Δάσος του Ρούβα: Γιατί αξίζει να πραγματοποιήσουμε μία επίσκεψη στο «πλούσιο» πρινόδασος της Κρήτης;
Το φαράγγι του Ρούβα, το Γάφαρη ή αλλιώς, το φαράγγι Αγίου Νικολάου, από την ομώνυμη Μονή, είναι το σημαντικότερο φαράγγι του Ψηλορείτη, με «πλούσια» χλωρίδα και πανίδα, το οποίο έχει συνολικό μήκος περίπου 4 χλμ., με διαμορφωμένη διαδρομή 2,7 χλμ., σε ένα πραγματικά μοναδικό περιβάλλον. Μπορεί να μην αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς της Κρήτης, ωστόσο, μία επίσκεψη εκεί, θα μας υπενθυμίσει πως το νησί είναι γεμάτο με κρυμμένους «θησαυρούς», που αξίζει να ανακαλύψουμε.
Γιατί το κατάφυτο δάσος του Ρούβα είναι ξεχωριστό;
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως το οικοσύστημα του δάσους και του φαραγγιού του Ρούβα ξεχωρίζει για πολλούς λόγους. Να αναφέρουμε πως είναι το μεγαλύτερο σε έκταση πρινοδάσος της Κρήτης (περίπου 30.000 στρέμματα), με τους συνήθως θαμνώδεις πρίνους να έχουν αναπτυχθεί σε εντυπωσιακό μέγεθος. Οι πρίνοι που το απαρτίζουν έχουν μεγάλη ηλικία, η διάμετρος του κορμού τους σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνάει το ένα μέτρο και το ύψος τους μπορεί να φτάσει τα 15 μέτρα. Φυτρώνουν τόσο πυκνά, ώστε αποτελούν καθαρή βιοκοινωνία δάσους, με πολλά θαμνώδη είδη να συμπληρώνουν την πυκνή βλάστηση. Μαζί με τους πρίνους, υπάρχουν και άλλα είδη τυπικά της κρητικής χλωρίδας, όπως η αρία (αζίλακας), η φιλύκη, ο ασφένταμος, το κυπαρίσσι, το πεύκο, το πλατάνι και οι αχλαδιές. Τα δενδρώδη πουρνάρια κατάφεραν να ευδοκιμήσουν, καθώς η περιοχή είναι απομονωμένη, χωρίς σημαντικές ανθρωπογενείς παρεμβάσεις. Εκτός από τους πανύψηλους πρίνους, υπάρχουν και πολλά άλλα είδη δέντρων, μάρτυρες της δύναμης της φύσης, με εντυπωσιακή διάμετρο κορμού.
Μια δεύτερη μοναδικότητα αυτού του εκπληκτικού οικοσυστήματος, που αποτελεί τμήμα του αναγνωρισμένου από την UNESCO «Γεωπάρκου του Ψηλορείτη», είναι η σπάνια χλωρίδα και πανίδα. Στην περιοχή ζουν το ζώο «φάντασμα» της Κρήτης, δηλαδή ο κρητικός αγριόγατος, αλλά και ο γυπαετός, ενώ ευδοκιμεί το ενδημικό δέντρο αμπελιτσιά, από το οποίο φτιάχνονται οι καλύτερες παραδοσιακές «κατσούνες», και η σπάνια ορχιδέα, δηλαδή το «κρητικό κεφαλάνθηρο».
Ποιες είναι οι προτεινόμενες διαδρομές που αξίζει να ακολουθήσουμε
Η πρώτη διαδρομή που μπορούμε να πραγματοποιήσουμε, έχει ως σημείο εκκίνησης τη λίμνη Ζαρού, στον Άγιο Ιωάννη και καταλήγει πάλι πίσω. Συγκεκριμένα, αν περπατήσουμε το μονοπάτι που ξεκινάει από τη λίμνη του Ζαρού, πριν το φαράγγι του Αγίου Νικολάου, θα φτάσουμε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου σε 20 λεπτά, ακριβώς στην έξοδο του φαραγγιού. Από το μοναστήρι ξεκινάει το μονοπάτι που αρχικά ανηφορίζει μέσα από το παλιό καμμένο δάσος και το οποίο σύντομα εισέρχεται μέσα στο στενό φαράγγι, όπου η βλάστηση αρχίζει να πυκνώνει και οι ορθοπλαγιές να πλησιάζουν μεταξύ τους.
Στη συνέχεια προχωράμε παράλληλα με την κοίτη του ποταμού, το οποίο την άνοιξη έχει πολύ νερό και δημιουργεί καταρράκτες και μικρές λιμνούλες. Θα περάσουμε το γραφικό ξύλινο γεφυράκι και θα συνεχίσουμε μέσα στο καταπράσινο φαράγγι, έως ότου φτάσουμε στην «καρδιά» του δάσους, στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη, μετά από δύο ώρες πεζοπορίας στο φαράγγι. Στον Άη Γιάννη βρίσκεται το ομώνυμο εκκλησάκι, ενώ στο τριγύρω λιβάδι έχει δημιουργηθεί χώρος για πικ-νικ, καταφύγιο άγριας ζωής, τουαλέτες και χώροι ανάπαυσης, ενώ εφόσον το επιθυμούμε, μπορούμε να δροσιστούμε από το νερό της πηγής.
Η δεύτερη διαδρομή που μπορούμε να ακολουθήσουμε είναι από το Ψακοφάραγγο, στον Άγιο Ιωάννη και τη λίμνη Ζαρού. Αναλυτικά, ακόμη βορειότερα του Αγίου Ιωάννη, υπάρχει το φαράγγι Ψακοφάραγγο μήκους 6 χλμ. Το φαράγγι ξεκινάει κοντά από την κορυφή του Σκίνακα και καταλήγει στον Άγιο Ιωάννη. Υπάρχει ένα εύκολο, «σημαδεμένο» μονοπάτι, το οποίο ξεκινάει από το γραφικό εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού (προσβάσιμο από τη Γέργερη ή τα Ανώγεια) και καταλήγει στον Άη Γιάννη και στη συνέχεια, μέσω του φαραγγιού του Ρούβα που μόλις περιγράψαμε, στη λίμνη του Ζαρού. Αυτή η διαδρομή είναι πολύ όμορφη, αλλά χρειάζεται κάποιος να μας μεταφέρει ως τον Τίμιο Σταυρό και να μας παραλάβει από τη λίμνη του Ζαρού.
Έτσι, ξεκινάμε από τον ναό του Τίμιου Σταυρού, ο οποίος χτίστηκε το 2008 με πέτρες της περιοχής και αποτελεί το «κόσμημα» του τόπου. Τριγύρω θα δούμε κυκλικές πέτρινες κατασκευές, τα μητάτα, δηλαδή τα χαρακτηριστικά μικρά καταφύγια των βουνών της Κρήτης. Στη συνέχεια, κατηφορίζουμε για μία ώρα μέσα από ένα πυκνό δάσος με κυπαρίσσια και πρίνους, ως την κοίτη του Ψακοφάραγγου. Έπειτα, προχωράμε κατά μήκος του φαραγγιού, που σχηματίζει μια φαρδιά κοιλάδα.
Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι τα χαμηλά δέντρα και τα κατσόπρινα. Συνεχίζουμε να περπατάμε κατά μήκος του ποταμού, ενώ το φαράγγι συνεχώς στενεύει και η βλάστηση πυκνώνει. Έπειτα από 1,5 ώρα καταλήγουμε στον Άη Γιάννη, όπου μπορούμε να ξεκουραστούμε και να συνεχίσουμε στο φαράγγι του Ρούβα ως τη λίμνη του Ζαρού.
Μπορεί το πανέμορφο, πυκνό δάσος Ρούβα να μην είναι γνωστό όπως άλλα, καθώς βρίσκεται σε ένα από τα πιο δύσβατα και απομονωμένα μέρη της Κρήτης, ωστόσο, έχει μεγάλη οικολογική αξία και εντάσσεται στο δίκτυο NATURA, ενώ με την ομορφιά και την αγνότητά του κερδίζει κάθε επισκέπτη από το πρώτο λεπτό.