Η Τήλος ξανά στην πρωτοπορία: Όταν η οικολογία οδηγεί την τέχνη

Επαναχρησιμοποιώντας υλικά τα οποία συλλέγονται καθημερινά στο Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας της Τήλου, δύο εικαστικά και σχεδιαστικά δίδυμα, οι «Hypercomf» και οι «The New Raw» φιλοξενούνται στο νησί για να διερευνήσουν στην πράξη τα όρια της τέχνης και τις απτές λύσεις που μπορεί να προσφέρει η δημιουργικότητα σε ζητήματα σχετικά με την βιωσιμότητα, την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος.

Η τρίμηνη φιλοξενία των καλλιτεχνών και σχεδιαστών εγκαινιάζει μια νέα πτυχή της συνεργασίας του δήμου της Τήλου με τον οργανισμό Polygreen Culture & Art Initiative (PCAI) με στόχο τόσο οι δημιουργοί, όσο και οι κάτοικοι του νησιού να έρθουν πιο κοντά σε έναν τρόπο σκέψης και ζωής που οδηγεί σταθερά στον στόχο της Τήλου να είναι το πρώτο νησί μηδενικών αποβλήτων στην Ελλάδα, μέσα από την έρευνα, τον σχεδιασμό, τη μεθοδολογία και την εκπαίδευση με την καλλιτεχνική πρακτική.

Πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση αφού οι κάτοικοι και τα παιδιά του νησιού έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν εργαστήρια και ημέρες όπου τα εργαστήρια των καλλιτεχνών θα είναι ανοιχτά ώστε οι ίδιοι να δουν την οικολογία επιστρατεύοντας τα εργαλεία της τέχνης, ενώ οι δημιουργοί έρχονται σε επαφή με την ιστορία, την χειροτεχνία και τις λαογραφικές παραδόσεις του νησιού προκειμένου να τις ενσωματώσουν.

«Με όραμα έναν κόσμο χωρίς απόβλητα, όλοι εμείς στην Polygreen προσπαθούμε για την ευρεία υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας, με στόχο την αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου υλικού, δίνοντάς του μια δεύτερη ζωή. Σε αυτό το ταξίδι, θεωρούμε ότι η τέχνη αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο, καθώς προσφέρει έναυσμα για κριτική σκέψη και περαιτέρω συζήτηση» σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο ιδρυτής και διευθυντής του PCAI και διευθύνων σύμβουλος της Polygreen, κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος. Έτσι, «στο πλαίσιο του "Just Go Zero Tilos", του προγράμματος που μετέτρεψε την Τήλο στο πρώτο νησί μηδενικών αποβλήτων, το PCAI δημιούργησε ένα πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών και σχεδιαστών ώστε να καλέσει και να υποδεχτεί καλλιτέχνες με στόχο να υπογραμμίσει σε κάθε επίπεδο την αναγκαιότητα για σφαιρική αντιμετώπιση και επίλυση ζητημάτων» αναφέρει ο ιδρυτής του οργανισμού.

Η επιλογή των καλλιτεχνών «Hypercomf» και του σχεδιαστικού διδύμου «The New Raw» προέκυψε κατόπιν απευθείας ανάθεσης από την καλλιτεχνική διεύθυνση του PCAI. Πρόκειται για Έλληνες δημιουργούς με διεθνή παρουσία στη σκηνή των εικαστικών και του σχεδίου. «Μέσα από το πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών θα δοθεί στους κατοίκους του ακριτικού νησιού η δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη και να αντιληφθούν στην πράξη την αξία όλων των υλικών που δεν τους είναι πλέον χρήσιμα. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται ο νέος πολιτισμός που εγκαινιάζουμε στην Τήλο» υπογραμμίζει ο κ. Πολυχρονόπουλος, προσθέτοντας ότι παράλληλα, προγραμματίζονται «οpen studio days και εκπαιδευτικά εργαστήρια τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες του νησιού, προσφέροντας στους συμμετέχοντες μια σφαιρική προσέγγιση της τέχνης, του περιβάλλοντός και του πολιτισμού».

Όσον αφορά το πρόγραμμα κυκλικής οικονομίας της Τήλου, όπως εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος της Polygreen «από τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από την έναρξη υλοποίησης του προγράμματος "Just Go Zero Tilos" έως σήμερα, προκύπτει ότι τα μη ανακυκλώσιμα υλικά που συλλέγονται αποτελούν πλέον λιγότερο από το 15% του συνολικού όγκου αποβλήτων που παράγονται στο νησί. Τα υλικά αυτά προωθούνται από την Polygreen για ενεργειακή αξιοποίηση στην αδειοδοτημένη εγκατάσταση του oμίλου μας στον Ασπρόπυργο. Κάποιες ειδικές ροές, όπως παλιές συσκευές, έπιπλα ή υφάσματα, επιλέγονται από τους καλλιτέχνες μας ώστε να αξιοποιηθούν ως πρώτη ύλη για τέχνη και δημιουργία. Στην Τήλο τίποτα πια δεν πάει χαμένο, κάτοικοι και επισκέπτες έχουν υιοθετήσει έναν zero waste τρόπο σκέψης, ο οποίος οδηγεί σε έναν νέο τρόπο ζωής». Οι δύο ομάδες που φιλοξενούνται στο νησί «θα αφιερώσουν ένα μεγάλο μέρος του χρόνου τους στην Τήλο, ώστε να αφουγκραστούν τον χαρακτήρα του τόπου και να συνομιλήσουν με τους ανθρώπους του νησιού και θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν το πρόγραμμα κυκλικής οικονομίας που υιοθέτησε το νησί, την αλυσίδα διαχείρισης και το σύστημα διαλογής ώστε να δημιουργήσουν νέα, πρωτότυπα έργα σύγχρονης τέχνης χρησιμοποιώντας ανακυκλώσιμα -ή μη- υλικά» εξηγεί ο κ. Πολυχρονόπουλος.

«Το στοίχημα είναι να αλλάξουμε όλοι την καθημερινότητά μας, να υιοθετήσουμε έναν νέο τρόπο σκέψης και να κάνουμε νέες συνειδητές επιλογές ώστε να παράγουμε λιγότερα απόβλητα» τονίζει ο ιδρυτής του PCAI, προσθέτοντας ότι «για τις ειδικές ροές αποβλήτων, σίγουρα η επισκευή και η επαναχρησιμοποίηση, ακόμα και στο σπίτι μας, αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, στην Τήλο και στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των κατοίκων πραγματοποιήσαμε δημιουργικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, ώστε να μπορούν μόνοι τους να αξιοποιήσουν παλιά υφάσματα ή να κατασκευάσουν διακοσμητικά από τέτοιου είδους υλικά. Έτσι, είδαν για πρώτη φορά με ποιον τρόπο μπορούμε όλοι να αποτελέσουμε μέρος της λύσης».

Το πρώτο πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών του οργανισμού σχεδιάστηκε το 2019 από την Κίκα Κυριακάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του PCAI, ενώ στην επιτροπή αξιολόγησής του συμμετείχαν οι Hans Ulrich Obrist, καλλιτεχνικός διευθυντής Serpentine Galleries, και Krist Gruijthuijsen, διευθυντής του KW Institute. To 2021 o οργανισμός επιλέχθηκε ως official nominator του σημαντικού περιβαλλοντικού βραβείου Earthshot Prize, το οποίο θεσπίστηκε από το Royal Foundation of the Duke and Duchess of Cambride.

Στους Δελφούς το Παγκόσμιο Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας και Πολιτισμού «π»

Υπηρετώντας το όραμα για ένα βιώσιμο μέλλον όπου η αρμονία ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο θα έχει αποκατασταθεί, η Polygreen προχώρησε στην ανακατασκευή του κτηρίου Πικιώνη ή Παβίλιον στους Δελφούς, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί από τα τέλη της δεκαετίας του '90 για να στεγάσει το Παγκόσμιο Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας και Πολιτισμού με θέα το δελφικό τοπίο. Λιθόκτιστο, με ανάγλυφες τεχνοτροπίες στους τοίχους και εντυπωσιακό δάπεδο, το Παβίλιον κατασκευάστηκε το 1959 και αποτέλεσε ένα μοναδικό δείγμα μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής. Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Πέτρο Πικιώνη, γιο του διάσημου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, θεωρείται ένα από τα κτίσματα των Δελφών που εντάσσονται στο τοπίο απόλυτα ισορροπημένα, προσφέροντας μια μοναδική θέα που φτάνει έως τη θάλασσα. Χτισμένο για λογαριασμό του ΕΟΤ, λειτούργησε ως τουριστικό περίπτερο, κέντρο διασκέδασης, αναψυκτήριο, καφετέρια και μπαρ ενώ, όπως προκύπτει από φωτογραφικό υλικό, την δεκαετία του 60 το είχαν επισκεφτεί το ζεύγος Καραμανλή, η Μαρία Κάλλας και η Τζάκι Κένεντι.

Ο οργανισμός επέλεξε τους Δελφούς και τον συγκεκριμένο χώρο για συμβολικούς λόγους καθώς, χαραγμένη στο ναό του Απόλλωνα εδώ και 2.500 χρόνια είναι η φράση «Μηδέν 'Αγαν», δηλαδή «τίποτα περιττό». Ως θεμελιώδης αξία της κυκλικής οικονομίας και της βιωσιμότητας, το Δελφικό Παράγγελμα γίνεται χρησμός, προβλέποντας ότι το μέλλον του πλανήτη βρίσκεται στη διαφύλαξη των φυσικών του πόρων. Το όνομα του Κέντρου, η μαθηματική σταθερά «π» αντλεί έμπνευση από τον λόγο της περιφέρειας του κύκλου προς τη διάμετρό του ως πέρασμα από το γραμμικό στοιχείο στο κυκλικό. Μάλιστα, έως τις 30 Οκτωβρίου θα φιλοξενείται στο Παβίλιον η έκθεση «Keeping Time», με έργα των Carly Glovinski, Lynne Harlow και Charly Nijensohn, ως ένας προβληματισμός γύρω από τον χρόνο και την υλικότητα, ενσωματώνοντας την αγωνία για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, η οποία καθ' όλη τη διάρκειά της θα πλαισιωθεί από ένα πρόγραμμα ξεναγήσεων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ειδικά σχεδιασμένων για παιδιά, με στόχο την εξοικείωση τους με έννοιες της οικολογίας που εξελίσσονται σε απόλυτη αναγκαιότητα για την ύπαρξη μας στον πλανήτη.