Κι όμως υπάρχει ένας κρυμμένος λαβύρινθος στο λιμάνι του Πειραιά!
O Νοτιοαφρικανός σκηνοθέτης και εικαστικός Μπρετ Μπέιλι έχει εγείρει εδώ και χρόνια ερωτήματα σχετικά με τον ρατσισμό και τη μετα-αποικιοκρατία. Συνεχίζοντας από το περυσινό «Exhibit b» και το θέμα του φυλετικού διαχωρισμού, στη φετινή του δουλειά, που παρουσιάζεται διεθνώς για πρώτη φορά, ο Μπέιλι εμπνέεται από τον μύθο του Μινώταυρου και στήνει μια λαβυρινθώδη εγκατάσταση στην Πέτρινη Αποθήκη της Πύλης Ε2, στο λιμάνι του Πειραιά - μια «σουρεαλιστική περιήγηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση της κρίσης».
Η προσφυγική κρίση και η ξενοφοβία βρίσκονται στο επίκεντρο του νέου του έργου, με τίτλο «Sanctuary» (Ιερό), που παρουσιάζεται από 3 έως 10 Μαΐου, στο πλαίσιο του Fast Forward 4 της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και μας φέρνει αντιμέτωπους με το ερώτημα, πότε το άσυλο γίνεται θυσιαστήριο. «Η ιδέα να δουλέψω πάνω στο συγκεκριμένο πρότζεκτ ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια. Δουλεύω πάνω από μια δεκαετία με θέματα όπως η ξενοφοβία και οι πρόσφυγες. Ωστόσο, αυτό το πρότζεκτ ήταν δύσκολο και πέρσι τον Σεπτέμβρη παραλίγο να το εγκαταλείψω επειδή έβλεπα τον εαυτό μου ως outsider» παραδέχεται ο σκηνοθέτης.
Για τις ανάγκες του «Sanctuary» ο Μπέιλι ταξίδεψε σε πολλά κέντρα υποδοχής μεταναστών ανά την Ευρώπη. «Δούλεψα με οργανώσεις που στηρίζουν τους πρόσφυγες και όσο συγκέντρωνα το υλικό μου, προσπαθούσα να δω με ποιον τρόπο μπορώ να το χρησιμοποιήσω. Πριν από ενάμιση χρόνο πέρασα ένα διάστημα στη Μυτιλήνη, μετά σε διάφορους χώρους υποδοχής στην Αθήνα, στο Παλέρμο, στο Αμβούργο και στην τεράστια ζούγκλα του Καλέ. Ένιωθα αμηχανία επειδή ζητούσα από τους ανθρώπους να μου μιλήσουν, να μου δώσουν πράγματα και δεν είχα τίποτα να τους προσφέρω σε αντάλλαγμα. Πολλές φορές παρέλυα. Έβλεπα στο διαδίκτυο εικόνες από πρόσφυγες σε μικρές λέμβους στη Μεσόγειο, σε φυλακές της Λιβύης. Με συνεπήρε όλη αυτή η απεικόνιση των προσφύγων στα ΜΜΕ. Βλέπουμε κάποιες εικόνες που μας συγκινούν και τις πρώτες φορές που τις κοιτάμε προσπαθούμε να καταλάβουμε τι μπορεί να συμβαίνει, αλλά υπάρχουν τόσες πολλές εικόνες, που μας βομβαρδίζουν καθημερινά» επισημαίνει.
Στο «Sanctuary» μπαίνοντας σε έναν υποφωτισμένο λαβύρινθο με ψηλούς συρμάτινους φράκτες και αγκαθωτό συρματόπλεγμα, οι θεατές έρχονται αντιμέτωποι με μια σειρά έντονων σκηνών, φορτωμένων με συμβολισμούς, που μεταφέρουν τόσο τις καταστάσεις λήθης στις οποίες έχουν περιέλθει πάρα πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες, όσο και τις καταστάσεις ανασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών οι οποίοι τους φοβούνται.
«Δουλεύοντας πάνω στα θέματα αυτά, συνειδητοποίησα ότι πολλοί Ευρωπαίοι νιώθουν μεγάλο φόβο και νομίζουν ότι απειλούνται από την ύπαρξη των μεταναστών. Η Ευρώπη για όλους αυτούς τους ανθρώπους είναι ένας ιερός τόπος, ένα καταφύγιο. Όμως η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιος αισθάνεται ανασφαλής λόγω αυτών των μεταναστευτικών ροών που καταφτάνουν στη χώρα του, μπορεί να γίνει ξενοφοβικός ή ρατσιστής. Η 76χρονη μητέρα μου έχει γαλουχηθεί με το Απαρτχάιντ και μπορώ να κατανοήσω αυτούς τους φόβους» αναφέρει ο Μπέιλι, τονίζοντας πως «στο Sanctuary προσπαθήσαμε να αγκαλιάσουμε ή τουλάχιστον να κατανοήσουμε όλες αυτές τις μορφές φόβου, με μια θεραπευτική προσέγγιση».
O Νοτιοαφρικανός σκηνοθέτης δημιούργησε μια αλληλουχία σκηνών που προέκυψε από τη διετή έρευνά του σε διάφορους προσφυγικούς καταυλισμούς ανά την Ευρώπη, όπου ήρθε σε επαφή με δεκάδες πρόσφυγες και εργαζόμενους στην ανθρωπιστική βοήθεια. Το καστ αποτελείται από οκτώ πολύγλωσσους ερμηνευτές, ηλικίας από 20 έως 70 ετών, οι οποίοι είναι πρόσφυγες, μετανάστες, ακτιβιστές και διερμηνείς από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ευρώπη. Οι ερμηνευτές, με αφετηρία τις σκηνικές εικόνες του Μπέιλι, ανέπτυξαν φανταστικούς χαρακτήρες με βάση τις εμπειρίες τους.
Ο Μπρετ Μπέιλυ (γενν. 1967) είναι εδώ και 19 χρόνια, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του πολυβραβευμένου οργανισμού Third World Bunfight, με έδρα το Κέιπ Τάουν. Αποστολή του είναι η παραγωγή παραστάσεων θεάτρου και όπερας, εικαστικών εγκαταστάσεων, μουσικών θεαμάτων και site-specific περφόρμανς που λειτουργούν σαν ένας μεγεθυντικός φακός πάνω από τον κόσμο μας, εστιάζοντας ως επί το πλείστον στη μετα-αποικιοκρατική Αφρική, τόσο στις ιστορικές όσο και στις τρέχουσες σχέσεις μεταξύ Δύσης και Αφρικής. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε όλη την Ευρώπη, στην Αυστραλία και στην Αφρική, αποσπώντας πλήθος βραβείων, μεταξύ αυτών και το Χρυσό Μετάλλιο Σκηνογραφίας στη Διεθνή Έκθεση Σκηνογραφίας της Πράγας το 2007.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ