Αμφίπολης.
Πρόσθεσε μάλιστα πως η ανάγκη υποστήλωσης «οφείλεται όχι στο ότι δεν είναι σε καλή κατάσταση, αλλά στο ότι από την κατασκευαστική του δομή ήταν επιχωσμένο με ποταμίσια άμμο», σε μια προσπάθεια αποτρεπτική για σύληση.
Η κ. Μενδώνη είπε πάντως πάντως πως «η ανασκαφή θέλει τον χρόνο της» και πρόσθεσε: «Δεν ξέρουμε ακόμα τι κρύβεται στον τρίτο θάλαμο, για να πάμε στον τέταρτο». Η ανασκαφή είναι μία αυστηρά επιστημονική διαδικασία», σημείωσε.
«Δεν μπορείς να τη βιάσεις, μπορείς, όμως να την επιταχύνεις, λαμβάνοντας κάποια συγκεκριμένα μέτρα προστασίας για τους εργαζόμενους και για το μνημείο», πρόσθεσε.
Τέλος, ανέφερε ότι στο μνημείο έχει στηθεί ένα πλήρες και σύγχρονο εργοτάξιο.
Διαβάστε επίσης:
Αμφίπολη: Υπόγειος ο τρίτος θάλαμος, με σκάλες και ύψος πάνω από 7 μέτρα!