Αμφίπολη - Η επόμενη ημέρα των ανακοινώσεων
Φωτογραφίες: Γιώργος Διαμαντάκης
Το μυστήριο γύρω από το πρόσωπο που ήταν θαμμένο στον τάφο της Αμφίπολης παραμένει άλυτο, παρά τη μαραθώνια συνέντευξη τύπου που δόθηκε το Σάββατο (29/11) στο Αμφιθέατρο του Υπουργείο Πολιτισμού.
Στην αναλυτική παρουσίαση που έκανε η κ. Περιστέρη και οι συνάδελφοί της στην ανασκαφή του Τύμβου Καστά, κ. Μιχάλης Λεφαντζής αρχιτέκτονας και κ. Δημήτρης Εγγλέζος, πολιτικός μηχανικός, από τη μια «φωτίστηκαν» πτυχές που μέχρι χθες ήταν άγνωστες, αλλά από την άλλη παρέμειναν στο σκοτάδι όλα τα βασικά ερωτήματα που αφορούν το σκελετό.
4.30 ώρες διήρκησε η συζήτηση των υπεύθυνων των ανασκαφών και ομολογουμένως τα είχε όλα. Εντάσεις, παρεξηγήσεις, νεύρα, συγκίνηση και την οργισμένη αντίδραση της Γ.Γ του Υπουργείου, Λίνας Μενδώνη, η οποία αν και δεν ήταν προγραμματισμένο να μιλήσει, πήρε τελικά το λόγο... διότι δεν έμεινε ευχαριστημένη από τις ερωτήσεις και απαντήσεις!
Οι μεγάλες αποκαλύψεις δεν ήρθαν ποτέ, το φύλλο του νεκρού παραμένει ακόμα άγνωστο και οι εικασίες για το όνομα του «ενοίκου» δεν λένε να κοπάσουν. Σε αυτές τις 4.30, ωστόσο τα πιο σημαντικά από τα όσα ειπώθηκαν, που ρίχνουν «φως» σε δευτερεύοντα ερωτήματα, ήταν αρχικά η θολή φωτογραφία που έδειχνε τα οστά του σκελετού, η αποκάλυψη πως το πρόσωπο της Καρυάτιδας έσπασε από ένα δοκάρι που έπεσε πάνω της, η εύρεση κινητών ευρημάτων κεραμικής και νομισμάτων από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τέλος η ανακοίνωση των κομματιών του σκελετού που έχουν συλλεχτεί από τον τάφο.
Αλλά ας δούμε καρέ- καρέ τα όσα ακούσαμε χθες (29/11)
«Υπήρχε μια λαϊκή παράδοση στην περιοχή ότι ο τύμβος κρύβει τον... τάφο της βασίλισσας», ήταν τα πρώτα λόγια της κ. Περιστέρη, που άνοιξε τη συζήτηση και συνέχισε την παρουσίαση των ευρημάτων, μέσω φωτογραφιών.
Το κατεστραμμένο πρόσωπο της Καρυάτιδας
«Ένα δοκάρι έφυγε από τη θέση του και έπεσε στο πρόσωπο της μιας Καρυάτιδας, καταστρέφοντάς το», δήλωσε η κ. Περιστέρη, δείχνοντας μάλιστα και φωτογραφία από το περιστατικό, βάζοντας τέλος στις θεωρίες που ανέφεραν ότι η καταστροφή του προσώπου οφειλόταν σε βανδαλισμό.
Η κα Περιστέρη δήλωσε βέβαιη ότι ο Λέων της Αμφίπολης βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου. Στο χώρο του Λέοντα όπως είναι σήμερα έχουμε κομμάτια που ανήκαν στην αρχική μορφή της βάσης του, τα οποία είναι όμοια με τους δόμους του περιβόλου.
Νομίσματα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσα στον τάφο
Ίχνος από κτερίσματα δεν βρέθηκε στον κυρίως ταφικό θάλαμο, σύμφωνα με τα λεγόμενα της επικεφαλής κ. Κατερίνας Περιστέρη. Η επικεφαλής αρχαιολόγος των ανασκαφών αποκάλυψε για πρώτη φορά πως έχουν βρεθεί κινητά ευρήματα, όπως κεραμική (μελαμβαφή, όχι όμως και ερυθρόμορφη αν και δεν έχει αναλυθεί το υλικό). Το νέο στοιχείο που έδωσε στη δημοσιότητα η κ. Περιστέρη είναι νομίσματα από τον 2ο πΧ αιώνα βρέθηκαν τόσο γύρω όσο και μέσα στο ταφικό μνημείο. Όπως είπε η κ. Περιστέρη, στον τάφο βρέθηκαν και νομίσματα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα οποία ήταν σαν το δολάριο της εποχής και μπορούσαν να βρεθούν παντού.
Οι Ρωμαίοι κατέστρεψαν το μνημείο
«Τον 3ο μ.Χ. αιώνα έγινε η καταστροφή του περιβόλου του Τύμβου Καστά από τους Ρωμαίους» δήλωσε η κα Περιστέρη. «Βρέθηκαν ίχνη ακόμη και από έναν αρχαίο γερανό, με τον οποίον αφαιρέθηκαν κομμάτια του περιβόλου για διάφορες άλλες εργασίες, οδοποιίας » τόνισε, ενώ ανέφερε ότι το τμήμα του περιβόλου που μένει ανέπαφο και έχει βρεθεί έχει μήκος περίπου 80 μέτρα, από τα 497 της συνολικής περιμέτρου.
Εξετάζοντας τα τελευταία αυτά μέτρα του περιβόλου εντοπίσαμε και την είσοδο του Τάφου το καλοκαίρι, ανέφερε η επικεφαλής της ανασκαφής.
Αποκάλυψη Λεφαντζή – Οι Βρετανοί ήθελαν να κλέψουν το Λέοντα της Αμφίπολης
Αμέσως μετά την κ. Περιστέρη, το λόγο πήρε ο αρχιτέκτονας και στενός συνεργάτης της κ. Μιχάλης Λεφαντζής, που αναφέρθηκε στον Λέοντα και τη σχέση του με τον Τύμβο.
Ο κ. Λεφαντζής ξεκίνησε την παρουσίασή του, αναφέροντας μια ιστορική μαρτυρία: Το 1916 μια βρετανική ταξιαρχία ετοιμαζόταν να μεταφέρει 1000 κομμάτια από τον περίβολο, μαζί με τον Λέοντα, στη Βρετανία. Οι Βούλγαροι και οι Αυστριακοί επιτέθηκαν στις φορτηγίδες οι οποίες ναυάγησαν, οπότε τα αρχαία μέλη σώθηκαν - αν και παρέμειναν στο βυθό του Στρυμόνα.
Ο κ. Λεφαντζής αποκάλυψε ακόμα ότι κάτοικοι της περιοχής επέστρεψαν κρυφά κομμάτια από τον περίβολο, τα οποία κρατούσαν στα σπίτι τους! «Ξαφνικά αυξάνεται ο αριθμός των αρχαιολογικών ευρημάτων, ως δια μαγείας», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Λεφαντζής.
Το άγαλμα του Λέοντα κοιτούσε νοτιοανατολικά, τόνισε ο κ. Λεφαντζής, ο οποίος θεμελίωσε αναλυτικά, με γεωμετρικά και μαθηματικά στοιχεία το γιατί ο Λέων βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου. Όπως φαίνεται από το τοπογραφικό του Τύμβου, το ταφικό μνημείο δεν είχε κατεύθυνση ακριβώς προς το κέντρο του λόφου, αλλά αναπτύσσεται από την περιφέρεια προς το εσωτερικό, κάπως λοξά και ελαφρώς προς τα ανατολικά.
Το όρυγμα κατασκευάστηκε πριν από το υπόλοιπο ταφικό μνημείο
Το λόγο πήρε και ο κ. Δημήτρης Εγγλέζος, ο οποίος παρουσίασε τις στερεωτικές εργασίες που έγιναν στο εσωτερικό του μνημείου, αναλύοντας το πλάνο της αρχαιολογικής ομάδας: «Μερική αφαίρεση εξωτερικών επιχώσεων και ολική αφαίρεση των εσωτερικών επιχώσεων, αυτό ήταν το σχέδιο για τον καθαρισμό του μνημείου», είπε ο κ. Εγγλέζος.
«Με απλά λόγια, με ένα μικρό σφάλμα ή καθυστέρηση, το πιο σημαντικό μέρος του μνημείου θα μπορούσε να έχει καταρρεύσει και να ξαναθαφτεί στο χώμα για δεύτερη φορά, ενδεχομένως καταπλακώνοντας και σημερινά θύματα», αναφέρει ο πολιτικός μηχανικός που ήταν υπεύθυνος για την υποστύλωση του μνημείου.
Στην πράξη, όπως είπε ο κ. Εγγλέζος, τουλάχιστον δέκα κομμάτια από την οροφή του τρίτου θαλάμου έπεσαν κατά την είσοδο της ερευνητικής ομάδας.
Ο κ. Εγγλέζος ανέφερε επίσης και την εκτίμηση του ότι το όρυγμα είναι πιο παλιό χρονικά από ότι το υπόλοιπο ταφικό μνημείο, λέγοντας, «Θεωρώ ότι η κατασκευή του ορύγματος έγινε πριν την κατασκευή του μνημείου».
Ποιος είναι ο ένοικος του τάφου
Η Κατερίνα Περιστέρη ρωτήθηκε για την ταυτότητα το νεκρού και παλιότερη δήλωσή της πως στην Αμφίπολη είναι θαμμένος Μακεδόνας στρατηγός. «Με ένα λιοντάρι στην κορυφή και ένα τέτοιο τεράστιο μνημείο θα μπορούσε να είναι στρατηγός είχα πει όταν με είχατε ρωτήσει παλιότερα. Όταν βρέθηκε ο σκελετός δεν θα μπορούσε ποτέ ένας αρχαιολόγος να πει αν είναι άνδρας ή γυναίκα. Βρέθηκε σε άσχημη κατάσταση. Εγώ μιλώ με βάση το ίδιο το μνημείο. Είπα ότι όταν υπάρχει ένα λιοντάρι στην κορυφή θα μπορούσε να είναι στρατηγός. Δεν απαντώ σε θεωρίες συνωμοσίας ότι εκεί είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος».
Και συνέχισε: «Υπάρχουν μαρτυρίες από το παρελθόν ότι υπήρχε η πρόθεση του Μεγάλου Αλεξάνδρου για την δημιουργία ενός μεγάλου μνημείου. Μέσα στον τύμβο υπήρχε μια σημαντική προσωπικότητα, αλλιώς δεν θα έστηναν το λιοντάρι στην κορυφή».
Δεν αποκλείεται ο Μακεδόνας στρατηλάτης
Η Κατερίνα Περιστέρη είπε ότι ο νεκρός θα μπορούσε να ήταν κάποιος Μακεδόνας στρατηγός. «Αυτό το είπα και το λέω ακόμα. Κανείς δεν έχει τη σιγουριά να πει οτιδήποτε είναι νωρίς να πούμε οτιδήποτε» είπε χαρακτηριστικά. Όταν, όμως, ρωτήθηκε αν αποκλείει το ενδεχόμενο να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, η Κατερίνα Περιστέρη είπε χαρακτηριστικά, «δεν αναφέρομαι σε ονόματα».
Πότε σφραγίστηκε το μνημείο;
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, το μνημείο σφραγίστηκε μετά τη λεηλασία του κάποια στιγμή τα ρωμαϊκά χρόνια, η επίχωση στο εσωτερικό του είναι σύγχρονη με τους τοίχους σφράγισης, τα δε ανοίγματα στα τύμπανα των διαφραγματικών τοίχων δεν έγιναν από τυμβωρύχους, αλλά χρησιμοποιήθηκαν για να μπουν τα χώματα της επίχωσης.
Τα περίφημα τεκτονικά σύμβολα της περιβόλου
Δεν έχουν βρεθεί επιγραφές, ενώ κάποια τεκτονικά γράμματα, Ε και Α, πάνω στον περίβολο που προφανώς έγιναν για την παραγγελία του υλικού, ταιριάζουν με τη χρονολόγηση του περιβόλου και αποτελούν αντικείμενο μελέτης.
Το κρανίο του σκελετού έχει βρεθεί
Φανερά δυσαρεστημένη και αγανακτισμένη, η Γ.Γ του Υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, πήρε το λόγο (χωρίς να είναι προγραμματισμένο) λίγα λεπτά πριν το τέλος της συζήτησης. Η ίδια πριν μιλήσει για το σκελετό, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι παίρνει το λόγο, παρακινούμενη τόσο από τις ερωτήσεις όσο και από τις απαντήσεις, θέλοντας να δείξει την αγανάκτηση της για την επίμονη άρνηση της κ. Περιστέρη να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις για την κατάσταση του σκελετού.
«Όπως αναφέραμε σε σχετικό δελτίο Τύπου, ο σκελετός βρέθηκε αποσπασματικά εντός και εκτός του ταφικού ορύγματος. Το κρανίο βρέθηκε σε κάποια απόσταση από το όρυγμα, ακριβώς απέξω από αυτό εντοπίστηκε η κάτω γνάθος και μέσα στο όρυγμα βρέθηκε το μεγαλύτερο μέρος του σκελετικού υλικού, που αν παρατηρήσει κανείς τα οστά βλέπει ότι έχει και τα μεγάλα κόκαλα των ποδιών και τα κόκαλα των χεριών, πλευρά και μέλη της σπονδυλικής στήλης, καθώς και τη λεκάνη, η οποία από την πτώση των άνω λίθων είναι σε πολύ αποσπασματική κατάσταση, ώστε να μην επιτρέπει στους αρχαιολόγους να πουν αν είναι ανδρική ή γυναικεία», τόνισε η κ. Μενδώνη!