Αμφίπολη – Ο τάφος ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο ή στη Ρωξάνη;

«Η ανασκαφή στον τάφο του 4ου π.Χ αιώνα, κοντά στην Αμφίπολη μέχρι στιγμής δίνει «πρόχειρες» αποδείξεις ότι ο τάφος είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ίσως, όμως, τελικά να είναι και της γυναίκας του». Την πεποίθηση ότι το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης έχει δώσει μέχρι τώρα... αποδείξεις ότι ανήκει στο Μακεδόνα στρατηλάτη, εκφράζει ο καθηγητής του κολεγίου Bard James Romm στο The Daily Beast, τονίζοντας παράλληλα ότι τίποτα ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί για την ταυτότητα του νεκρού, ενώ διατυπώνει και την άποψη ότι ίσως τελικά να έχουμε και γυναικεία ταφή.

Στο άρθρο ο καθηγητής γράφει:

«Περίπου 100 χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, κοντά στα ερείπια της αρχαίας Αμφίπολης, ο λόφος που ονομάζεται Καστά απασχολεί εδώ και μήνες Φιλέλληνες από όλο τον κόσμο. Σε αυτή την αχανή κυκλική δομή, που ονομάζεται από τους ντόπιους «ο τάφος της Βασίλισσας», τρεις θολωτοί θάλαμοι έχουν έρθει στο «φως». Ο πρώτος και ο δεύτερος θάλαμος φιλοξενούν εκθαμβωτικά αγάλματα στις εισόδους τους, ενώ στο δεύτερο εντοπίζουμε και ένα καταπληκτικό ψηφιδωτό, που απεικονίζει την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη, στο πάτωμα του θαλάμου. Μετά από σχεδόν δυο μήνες, ο ελληνικός τύπος διαδίδει τα νέα: ένα όρυγμα βρέθηκε κάτω από τα χώματα στον τρίτο θάλαμο, που φιλοξενεί ένα τάφο και υπολείμματα ενός σκελετού.

Ο λόφος Καστά «εμφάνισε» το νεκρό του... αλλά χωρίς να δώσει απαντήσεις γύρω από τα αινίγματα του τάφου.

Ένα από τα κύρια αινίγματα του ταφικού μνημείου παραμένει το γεγονός πώς ένα τόσο εντυπωσιακό και μεγαλοπρεπές μνημείο που χτίστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ., δεν υπάρχει σε κανένα ιστορικό αρχείο του αρχαίου κόσμου. Τέτοια σημαντικά οικοδομήματα – όπως ο λόφος Καστά με ταφικό περίβολο περίπου 500 μέτρων από μάρμαρο – προσέλκυαν ιστορικούς όπως ο Παυσανίας και ο Στράβων. Ωστόσο, κανένας ιστορικός εκείνης της εποχής δεν κάνει λόγο για μαυσωλείο έξω από την Αμφίπολη, αλλά ούτε για το λέοντα που δέσποζε στη κορυφή του. Κανένα γραπτό κείμενο δεν έχει διασωθεί που να αναφέρεται στο τεράστιο οικοδόμημα, και το μόνο που υπάρχει είναι η φήμη που συντηρείται εδώ και αιώνες ότι ο λόφος ανήκει σε μια «βασίλισσα».

Ένα από τα πολλά μυστήρια του τάφου, τουλάχιστον, λύθηκε στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε στο ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού στις 29 Νοεμβρίου 2014. Ο Λέων της Αμφίπολης και εκατοντάδες μάρμαρα, που βρέθηκαν χιλιόμετρα μακριά από το λόφο, μετακινήθηκαν από Βρετανούς στρατιώτες κατά τη διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίοι προσπάθησαν να τα βγάλουν από την Ελλάδα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του αρχιτέκτονα που εργάστηκε στις ανασκαφές, Μιχάλη Λεφαντζή. Ωστόσο, το εγχείρημα αυτό δεν στέφθηκε με επιτυχία καθώς, την ημέρα που θα γινόταν η μεταφορά τους, επιτέθηκαν στο βρετανικό στρατό Βουλγαρικές και Αυστριακές δυνάμεις.

Άλυτο αίνιγμα παραμένει η ταυτότητα του νεκρού, ενώ δεν αναμένεται να υπάρξει σύντομα απάντηση. Η λεκάνη του νεκρού βρέθηκε διαλυμένη και οι ειδικοί δεν έχουν καταφέρει ακόμα να ανακαλύψουν αν ανήκει σε άνδρα ή γυναίκα. Τα κτερίσματα που παραδοσιακά άφηναν στις ταφές οι αρχαίοι Έλληνες έχουν πιθανώς αφαιρεθεί από τυμβωρύχους, οι οποίοι άφησαν πίσω τους μόνο τα οστά και κάποια γυάλινα αντικείμενα. Ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι τίποτα δεν έχει βρεθεί που να αμφισβητεί τη χρονολόγηση της επικεφαλής της ανασκαφής, κ. Κατερίνας Περιστέρη, η οποία τοποθετεί τον τάφο στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ αιώνα, την περίοδο που πέθανε ο Μέγας Αλέξανδρος.

Η απλή και μόνο αναφορά στο όνομα του Μακεδόνα στρατηλάτη αυξάνει τον παλμό των Ελλήνων. Από την αρχή της ανασκαφής στο λόφο Καστά, πολλοί ελπίζουν ότι ο τάφος ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο, παρότι δεν υπάρχει κανένα ιστορικό ντοκουμέντο που να αποδεικνύει το γεγονός. Το σώμα του στρατηλάτη, μετά το θάνατό του, φυλάχθηκε και επιμελήθηκε πολύ προσεκτικά και μόλις έφθασε στην Αίγυπτο – όπου το έκλεψε ο Πτολεμαίος- όλοι οι Έλληνες είχαν ενημερωθεί για το συμβάν. Οι διάδοχοι του Πτολεμαίου, μάλιστα, φρόντισαν τη μούμια του Αλέξανδρου για αιώνες, ενώ υπάρχουν και γραπτά που αναφέρουν ότι ο Ιούλιος Καίσαρας επισκέφτηκε τη μούμια και μάλιστα έσπασε τη μύτη της. Η κ. Περιστέρη, όμως, δεν έχει διαψεύσει τη φήμη ότι το σώμα του Αλέξανδρου μπορεί τελικά να έχει ενταφιαστεί σε ελληνικό έδαφος, λέγοντας μάλιστα στους Έλληνες δημοσιογράφους ότι «τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί στην παρούσα φάση».

Ακόμα όμως, και αν ο κατακτητής είναι ενταφιασμένος σε άλλο μέρος, ο σκελετός της Αμφίπολης μπορεί να ανήκει στη γυναίκα του. Η Ρωξάνη, την οποία παντρεύτηκε ο Μέγας Αλέξανδρος στο σημερινό Ουζμπεκιστάν, δολοφονήθηκε στην Αμφίπολη το 307 π.Χ., μαζί με το γιο τους και κληρονόμο του Αλέξανδρου. Μια αρχαία πηγή αναφέρει ότι το σώμα της Ρωξάνης θάφτηκε στις Αιγές, (στη σημερινή Βεργίνα), ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί ο τάφος της. Έτσι, η Ρωξάνη μπορεί να είναι η «βασίλισσα» στην οποία αναφέρονται οι ντόπιοι της Αμφίπολης.

Το λιοντάρι όμως, που κάποτε δέσποζε στην κορυφή του τάφου, όπως επισημαίνει συχνά η κ. Περιστέρη, υποδεικνύει ανδρική ταφή πολεμιστή. Εάν, λοιπόν, η χρονολόγηση του τάφο είναι σωστή τότε οι υποψήφιοι στρατηγοί και μετέπειτα διάδοχοι του Αλέξανδρου, είναι αρκετοί. Οι εικασίες επικεντρώνονται στον Νέαρχο, τον Έλληνα καπετάνιο που οδήγησε το στρατό του Αλέξανδρου στον Ευφράτη το 325 π.Χ. Κανένα στοιχείο δεν υπάρχει για την ταφή του Νέαρχου, ωστόσο η οικογένεια του συνδέεται με την Αμφίπολη και γι' αυτό το λόγο είναι από τους επικρατέστερους ενοίκους του τάφου.

Τα οστά που βρέθηκαν στον τάφο αυτή τη στιγμή μελετώνται αναλυτικά από τους ανθρωπολόγους, χωρίς ωστόσο, να είναι βέβαιο ότι θα εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα από τις μελέτες. Για μια πιθανή ανάλυση DNA θα πρέπει να μελετηθεί γενετικό υλικό από τους συγγενείς του νεκρού, για παράδειγμα αν ο σκελετός ανήκει στη Ρωξάνη θα πρέπει να παρθεί δείγμα από τον σκελετό που βρέθηκε στις Αιγές και εικάζεται ότι ανήκει στο γιο της».

Συνεχίζονται οι εργασίες στο λόφο Καστά

Συνεχίστηκαν κανονικά το Σάββατο 13/12 οι εργασίες στον Τύμβο Καστά Μεσολακκιάς.

Μετά την παρουσίαση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, συνεχίζονται οι εργασίες εντός και εκτός του ταφικού μνημείου, χωρίς την επίβλεψη της Κατερίνας Περιστέρη.

Σύμφωνα με το τοπικό μέσο, amphipolinews.blogspot.gr αρχαιολόγοι και συντηρητές εργάζονται καθημερινά, προκειμένου να διατηρήσουν ακέραιες τις αποκαλυφθέντες αρχαιότητες, αλλά και για να αποκαταστήσουν τις ζημιές μέσα στους ταφικούς θαλάμους.

Επιμέλεια άρθρου: Νεφέλη Σκαρλίδου

Σχετικές ειδήσεις

• Μενδώνη: Επαναπατρισμός βυζαντινού χειρόγραφου από τις ΗΠΑ
• Μια Ακρόπολη από 120.000 Lego
• Αμφίπολη: Στις παραστάσεις των επιστυλίων η λύση του γρίφου;