Δ.Μανιάτης: Μαζί θα κερδίσουμε την ελευθερία μας και χώρια θα την χάσουμε
Συνέντευξη του Δημήτρη Μανιάτη στη Γεωργία Λινάρδου
Τρία εμπνευσμένα πλάσματα της Τέχνης μ’ έπεισαν πως πέρα από τα δανεικά, υπάρχει ικανοποίηση και αισιοδοξία. Όπως, όταν διαπιστώνεις πως η οικονομική κρίση δε λήστεψε μόνον εσένα και τη μισή Ελλάδα, αλλά και τις «αρρυθμίες» του παρελθόντος. Για το τελευταίο, ευτυχισμένη νιώθω.
Η καρδιά του Θεάτρου αρχίζει πάλι να χτυπά, παράγοντας Πολιτικό και Κοινωνικό Πολιτισμό μέσω της Τέχνης.
Βαθιά πολιτική η παράσταση του «Ληστή». Ακούς τον Ληστή –που δεν ξέρεις ποιος απ’ όλους όσοι πέρασαν ή θα περάσουν απ’ την Ελλάδα είναι- να παραληρεί: «Του θάνατου παράγγειλα του χάρου παραγγέλνω».
Λυγάς, υποκλίνεσαι στην ιστορία, τις αταξίες και το δράμα αυτής της χώρας παραμιλώντας κι εσύ μαζί: «... Ανάθεμά σας όφιδες και άλλο πια δεν κλαίω. Του θάνατου παράγγειλα του χάρου παραγγέλνω...»
Ποιος είναι ο Ληστής που ερμηνεύει για 70 λεπτά της ώρας ο Πασχάλης Τσαρούχας; Ο Γιαγκούλας , ο Νταβέλης, οι Ρετζαίοι, ο Παπαγεωργίου, ο Παλαιοκώστας; Δε σε νοιάζει ποιος είναι. Σε νοιάζει πως όποιος κι αν είναι, για 70 λεπτά της ώρας τον ακούς. Υποχρεώνεσαι-εμπνέεσαι από το κείμενο, την ερμηνεία και την εκρηκτική σκηνοθεσία του Στ.Κραουνάκη, να τον νιώσεις. Αυτό είναι το μεγαλείο της Τέχνης. Πόσες άλλες στιγμές είχες μια τέτοια ευκαιρία Ελευθερίας, Ζωής, Πολιτικού-Κοινωνικού Πολιτισμού;
Αυτή η ερμαφρόδιτη χροιά της φωνής του Ληστή σε ορισμένα σημεία του έργου, μήνυμα στέλνει.
«Ξύπνησα ιδρωμένος και τρομαγμένος. Έπιασα την εικονίτσα της Αγιάς Μαρίνας που είχα πάντα στον σάκο. Την φίλησα και ξαναβυθίστηκα στον ύπνο. Δεν πιστεύετε ε; Μα για να πιστέψεις πρέπει να μην πιστέψεις τίποτε γύρω σου πρώτα», λέει ο Ληστής.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Δημήτρη Μανιάτη:
-Σε μια εποχή που θέλει τα «κουτάκια» της πραγματικότητας σημαδεμένα και συμμαζεμένα, ήρθες εσύ να γράψεις τον Ληστή. Γιατί;
«Έγραψα τον Ληστή μετά από μια ιδέα που είχε ο Πασχάλης Τσαρούχας. Η αλήθεια είναι πως το κείμενο μου βγήκε αβίαστα γιατί σχεδόν το κουβαλούσα μέσα μου. Ίσως η μετέωρη, αμφίσημη ζωή των ληστών του 19ου αιώνα ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση να αναμετρηθώ με κάτι δραματουργικό πάνω τους. Ίσως πάλι, οι ίδιες κοινωνικές δομές που γέννησαν το φαινόμενο της κοινωνικής ληστείας, είναι εδώ γύρω, μετασχηματισμένες αλλά ίδιες και άρα ήταν μια πρόκληση να γράφω κάτι για το τότε έχοντας στο νου το σήμερα. Πάνω απ’ όλα, ο Ληστής είναι σήμερα ένα κείμενο, ένα μικρό βιβλίο (εκδ. Carousel) που περιέγραψε ένα φανταστικό πρόσωπο στο μεταίχμιο μιας κοινωνίας».
Απόσπασμα από τον Ληστή: «Ποια Δημοκρατία; Μου λες; Και δε μου λες και κάτι άλλο; Ποια τάξη και ποιον νόμο; Όταν κλέψαμε την τράπεζα στα Γιάννενα και δώκαμε μπαξίσι τον Νομάρχη μέσω ενός αγγελιοφόρου, μας είχαν στήσει εξέδρα σε μια ράχη και αυτός μίλησε στον Μοίραρχο και κάμαν τα στραβά μάτια. Τα θυμάσαι κύριε Νομάρχα; Τα ακούς;»
-Παρακολούθησα την προτελευταία –στην Αθήνα- παράσταση του Ληστή. Είχα έναν Ληστή μπροστά μου να μιλά για τα χειρότερα και τα καλύτερα της ψυχής. Ντέφια, κλαρίνα, βουνά, σκοτωμοί, προδοσίες, έρωτες, αλήθειες. Ένας δημοσιογράφος-συγγραφέας του 2015, πόση ελεύθερη ψυχή μπορεί να διαθέτει για να βουτά στις ψυχές του 19ου αιώνα και να τις μετεμψυχώνει σε φιγούρες και σκηνικά του σήμερα;
«Δεν ξέρω, πραγματικά. Δεν ένιωσα ως τώρα ανελεύθερος στην δουλειά μου. Με ελευθερία γράφω. Ίσως μόνον ο βραχνάς του βιοπορισμού να αποτελεί ένα είδους χαλκά. Αν πάλι εννοείτε κάτι εν σχέση με την ελευθερία ως πρόταγμα, να σημειώσω πως την βλέπω αλληλένδετη με τις συλλογικότητες, με την συλλογική και ομαδική δράση και πάλη και όχι ως κάτι “μέσα μας” και κάτι “ατομικό”. Μαζί θα κερδίσουμε την ελευθερία μας και χώρια θα την χάσουμε».
Απόσπασμα από τον Ληστή: «Μα θάρθει κάποιος από το μέλλον και θα βάνει το ζύγι σε τάξη: Τρομοκρατία είναι ο πόλεμος των ανίσχυρων. Πόλεμος είναι η τρομοκρατία των ισχυρών...».
-Πως είναι να δίνεις ζωή σ’ έναν Ληστή, σημαίνουσα ιστορική φιγούρα μιας αλλοτινής Ελλάδα, σε μια Ελλάδα που ζει με “παραδοσιακά κουσούρια”: οι καλοί με τους καλούς, οι κακοί με τους κακούς; Υπάρχουν καλοί και κακοί και πως τους διαχωρίζουμε;
«Μακριά από μένα κάθε είδους μανιχαϊσμούς. Κάθε άνθρωπος είναι ένα κιούπι καλού και κακού. Η βασική μου σκέψη για τον Ληστή είναι πως έπρεπε να παραπέμπει σε ένα αμφίσημο, αντιφατικό πρόσωπο. Ούτε μια εξιδανικευμένη φιγούρα, ούτε μια ποινική εξαίρεση. O Ληστής εξηγεί ή είναι παράγωγο μιας χώρας χωρίς ουσιαστική αστική τάξη».
Απόσπασμα από τον Ληστή: «Μπήκαν οι χωροφυλάκοι και πέταξαν έναν γέρο άρρωστο από το σπίτι επειδή δεν είχε να δώκει εφορία. Είχε πέσει κάτω και σφάδαζε απ’ το κλάμα κι ένα τσογλάνι με μαύρες μπότες τον πλησίασε και τον κλώτσησε στην μούρη, το θυμάμαι σαν τώρα το βλέμμα του γέρου. Δεν είναι ζωή αυτή είπα».
-Τι άφησε στην ψυχή σου η συγγραφή του Ληστή;
«Μου άφησε την χαρά να ζωντανεύουν οι λέξεις μου από έναν καλό και αληθινό ηθοποιό, σαν τον Πασχάλη Τσαρούχα. Να ακούγεται ο λόγος και οι εγκιβωτισμοί του. Λες και για λίγο βρέθηκα σ’ ένα ξέφωτο και μίλησα με έναν ληστή. Με κάποιον που έλεγε αυτά που τώρα σκέφτομαι στο φόντο μιας γονατισμένης χώρας».
Απόσπασμα από τον Ληστή:
«-Τι σεις;
-Ανθρωποι του δεκάτου ενάτου μ.Χ. Αιώνος.
-Τι δ’ ημείς;
-Της πρώτης μετά την γένεσιν εκατονταετηρίδος. Και νοσταλγούμε το μέλλον μας...»