Επίσκεψη στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών

Περίπου 12 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης των Σερρών, δίπλα σε μια βαθιά χαράδρα του Μενοίκιου όρους, βρίσκεται χτισμένη η ιστορική Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Η ιστορία της μονής ξεκινάει από το 1270 και αποτελεί ένα αληθινό στολίδι της Βυζαντινής Τέχνης.

Ο κεντρικός ναός είναι λιθόχτιστος, με πολλές και σπάνιες τοιχογραφίες, ενώ το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και χρονολογείται από το 1804.

Πρώτος κτήτορας της μονής, το 1270, ήταν ο Σερραίος αγιορείτης μοναχός, ερημίτης και μετέπειτα επίσκοπος, Ιωαννίκιος. Το 1300 ο ανιψιός και διάδοχός του Ιωακείμ έχτισε το Καθολικό, την Τράπεζα και τα ψηλά τείχη γύρω από τη μονή. Έχοντας σπάνια πολιτική διορατικότητα και μπροστά στον κίνδυνο για ενδεχόμενη επέκταση των Οθωμανών στη Μακεδονία, έστειλε αντιπροσωπεία στην Προύσα και προχώρησε στην έκδοση φιρμανιού (1372), που θα προφύλασσε τη μονή από τις αυθαιρεσίες των Τούρκων. Μάλιστα, στη μονή εκάρη μοναχός σε ηλικία 35 ετών, το 1444, ο Άγιος Ραφαήλ.

Από το 1457 ως το 1462 στη μονή μόνασε ο πρώτος Πατριάρχης, μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, Γεννάδιος Σχολάριος, ο οποίος έμεινε εκεί ως το θάνατό του. Από το 1894 έως το 1901 διετέλεσε επίσημος εκπρόσωπος της μονής ο Άγιος Γρηγόριος ο Ωρολογάς, ο μετέπειτα εθνομάρτυρας Μητροπολίτης Κυδωνιών Μικράς Ασίας, ο οποίος ταυτόχρονα εκείνα τα έτη υπηρετούσε ως ιεροκήρυκας και καθηγητής του Γυμνασίου Σερρών.

Το 1917 η πλούσια βιβλιοθήκη της μονής λεηλατήθηκε από τους Βούλγαρους, οι οποίοι έστειλαν στη Βουλγαρία 24 Ευαγγέλια, 200 σπάνια χειρόγραφα σε χαρτί, 1500 παλιά βιβλία, και πολλά πολύτιμα ιερά αντικείμενα. Οι Βούλγαροι απέσπασαν παράνομα όχι μόνο τα κειμήλια της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, αλλά και πλήθος έτερων ελληνικών κειμηλίων από τη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης της Μητροπόλεως Δράμας, τη Μονή Παναγίας Καλαμούς Ξάνθης και τη Μονή Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας Ξάνθης. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, οι Ιερές Μητροπόλεις καθώς και οι αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν διατυπώσει επισήμως αίτημα για την επιστροφή των κλαπέντων ελληνικών κειμηλίων.

Το Καθολικό της μονής αποτελεί σπάνιο μνημείο βυζαντινής αγιογραφίας, και οι τοιχογραφίες αποδίδονται στον Μακεδόνα αγιογράφο Μ. Πανσέληνο. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες είναι αυτές που έγιναν κατά τη διάρκεια της ηγουμενίας του Ιωακείμ και ξεχωρίζουν για την εκφραστικότητα και τον ρεαλισμό τους. Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο της μονής είναι αναρτημένες, δεξιά κι αριστερά, οι εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας Οδηγήτριας, που προέρχονται από το αρχικό τέμπλο του καθολικού και μαζί με το πρώτο στρώμα τοιχογραφιών της Ενάτης αντιπροσωπεύουν την τέχνη της ακμής των Παλαιολόγων.

Από το 1986 εγκαταστάθηκε στη μονή γυναικεία αδελφότητα, που σε συνεργασία με τη 12η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας έχει αναλάβει το έργο της συντήρησης και αναστήλωσης της μονής, η οποία γιορτάζει στις 29 Αυγούστου την Αποτομή της Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου.