Άτσα Νίκολιτς: Ο καθηγητής του μπάσκετ! - «Δίδαξε» Ομπράντοβιτς, Μάλκοβιτς και Ίβκοβιτς

Στην ιστορία του παγκοσμίου μπάσκετ μπορεί να βρει κάποιος πολλές σπουδαίες προσωπικότητες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του αθλήματος. Κανείς, όμως, δεν ήταν σαν τον μύθο, Αλεκσάνταρ Νίκολιτς.

Ο «καθηγητής» αποτέλεσε μέντορα ορισμένων εκ των κορυφαίων προπονητών, όπως οι Ντούσαν Ίβκοβιτς, Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Μπόζινταρ Μάλκοβιτς και τόσοι άλλοι. Τον αποκαλούσαν έτσι λόγω της θέσης του σε μια σχολή φυσικής αγωγής, ωστόσο όπως αποδείχθηκε ήταν... καθηγητής του μπάσκετ κι όχι μόνο για τους μαθητές του. Μάλιστα, όπως αναφέρουν όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν κάθε πρόταση του ήταν απόρροια βαθιάς γνώσης του αθλήματος.

Ο Νίκολιτς, άλλωστε, ξεκίνησε την προπονητική του καριέρα τη δεκαετία του '50, τότε που η αυτο-εκπαίδευση ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να βελτιωθεί κάποιος. Δεν υπήρχε τηλεόραση ή βίντεο για να αναλύσεις τους αντιπάλους σου κι έτσι οι προπονητές έπρεπε να μάθουν από τα λάθη τους και να εφεύρουν πράγματα με βάση τη διαίσθηση τους. Ο Νίκολιτς τα κατάφερε κι έμεινε στην ιστορία ως πατέρας του γιουγκοσλάβικου μπάσκετ.

Αυτός ήταν ο Άτσα...

Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι το Άτσα είναι, στη Σερβία, μια συνηθισμένη συντομογραφία για το Αλεκσάνταρ. Έτσι αποκαλούσαν οι φίλοι του τον Νίκολιτς, ο οποίος γεννήθηκε στο Σεράγεβο στις 28 Οκτωβρίου 1924, για να μετακομίσει στη συνέχεια στο Μπρκο. Εκεί, ο πατέρας του είχε πολλές επιχειρήσεις κι έτσι εκείνος κι η οικογένεια του ζούσαν καλά, μέχρι να μετακομίσουν στο Βελιγράδι. Άρχισε να παίζει μπάσκετ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά την ολοκλήρωση του έγινε διεθνής με τη Γιουγκοσλαβία.

Με ύψος 1μ65 έπαιζε όπως είναι φυσιολογικό ως πλέι μέικερ και φόρεσε τη φανέλα της Παρτιζάν από το 1945 ως το 1947, ενώ στη συνέχεια αγωνίστηκε στον Ερυθρό Αστέρα (1947-49), τη Ζελέζνιτσαρ (1950) και την ΟΚΚ Βελιγραδίου (1951). Από το ξεκίνημα της καριέρας του, όμως, είχε αρχίσει να δείχνει ενδιαφέρον για την προπονητική. Βρέθηκε στον πάγκο της εθνικής Γιουγκοσλαβίας από το 1953 ως το 1966, οδηγώντας τη χώρα στα πρώτα της μετάλλια. Ένα ασημένιο στο Ευρωμπάσκετ 1961 στο Βελιγράδι και ένα χάλκινο στην Πολωνία δύο χρόνια αργότερα.

Μια από τις φράσεις που αποτύπωνε πλήρως τη φιλοσοφία του για το άθλημα ήταν εκείνη που έλεγε ότι: «Ο νικητής δεν είναι η ομάδα που σκοράρει τους περισσότερους πόντους, αλλά η ομάδα που δέχεται τους λιγότερους». Ο Νίκολιτς πίστευε ότι οι δυνατότητες μιας ομάδας καθορίζονται από την άμυνα της, γι' αυτό κι οι δικές του ήταν εξαιρετικές σε αυτό το κομμάτι. Παράλληλα, όμως, έδειχνε μεγάλη εμπιστοσύνη στους καλούς παίκτες κι είχε την τύχη να προπονήσει πολλά αστέρια.

Ένα από τα αξιοσημείωτα είναι ότι είχε τη φήμη του απαισιόδοξου, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι δημιουργούσε αυτή την ψευδαίσθηση για να παρακινεί τους παίκτες του. Είχε τη μοναδική ικανότητα να συνδυάζει ταλέντο και πειθαρχία και γι' αυτό ήταν τελειομανής. Ήξερε πότε έπρεπε να είναι προπονητής και πότε φίλος των αθλητών του. Μάλιστα, υπάρχουν αναφορές ότι κάποιες φορές έπαιζε ακόμη και χαρτιά με μερικούς από αυτούς.

Επίσης, σε ορισμένες προπονήσεις, έβαζε τους παίκτες του να παίζουν με δυο μπάλες, έτσι ώστε να βελτιώσουν τις ικανότητες και τις αντιδράσεις τους, ενώ έκανε τις ασκήσεις στο τέλος των προπονήσεων, καθώς ήθελε να τους έχει «φρέσκους» στην αρχή. Όλα τα παραπάνω άρχισαν να δημιουργούν τον «καθηγητή», ο οποίος έγινε ακόμα πιο σοφός μετά το ταξίδι του στις ΗΠΑ.

Ανακάλυψε ένα... άλλο μπάσκετ

Η Γιουγκοσλαβία με τον Νίκολιτς στον πάγκο της είχε κατακτήσει δύο μετάλλια σε Ευρωμπάσκετ και την έκτη θέση στην πρώτη της συμμετοχή σε Ολυμπιακούς Αγώνες, στη Ρώμη το 1960. Το 1963, η ομοσπονδία της χώρας αποφάσισε να τον στείλει στις ΗΠΑ για έξι μήνες, έτσι ώστε να μάθει περισσότερα πράγματα και να δει με ένα... διαφορετικό μάτι το άθλημα. Πράγματι, το συγκεκριμένο ταξίδι αποτέλεσε καθοριστικό για την εξέλιξη του, καθώς ανακάλυψε ένα... άλλο μπάσκετ κι έμαθε πολλά πράγματα, τα οποία στην Ευρώπη δεν γνώριζαν καν ότι υπήρχαν.

Αρχικά ο Νίκολιτς προσπάθησε να μην τα δοκιμάσει, καθώς σκέφτηκε ότι οι παίκτες του θα δυσκολεύονταν να εφαρμόσουν τις πρωτόγνωρες (για τα ευρωπαϊκά δεδομένα) γνώσεις που έφερε από τις ΗΠΑ. Η πρόκληση, όμως, ήταν μεγάλη κι έτσι έκανε κάποιες μικρές αλλαγές, ειδικά όσον αφορά στην άμυνα ζώνης και τη χρήση του σώματος.

Εκτός από την εξαιρετική δουλειά στην Εθνική, έκανε εξίσου καλή δουλειά και στις ομάδες που εργάστηκε στην πατρίδα του, αλλά και στην Ιταλία. Φυσικά, ξεχωρίζει η παρουσία του στη Βαρέζε με την οποία σε διάστημα τεσσάρων ετών (1969-73) πανηγύρισε τρία Κύπελλα Πρωταθλητριών, τρία πρωταθλήματα Ιταλίας, ισάριθμα κύπελλα και δύο διηπειρωτικά! Στη Γιουγκοσλαβία, κέρδισε το εθνικό κύπελλο το 1962 και το πρωτάθλημα το 1963 με την ΟΚΚ Βελιγραδίου (όπου είχε παίκτη τον Ραντιβόι Κόρατς).

Επίσης, με την εθνική ομάδα της Γιουγκοσλαβίας ήταν πρωταθλητής του Ευρωμπάσκετ το 1977, φιναλίστ το 1961 και 1965 και τρίτος το 1963, ενώ κέρδισε ένα ασημένιο μετάλλιο στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1963 και το χρυσό το 1978. Είναι από τις περιπτώσεις που το παλμαρέ ενός προπονητή «μιλάει» από μόνο του...

Οι συμβουλές του ήταν από... χρυσάφι!

Ο Νίκολιτς εγκατέλειψε την προπονητική στα μέσα της δεκαετίας του '80, ωστόσο δεν έφυγε ποτέ από το μπάσκετ. Ο «καθηγητής» φρόντισε να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του σε όσους τον χρειάστηκαν, με τις συμβουλές να του να... μετατρέπονται σε κούπες!

Ο πρώτος που τον ζήτησε ως σύμβουλο ήταν ο νεαρός προπονητής Μπόρισλαβ Ντζάκοβιτς το 1983, σε μια περιοδεία της Παρτιζάν στην Ιταλία. Μάλιστα, εκείνη την περίοδο ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς είχε δοθεί δανεικός από την Μπόρακ Τσάτσακ στην Παρτιζάν, λαμβάνοντας έτσι και το πρώτο μάθημα από τον... καθηγητή του μπάσκετ. Ο νεαρός «Ζοτς» σε ένα παιχνίδι είχε αγωνιστεί 38 λεπτά, αλλά σκόραρε μόλις 2 πόντους κι ήταν φανερά απογοητευμένος. Ο Νίκολιτς, όμως, πήγε και του έδωσε συγχαρητήρια, λέγοντας του ότι ήταν ο καλύτερος παίκτης της ομάδας. «Εκείνη την ημέρα έμαθα για πάντα ότι για έναν πόιντ γκαρντ, δεν είναι σημαντικό πόσους πόντους σκοράρει», παραδέχθηκε μετά από χρόνια ο Ομπράντοβιτς.

Ο Νίκολιτς συνεργάστηκε στο Μιλάνο με τον Μπόγκνταν Τάνιεβιτς, ενώ στη συνέχεια αποδέχθηκε την πρόσκληση του Μπόζινταρ Μάλκοβιτς για να τον βοηθήσει με το μεγάλο ταλέντο που υπήρχε στη Γιουγκοπλάστικα. Το αποτέλεσμα γνωστό... Η ομάδα της Γιουγκοσλαβίας παραμένει μέχρι και σήμερα η μοναδική στη σύγχρονη ιστορία του μπάσκετ που έχει κατακτήσει τρεις συνεχόμενες χρονιάς τη Euroleague (από το 1989 ως το 1991). Ο επόμενος που του χτύπησε την πόρτα ήταν Ομπράντοβιτς, όταν στην πρώτη του σεζόν (1991/92) ως προπονητής ανέλαβε την Παρτιζάν. Κι εδώ το αποτέλεσμα είναι γνωστό! Η ομάδα του Βελιγραδίου στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης.

Ένας αξέχαστος Hall of Famer

Την Παρασκευή (12/3) συμπληρώθηκαν 21 χρόνια από τον θάνατο του, με τον Μάλκοβιτς να τον αποκαλεί στην κηδεία του «πατριάρχη» του σερβικού μπάσκετ. Το 1998 εισήχθη στο Naismith Memorial Hall of Fame, ενώ μετά τον θάνατο του μπήκε και στο HOF της FIBA το 2007. Από το 2016, το μυθικό γήπεδο «Χάλα Πιονίρ» μετονομάστηκε προς τιμήν του σε «Aleksandar Nikolic Hall».

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Lockdown - Οριστικό: Κλειστά τα σχολεία όλων των βαθμίδων σε όλη τη χώρα για δύο εβδομάδες