Παπασωτηρίου: Μια από τις κορυφαίες αλυσίδες βιβλιοπωλείων στην Ευρώπη

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

Θα αφήνατε ποτέ μια θέση στο Δημόσιο για να ξεκινήσετε μια επιχείρηση σ' ένα τομέα που θεωρητικά φθίνει; Και μάλιστα μια θέση καλή, καθηγητή σε ΤΕΙ (και όχι στο Δημόσιο του σήμερα, αλλά σ' εκείνο άλλων εποχών, όταν οι αγελάδες ήταν πιο παχιές); Η ερώτηση είναι εσκεμμένα προβοκατόρικη. Σίγουρα πολλοί από εσάς που δεν είστε δημόσιοι υπάλληλοι, θα έχετε ήδη απαντήσει «ναι». Είναι εύκολο να σχεδιάζεις περιπέτειες όταν δεν έχεις κάποια σιγουριά. Οι υπόλοιποι όμως; Όσοι δουλεύετε στο Δημόσιο; Έχει απαντήσει έστω και ένας από εσάς καταφατικά;

Χρειάζεται ένας χαρακτήρας τολμηρός, με όραμα, ολίγον τυχοδιώκτης για να πάρει την αντίστροφη πορεία από αυτήν που ονειρεύεται ο μέσος Έλληνας: Να θελήσει να ξεβολευτεί από το Δημόσιο, παρά να βολευτεί σε αυτό. Και ο Γιώργος Παπασωτηρίου, νεαρός καθηγητής στα ΤΕΙ την δεκαετία του '80, απέδειξε ότι είναι ένας τέτοιος χαρακτήρας. Άφησε τη σιγουριά της θέσης του και, με βοηθό τη σύζυγό του, Αλεξάνδρα, εξέλιξαν μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση σε μια από τις πιο επιτυχημένες αλυσίδες βιβλιοπωλείων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ήταν το 1981 όταν η Αλεξάνδρα θέλησε να ανοίξει ένα μικρό μαγαζάκι στο κέντρο της Αθήνας και ο Γιώργος της υποσχέθηκε να την στηρίξει. Είκοσι τετραγωνικά όλα κι όλα, επί της οδού Στουρνάρη, ήταν αρκετά για να στεγάσουν το όραμά τους. Ήθελαν να φτιάξουν ένα βιβλιοπωλείο που θα ήταν «διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα». Ο Γιώργος Παπασωτηρίου σύντομα κατάλαβε ότι για να πετύχει αυτό το... διαφορετικό, θα έπρεπε να του αφοσιωθεί απόλυτα.

Όταν μετά από μερικά χρόνια ανακοίνωσε στην οικογένειά του ότι εγκαταλείπει τη θέση του στο Δημόσιο για να προχωρήσει με το πλάνο του, οι αντιδράσεις ήταν έντονες. Τελικά, ένας αδελφικός φίλος του κ. Παπασωτηρίου, του δάνεισε 150.000 δραχμές, ένα αρκετά μεγάλο ποσό για την εποχή, ανοίγοντάς του τον δρόμο. Και εκείνα τα χρόνια, η δραστηριοποίηση στον ιδιωτικό τομέα αντιμετώπιζε τεράστια εμπόδια. Οι τράπεζες δάνειζαν με παρανοϊκά μεγάλα επιτόκια και αν δεν είχες δικά σου κεφάλαια, ήταν πρακτικά αδύνατο να πετύχεις οτιδήποτε.

Κι όμως, το ζεύγος Παπασωτηρίου, πουλώντας επιστημονικά και τεχνικά βιβλία, κατάφερνε με την γνώση του και την εξειδίκευσή του να καλύπτει ένα κενό που υπήρχε στην αγορά και σιγά σιγά να μεγαλώνει την επιχείρησή του. Το 1983 επέκτειναν το μαγαζάκι τους ενσωματώνοντας το διπλανό κατάστημα και δύο χρόνια αργότερα προχώρησαν λίγο πιο δίπλα, φτάνοντας από τα αρχικά 20 στα 90 τετραγωνικά μέτρα που ακόμη και σήμερα φιλοξενούν το πρώτο από τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου.

Για μία δεκαετία ακόμη, ο Γιώργος και η Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου συνέχιζαν με τον ίδιο ρυθμό: αργά, αλλά σταθερά. Το 1989 έφτιαξαν στο 35 της Στουρνάρη το κατάστημα – «ναυαρχίδα» τους, με συνολικό εμβαδό 250 τετραγωνικά μέτρα, ξεκινώντας στην ουσία την αλυσίδα τους. Αλλά όταν, από τα μέσα των '90s και μετά, η τεχνολογία άρχισε να γνωρίζει τεράστια άνθηση στην Ελλάδα, χάρη στο Internet και τους προσωπικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι δουλειές τους άρχισαν να γίνονται χρυσές.

Το 1998, οι πάντα πρωτοπόροι Παπασωτηρίου άνοιξαν το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο. Ήταν ένα λειτουργικό και πλήρες e-shop σε μια εποχή που κάτι τέτοιο έμοιαζε απλά εξωπραγματικό. Ήταν το παράδειγμα για εκατοντάδες άλλες ελληνικές επιχειρήσεις που ξαφνικά ανακάλυπταν πως υπήρχαν περιθώρια κέρδους στο Internet, με σημαντικά μειωμένα κόστη και πολλές ευκολίες στην εξυπηρέτηση του κοινού αλλά και την διαχείριση μιας επιχείρησης.

Το όνομα Παπασωτηρίου κυριαρχούσε στις συζητήσεις όλων όσοι ασχολούντο εκείνη την εποχή με την Πληροφορική ή τις θετικές επιστήμες. Όχι μόνο για την πληθώρα των ξένων τίτλων που πρώτο έφερνε από το εξωτερικό το βιβλιοπωλείο. Ούτε για το online κατάστημά του που, όπως είπαμε, έγινε σύντομα σημείο αναφοράς για όλο το ελληνικό e-επιχειρείν. Ήταν και οι παράλληλες εκδηλώσεις που οργάνωνε ο Γιώργος και η Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου, οι διάφορες ημερίδες με θέματα γύρω από τους υπολογιστές, την πληροφορική και τις νέες τεχνολογίες.

Η παρουσία, στον ίδιο δρόμο, του Πλαισίου και των υπολοίπων καταστημάτων πληροφορικής και αναλωσίμων ηλεκτρονικών υπολογιστών, κατέστησαν τα δύο βιβλιοπωλεία της Στουρνάρη σημεία συγκέντρωσης για μερικά από τα πιο σημαντικά μυαλά της χώρας. Όλοι οι νέοι επιστήμονες της εποχής περνούσαν από εκεί σχεδόν καθημερινά για να αγοράσουν όσα χρειάζονταν, να χαζέψουν νέους τίτλους, να συζητήσουν...

Οι δουλειές πήγαιναν πια εξαιρετικά για τον Γιώργο και την Αλεξάνδρα, που το 2001 αποφάσισαν να ιδρύσουν την Presspoint αλλά και να μπουν στο χώρο του franchising, επιτρέποντας σε βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου να ανοίξουν σε όλη τη χώρα. Η Presspoint, που ξεκίνησε από το νέο αεροδρόμιο της Αθήνας, προσφέροντας εκτός από βιβλία και περιοδικά και άλλα είδη, ήταν η αφορμή για να διευρυνθεί η γκάμα προϊόντων και των βιβλιοπωλείων Παπασωτηρίου.

Καθώς το Internet μεγάλωνε με τρελούς ρυθμούς και πλέον η γνώση βρισκόταν online, ο κόσμος της Πληροφορικής δεν στρεφόταν πια σε βιβλία με την ίδια δίψα που είχε στα τέλη της δεκαετίας του '90. Τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου έπρεπε να εξελιχθούν. Και το έκαναν, προσθέτοντας στις προθήκες τους φιλοσοφία, λογοτεχνία, λεξικά, παιδικό βιβλίο και ταξιδιωτικούς οδηγούς. Πάντα με την ίδια προσήλωση στο νεωτερισμό και τις κορυφαίες εκδόσεις, όπως έκαναν από την αρχή.

Σήμερα η εταιρεία διαθέτει 26 καταστήματα. 12 ιδιόκτητα βιβλιοπωλεία, 8 franchise και 6 Presspoint. Από τη Θεσσαλονίκη ως το Ηράκλειο και από την Πάτρα ως τη Σαντορίνη, όλη η Ελλάδα έχει τον Παπασωτηρίου της... Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων στη χώρα μας, τόσο από άποψη γεωγραφικής εξάπλωσης και αριθμού καταστημάτων, όσο και τζίρου. Στο ρόστερ της οικογένειας έχουν πια προστεθεί τα δύο τους παιδιά, Ευθύμης και Νικόλ που θα πάρουν σύντομα την σκυτάλη από τους γονείς τους για να οδηγήσουν την εταιρεία στη νέα της εποχή.

Και τα εμπόδια που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι πολλά. Οι Έλληνες, έτσι κι αλλιώς, δεν διαβάζουν πολύ, αλλά η οικονομική κρίση έκανε τα πράγματα ακόμη πιο σκούρα. Για να καταφέρει μια αλυσίδα βιβλιοπωλείων να επιβιώσει αυτής της κατάστασης, χρειάζεται συνεχώς να σκέφτεται κάτι καινούργιο.

Η οικογένεια Παπασωτηρίου έχει αποδείξει με όλη της την πορεία ως σήμερα ότι μπορεί και το κάνει.

Έτσι και στην κρίση απάντησε με δύο νέα υποκαταστήματα μέσα σε μεγάλα εμπορικά κέντρα (Golden Hall και McArthur Glen), ενώ η αισθητική επιμέλεια του εσωτερικού του καταστήματος στην οδό Πανεπιστημίου κέρδισε την προσοχή των περίφημων εκδόσεων Braun που το κατέταξαν ανάμεσα στα 50 καλύτερα βιβλιοπωλεία στην Ευρώπη.