Nowruz: Το ιρανικό νέο έτος και η εαρινή ισημερία
Η 21η Μαρτίου είναι ευρύτερα γνωστή ως η αρχή της Άνοιξης, αλλά και η ημέρα κατά την οποία σημειώνεται το φαινόμενο της εαρινής ισημερίας (η διάρκεια της ημέρας είναι ίση ως προς τη διάρκεια της νύχτας). Πόσοι, όμως, από εσάς ότι είναι και μια μεγάλη γιορτή;
Κάθε χρόνο, λοιπόν, στις 21 Μαρτίου οι απανταχού Ιρανοί γιορτάζουν το Nowruz (στα περσικά προφέρεται «νουρούζ» και στα ελληνικά μεταφράζεται ως η «νέα ημέρα»), που είναι το Ιρανικό Νέο Έτος.
Σύμφωνα με την περσική παράδοση, πρόκειται για μια πολύ σημαντική γιορτή, η οποία έχει ιστορία τουλάχιστον 3.000 χρόνων και σηματοδοτεί την έναρξη του Φαρβαρντίν, του πρώτου μήνα του ιρανικού ημερολογίου, ο οποίος έχει 31 ημέρες.
Το Nowruz είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την εαρινή ισημερία. Η στιγμή, κατά την οποία ο Ήλιος διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό και ισοσκελίζει την ημέρα με τη νύχτα, υπολογίζεται επακριβώς κάθε χρόνο, και οι ιρανικές οικογένειες μαζεύονται μαζί, για να προσευχηθούν.
Αν και έχει τις ρίζες του στον Ζωροαστρισμό, το Nowruz γιορτάζεται από ανθρώπους διαφορετικών εθνογλωσσικών κοινοτήτων εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Ο όρος «Nowruz» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα ιστορικά περσικά αρχεία κατά τη διάρκεια του 2ου αιώνα π.Χ., αλλά υπήρξε μια εξίσου σημαντική ημέρα κατά την εποχή των Αχαιμενιδών (περίπου 550-330 π.Χ.), όταν οι βασιλείς διαφόρων εθνοτήτων υπό την περσική αυτοκρατορία συνήθιζαν να φέρνουν δώρα στον Αυτοκράτορα της Περσίας κατά το Nowruz, ο οποίος αποκαλείτο και Βασιλέας των Βασιλέων («Σαχ-αν-σαχ» στα περσικά, εξ’ ου και η λέξη «σάχης»).
Η σημασία του Nowruz κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Αχαιμενιδών ήταν τέτοια που ο μέγας Πέρσης βασιλιάς, ο Καμβύσης ο Β’, νομιμοποιήθηκε ως άρχοντας μόνον ύστερα από τη συμμετοχή του στους εορτασμούς της περσικής Πρωτοχρονιάς (Nowruz).
Πριν την κατάρρευση της πρώην ΕΣΣΔ, το Ιράν ήταν η μοναδική χώρα που παρακολουθούσε επίσημα τους εορτασμούς του Nowruz. Όταν οι χώρες της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου κέρδισαν την ανεξαρτησία τους από τους Σοβιετικούς, ανακήρυξαν και αυτές με τη σειρά τους το Nowruz εθνική γιορτή. Μάλιστα, το 2010 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αναγνώρισε την Παγκόσμια Ημέρα του Nowruz, περιγράφοντάς την ως μια ανοιξιάτικη γιορτή περσικής προέλευσης που γιορτάζεται εδώ και πάνω 3.000 χρόνια. Μάλιστα, η UNESCO ενέγραψε επίσημα το Nowruz στη λίστα της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας το 2009.
Με αφορμή τον εορτασμό του Ιρανικού Νέου Έτους, η Google έχει αφιερώσει το Doodle της Δευτέρας (21/03/2016), με ένα πανέμορφο και άκρωε ανοιξιάτικο λογότυπο για το Nowruz.