Ο «Μαύρος Θάνατος» του 14ου αιώνα επηρεάζει την υγεία μας σήμερα

Όταν ο «Μαύρος Θάνατος» σάρωσε την Ευρώπη το 14ο αιώνα πέθανε μέχρι και ο μισός πληθυσμός του πλανήτη. Η πιο καταστροφική πανδημία στην ανθρώπινη ιστορία υπολογίζεται ότι κόστισε τη ζωή στο 30-50% του πληθυσμού σε Ευρώπη, Ασία και Βόρειο Αφρική. Συνολικά τα θύματά της υπολογίζονται σε 100-200 εκατομμύρια.

Μια πρωτοποριακή μελέτη που αναλύει το DNA σε σκελετούς αιώνων βρήκε μεταλλάξεις που βοήθησαν τους ανθρώπους να επιβιώσουν από την πανώλη, αλλά συνδέονται με αυτοάνοσες ασθένειες που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους στη σύγχρονη εποχή.

Οι ερευνητές υποψιάστηκαν ότι ένα γεγονός τέτοιου μεγέθους πιθανότατα διαμόρφωσε την ανθρώπινη εξέλιξη. Ανέλυσαν δείγματα DNA που έλαβαν από τα δόντια 206 σκελετών από την Αγγλία και τη Δανία, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα. Η ανάλυσή τους κατόρθωσε να δείξει με ακρίβεια ποιοι από αυτούς είχαν ταφεί πριν, στη διάρκεια ή μετά την επιδημία που προκάλεσε η βουβωνική πανώλη.

Όπως γράφουν, εντόπισαν 245 μεταλλάξεις σε ένα γονίδιο που λέγεται ERAP2. Οι τέσσερις από αυτές φάνηκε να είναι προστατευτικές. Όσοι σκελετοί έφεραν τις προστατευτικές μεταλλάξεις, είχαν 40% περισσότερες πιθανότητες να είναι επιζήσαντες από την βουβωνική πανώλη. «Η επίδραση αυτή είναι τεράστια. Δεν περιμέναμε να βρούμε κάτι τόσο ισχυρό στο ανθρώπινο γονιδίωμα», δήλωσε στο BBC ο επιβλέπων ερευνητής δρ Λουις Μπαρέιρο, καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.

Το γονίδιο ERAP2 παράγει τις πρωτεΐνες, οι οποίες καταστρέφουν τα εισβάλλοντα μικρόβια και «δείχνουν» τα θραύσματά τους στο ανοσοποιητικό. Με αυτό τον τρόπο το βοηθούν να μαθαίνει να αναγνωρίζει και να τις εξουδετερώνει πιο εύκολα τον εχθρό.

Το γονίδιο αυτό έχει διάφορες μορφές. Άλλες από αυτές είναι πολύ δραστικές και άλλες ανενεργές. Κάθε άνθρωπος κληρονομεί μία κόπια του γονιδίου από κάθε γονέα του. Έτσι, οι τυχεροί, που ήταν πιο πιθανό να επιβιώσουν, κληρονόμησαν μια έκδοση υψηλής λειτουργικότητας από τη μαμά και τον μπαμπά. Και οι επιζώντες είχαν παιδιά και έτσι πέρασαν αυτές τις χρήσιμες μεταλλάξεις που έγιναν πολύ πιο συχνές.

Τα αποτελέσματα επιβεβαιώθηκαν σε σύγχρονα πειράματα με το βακτήριο της πανώλης - Yersinia pestis. Δείγματα αίματος από άτομα με χρήσιμες μεταλλάξεις ήταν πιο ικανά να αντισταθούν στη μόλυνση από αυτά που δεν είχαν. Ακόμη και σήμερα αυτές οι μεταλλάξεις που αντιστέκονται στην πανούκλα είναι πιο συχνές από ό,τι πριν από τον «Μαύρο Θάνατο».

Το πρόβλημα είναι ότι έχουν συνδεθεί με αυτοάνοσες ασθένειες όπως η φλεγμονώδης νόσος του Crohn στο έντερο- αυτό που βοήθησε να κρατήσουν τους προγόνους μας ζωντανούς πριν από 700 χρόνια, αλλά θα μπορούσενα βλάψουν την υγεία μας σήμερα.

Άλλες ιστορικές δυνάμεις στο DNA μας κληροδότησαν επίσης χαρακτηριστικά που μας επηρεάζουν σήμερα. Περίπου το 1-4% του σύγχρονου ανθρώπινου DNA προέρχεται από τους προγόνους μας και αυτή η κληρονομικότητα επηρεάζει την ικανότητά μας να αντιστεκόμαστε σε ασθένειες συμπεριλαμβανομένου του κορονοϊού.

«Επομένως, αυτές οι ουλές από το παρελθόν εξακολουθούν να επηρεάζουν την ευαισθησία μας στις ασθένειες σήμερα, με έναν αρκετά αξιοσημείωτο τρόπο», δήλωσε ο καθηγητής Μπαρέιρο. Τα προστατευτικά γονίδια του χθες, όμως, σήμερα έχουν αποδειχθεί επιζήμια. «Το υπερδραστήριο ανοσοποιητικό ήταν πολύτιμο κατά το παρελθόν. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, μάλλον δεν είναι και τόσο ωφέλιμο», κατέληξαν οι ειδικοί.