Αμφίπολη: «Οι πρώτοι τυμβωρύχοι άνοιξαν τον τάφο για χρυσό»

Η εύρεση του κεφαλιού της ανατολικής Σφίγγας δημιούργησε έναν ακόμα γρίφο γύρω από το μεγαλοπρεπές μνημείο του λόφου Καστά. Αρχαιολόγοι και επιστήμονες καλούνται να δώσουν μια απάντηση για το αν το νέο δεδομένο αποτελεί αδιαμφισβήτητο επιχείρημα ότι οι τυμβωρύχοι έχουν εισέλθει πρώτοι στον τάφο, αφήνοντας πίσω τους καταστροφές.

Οι τρύπες στους τοίχους, η σπασμένη –σχεδόν διαλυμένη- πόρτα, η φθορά στο υπέροχο ψηφιδωτό ήταν στοιχεία, σύμφωνα με μια μερίδα ειδικών, που έδειχναν σύληση του τάφου από τυμβωρύχους. Σε αυτά τα στοιχεία έρχεται να προστεθεί και η εύρεση του κεφαλιού της Σφίγγας σχεδόν 14 μέτρα μακριά από την είσοδο του τάφου.

Ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ανασκαφέας της Αρχαίας Μεσσήνης, Πέτρος Θέμελης εκτιμά ότι κανείς πια δεν μπορεί να πιστεύει ότι το ταφικό μνημείο είναι ασύλητο. Συγκεκριμένα, μιλώντας στην εφημερίδα «Τα Νέα», τονίζει, «Δεν μπορεί να υποστηρίζει κάποιος ότι το μνημείο είναι ασύλητο, όταν μάλιστα φαίνεται ότι έχει συληθεί περισσότερες από μία φορές».

Η πρώτη γενιά των τυμβωρύχων κυνηγά το χρυσάφι, δεν αναζητά τίποτε άλλο, λέει ο καθηγητής με βάση την εμπειρία του. «Από το μνημείο της Αμφίπολης όμως έχουν περάσει και φτωχοί μεταλλοκυνηγοί που εμφανίζονται στο χριστιανικό Μεσαίωνα, δηλαδή κάπου στον 8ο-9ο αιώνα», προσθέτει. Όπως εξηγεί, πρόκειται για ανθρώπους που αναζητούν μέταλλο για να φτιάξουν κυρίως αγροτικά εργαλεία, σε μία εποχή που οι εμπορικοί δρόμοι ήταν κλειστοί. «Απλώς η πρώτη γενιά τυμβωρύχων έχει ως κίνητρο την απληστία. Θέλει το χρυσάφι. Και μπορεί να έδρασε και μόλις μία γενιά μετά από εκείνους που έφτιαξαν τον τάφο και γνώριζαν καλά το πολύτιμο περιεχόμενό του. Οι δεύτεροι κινήθηκαν από ανάγκη. Απέσπασαν τα κεφάλια των Σφιγγών, τα οποία ήταν ένθετα, για να πάρουν το μέταλλο των συνδέσμων. Το ίδιο έκαναν και με τα χέρια των Καρυάτιδων», προσθέτει ο κ. Θέμελης μιλώντας στην εφημερίδα.

Ταυτόχρονα, ο ίδιος υπογραμμίζει ότι όλες αυτές οι καταστροφές και ειδικά η σπασμένη μαρμάρινη πόρτα, δεν μπορεί να αποδίδεται σε σεισμούς και σε οβίδες, όπως έχει ειπωθεί.

Οι τρεις διασημότερες ελληνικές Σφίγγες

Από τις πρωιμότερες αρχαϊκές σφίγγες είναι η σφίγγα από τα Σπάτα Αττικής (570- 550 π.Χ.) που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Έχει ύψος 0,69μ, είναι από πεντελικό μάρμαρο και είχε χρησιμοποιηθεί ως επίστεψη επιτύμβιας στήλης.

Η τελευταία Σφίγγα που βρέθηκε στην Ελλάδα είναι επίσης των αρχαϊκών χρόνων (560 π.Χ.) και αποκαλύφθηκε το 2003, στην καρδιά της Αθήνας, στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού.

Η διασημότερη ελληνική Σφίγγα είναι των Ναξίων.

Η Σφίγγα των Ναξίων (Μουσείο Δελφών)

Η σφίγγα ήταν ανάθημα των Ναξίων και δέσποζε στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, πάνω σε ιωνικό κίονα ύψους 12,10 μ. Η μυθική μορφή, σύμβολο χθόνιας θεότητας και ουράνιας εξουσίας, παριστάνεται με σώμα και πόδια λιονταριού, με στήθος και φτερά πτηνού και κεφάλι κόρης.

Τα μαλλιά της είναι μακριά, δένονται με ταινία στο μέτωπο και πέφτουν σε επιμελημένους βοστρύχους, ενώ το πρόσωπό της με τη δαιμονική έκφραση ζωντανεύει με τα μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια και το δειλό χαμόγελο, το τυπικό για την εποχή «αρχαϊκό μειδίαμα». Οι λεπτομέρειες της ανατομίας και τα διακοσμητικά στοιχεία στο στήθος και στα φτερά δηλώνονταν με εγχαράξεις και με χρώμα. Το έργο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της ναξιακής γλυπτικής στην περίοδο της ακμής της, τον 6ο αι. π.Χ.

Στη βάση της σφίγγας χαράχθηκε το 328-327 π.Χ. ψήφισμα των Δελφών, με το οποίο δινόταν στους Ναξίους το δικαίωμα της προμαντείας, δηλαδή το δικαίωμα να προηγούνται κατά τη λήψη χρησμών από το μαντείο των Δελφών.

Στο μουσείο της Αμφίπολης μεταφέρθηκε το κεφάλι της Σφίγγας

Τη βελτίωση των καιρικών φαινομένων περιμένουν τα μέλη της επιστημονικής ομάδας της Κατερίνας Περιστέρη για να συνεχίσουν την ανασκαφή στον τρίτο θάλαμο του αρχαίου τάφου της Αμφίπολης.

Η ανασκαφική διαδικασία έχει διακοπεί προσωρινά δεδομένου ότι η κακοκαιρία εμποδίζει τις εργασίες αποχωμάτωσης από το εσωτερικό του θαλάμου.
Παράλληλα, η επόμενη ενημέρωση των δημοσιογράφων έχει προγραμματιστεί για την ερχόμενη Τρίτη, 28 Οκτωβρίου.

Να σημειωθεί ότι ήδη έχει ολοκληρωθεί η μεταφορά των δύο μεγάλων μαρμάρινων τμημάτων που αποτελούσαν το αριστερό θυρόφυλλο του τρίτου θαλάμου και βρέθηκαν στην είσοδο του τρίτου θαλάμου. Τα μαρμαρόθυρα μεταφέρθηκαν στον χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αμφίπολης.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο Μουσείο έχει μεταφερθεί και το κεφάλι της σφίγγας, με σκοπό τη συντήρησή του.

Στον τρίτο θάλαμο η αποχωμάτωση έχει φτάσει ήδη σε ύψος λίγο πάνω από το 1,5 μέτρο από την επιφάνεια του κατωφλίου, ενώ για το δάπεδο το θαλάμου από τα πρώτα στοιχεία προκύπτει ότι έχει υποστεί καθίζηση, χωρίς να μπορεί να υπολογιστεί το μέγεθός της.

Διαβάστε επίσης:

Αμφίπολη: Οι σφίγγες αποκτούν ξανά τα χαμένα τους φτερά (pics)