Κύθηρα: Το νησί που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης καλλιτεχνών - Τα «σημάδια» της ιστορίας και του μύθου

Τα Κύθηρα βρίσκονται νότια της Πελοποννήσου, ανάμεσα στον Κάβο Μαλέα και τη Δυτική Κρήτη. Αποτελούν μια ιδιαίτερη διοικητική, γεωγραφική και ιστορική ενότητα και στο διάβα των αιώνων έχουν διαμορφώσει έναν άκρως ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Τα Κύθηρα είναι κατά τη Μυθολογία ο τόπος γέννησης της Αφροδίτης, όπου η θεά του έρωτα λατρεύτηκε ως «Αφροδίτη Ουρανία». Το νησί των Κυθήρων αποτέλεσε διαχρονικά πηγή έμπνευσης καλλιτεχνών, ζωγράφων, ποιητών και λογίων. Τόπος κατεξοχήν μαγικός, με έντονα τα σημάδια της ιστορίας αλλά και του μύθου, διαμόρφωσε μια ιδιαίτερη κουλτούρα εξαιτίας των πολλών και ετερόκλητων κατακτητών που κατά καιρούς δέχθηκε.

Νησί με έντονες αντιθέσεις, ακόμα και στην αρχιτεκτονική του, προκαλεί τον επισκέπτη να το ανακαλύψει. Καστροπολιτείες, εξαίρετης τέχνης βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί ναοί, μεγάλα πέτρινα γεφύρια, σχολεία της Αγγλοκρατίας, παραδοσιακά πυργόσπιτα με πωρόλιθους στις πόρτες και τα παράθυρά τους, αρχοντικά με οικόσημα παλαιών επιφανών οικογενειών, είναι μερικά μόνο από τα ιδιαίτερα στοιχεία του πολιτισμού του νησιού.

Η ποικιλία των μορφών της ακτογραμμής των Κυθήρων αναδεικνύει την υπέροχη πεντακάθαρη θάλασσά τους η οποία προσφέρεται για καταδύσεις και θαλάσσια σπορ. Συγκεκριμένες οργανωμένες πλαζ, συνυπάρχουν αρμονικά με αυθεντικά παραδεισένιες παραλίες. Κάθε σημείο του νησιού έχει πρόσβαση σε μια κοντινή του ακρογιαλιά και σε όποια κι αν βρεθείτε, θα απολαύσετε την δροσερή θάλασσα των Κυθήρων. Οι παραλίες του νησιού είναι πολλές και ικανοποιούν κάθε απαίτηση.

Ξεκινώντας από το βόρειο τμήμα του νησιού, βρίσκουμε την παραλία του Αϊ-Νικόλα, δίπλα στον επιβλητικό φάρο του Μουδαρίου, και συνεχίζει με τις παραλίες της Πλατειάς Άμμου και των Φούρνων. Κοντά στην Αγία Πελαγία, δύο υπέροχες παραλίες, του Λορέντζου και η Λαγκάδα, καθώς και η μικρή λίμνη δίπλα στη θάλασσα που δημιουργεί η απόληξη του εντυπωσιακού φαραγγιού της Παλαιόχωρας.

Λίγο ανατολικότερα συναντάμε το Διακόφτι με λευκή άμμο και δυτικά, τον Λιμιώνα και του Λυκοδήμου με τα μοναδικά τους ηλιοβασιλέματα. Ανατολικά του νησιού, συναντάμε μια σειρά από πανέμορφες παραλίες όπως η Παλαιόπολη και η Πιάτσα, ενώ προχωρώντας νότια συναντάμε το εξωτικό Καλαδί, την Κομπονάδα και την Φυρή Άμμο, παραλία που έχει βραβευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Χαλκός είναι η φυσική συνέχεια του λαγκαδιού που ξεκινάει από τον Κάλαμο, δημιουργώντας στην απόληξη του μια από τις πιο γραφικές παραλίες του νησιού. Τέλος, στο νότιο μέρος, το Καψάλι, το Σπαραγαρίο και το Μελιδόνι.

Λόγω της ιδιαιτερότητας της θέσεώς του το νησί μπορεί να υποστηρίξει windsurfing, ιστιοπλοΐα, σκί, καταδύσεις, (scuba diving) και φυσικάψάρεμα.

Μια σημαντική ιδιαιτερότητα του νησιού είναι τα σπήλαιά του. Πιο γνωστό απ΄όλα είναι της Αγ. Σοφίας στο Μυλοπόταμο, με εξαίρετες βυζαντινές τοιχογραφίες, το οποίο είναι επισκέψιμο καθ΄όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Εντυπωσιακή είναι η θαλασσοσπηλιά του μικρού νησιού Χύτρα απέναντι από το Καψάλι, από το οποίο υπάρχει καθημερινά πλοίο προς και από αυτή.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια συστηματική προσπάθεια ανάδειξης των παλαιών μονοπατιών του νησιού, η οποία κάθε χρόνο αυξάνεται. Ο επισκέπτης μπορεί να ακολουθήσει τις χαραγμένες και χαρτογραφημένες πεζοπορικές διαδρομές και να δει παλιούς νερόμυλους, καταπράσινες λαγκαδιές, καταρράκτες και σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Περπατώντας στα Κύθηρα ανακαλύπτει κανείς τον κρυμμένο τους θησαυρό. Επίσης οι χωματόδρομοι αυτοί προσφέρονται και για ποδηλασία.

Το θρησκευτικό συναίσθημα των Κυθηρίων είναι πολύ έντονο. Λέγεται ότι το νησί αριθμεί σχεδόν 350 ναούς! Καύχημα όλων των Κυθηρίων και θρησκευτικό κέντρο του νησιού είναι η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα, Ιερό Προσκύνημα Πανελλήνιας εμβέλειας στα δυτικά των Κυθήρων και τόπος εύρεσης της Θαυματουργής Εικόνας της Παναγίας που γιορτάζει πανηγυρικά στις 24 Σεπτεμβρίου και προσελκύει χιλιάδες προσκυνητές.

Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα του νησιού είναι ο πλούτος της ενδοχώρας του. Μικρά γραφικά χωριά και οικισμοί υπάρχουν σε όλη του την έκταση και αποτελούν έναν λαογραφικό θησαυρό για τον επισκέπτη.

Τα τοπικά προϊόντα είναι εξαιρετικής ποιότητος. Πρωτεύον είναι το πασίγνωστο θυμαρίσιο μέλι που θεωρείται από τα κορυφαία παγκοσμίως. Τα Κύθηρα παράγουν υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο καθώς και κρασί. Αγνά οπωροκηπευτικά προϊόντα της Κυθηραϊκής γης διατίθενται στα παραδοσιακά παζάρια του Λιβαδίου και του Ποταμού.

Η τοπική παραδοσιακή μαγειρική ξεχωρίζει στην παραγωγή των γλυκών. Μπορεί κανείς να δοκιμάσει από μια πλούσια γκάμα που περιλαμβάνει αμυγδαλωτά, ροζέδες, ξεροτήγανα, πάστα μύλου, παστιτσέτα και πολλά άλλα.

Κοντά σε αυτά, απαραίτητη η εμπειρία του τσιριγώτικου ηδύποτου, της «Φατουράδας», είδους τσίπουρου εμπλουτισμένου με ζάχαρη και καννελογαρύφαλλα.

Ιδιαίτερα γευστικά είναι και τα προϊόντα των παραδοσιακών φούρνων που λειτουργούν στο νησί. Ξεχωρίζει το πασίγνωστο πλέον Τσιριγώτικο λαδοπαξίμαδο το οποίο φτιάχνεται με την παραδοσιακή συνταγή αιώνων.