Τζουμέρκα - Το αριστούργημα της φύσης...
Την έκθεση "Τζουμέρκα - Περιστέρι - Ασπροπόταμος: Δημιουργήματα της Φύσης και του Ανθρώπου", που θα διαρκέσει ως τις 13 Νοεμβρίου, διοργανώνει ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου σε συνεργασία με το Δήμο Τρικκαίων και τη Φωτογραφική Ομάδα Τρικάλων.
Φιλοδοξία των διοργανωτών είναι να αποκομίσει ο επισκέπτης μια ολοκληρωμένη εικόνα, όχι μόνο της ανεξάντλητης φυσικής ομορφιάς που καθηλώνει, αλλά και της παράδοσης και της σύγχρονης ζωής στα Τζουμέρκα, στο Περιστέρι και στον Ασπροπόταμο.
Το Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου και οι "θησαυροί" του
Τα Τζουμέρκα, ο Λάκμος και η ευρύτερη περιοχή αποτελούν μια ιδανική εναλλακτική πρόταση για τουρισμό, η οποία απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και τα κοινωνικά στρώματα και συνδυάζει την αναψυχή με τη γνώση και την απόλαυση του φυσικού τοπίου.
Όπως αναφέρει ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου, στην περιοχή ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να απολαύσει μοναδικά τοπία ιδιαίτερης αισθητικής και περιβαλλοντικής αξίας, να περιηγηθεί στα αναρίθμητα και διαφορετικής δυσκολίας μονοπάτια, να διασχίζει χαράδρες, να ανακαλύψει σπήλαια, να ενημερωθεί για τα βοτάνια, τα σπάνια και ενδημικά είδη φυτών, να γευτεί τις παραδοσιακές συνταγές και να γνωρίσει τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής.
Το Εθνικό Πάρκο βρίσκεται στη δυτική πλευρά του κεντρικού τμήματος της οροσειράς της Πίνδου και περιλαμβάνει δύο μεγάλα ορεινά συγκροτήματα: το Λάκμο (ή Περιστέρι) με υψηλότερη κορυφή την Τσουκαρέλλα (υψόμετρο 2.221 μ.) και τα Αθαμανικά όρη (ή Τζουμέρκα) με υψηλότερες κορυφές την Κακαρδίτσα (2429μ.) και το Καταφίδι (2393μ.). Σε γενικές γραμμές οριοθετείται από την ακόλουθη οριογραμμή: κοιλάδα ποταμού Μετσοβίτικου στα βόρεια, χαράδρα ποταμού Αράχθου στα δυτικά, νότιες απολήξεις Τζουμέρκων στα Νότια και κοιλάδα ποταμού Αχελώου (Ασπροπόταμος) στα ανατολικά. Η έκταση που καταλαμβάνει είναι περίπου 820 km2, η οποία μοιράζεται στα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Διοικητικά ανήκει στους Νομούς Ιωαννίνων (54%), Άρτας (30%) και Τρικάλων (16%).
Στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου προστατεύεται σημαντική έκταση με βάση την υφιστάμενη εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, αφού περιλαμβάνονται τρεις περιοχές που έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο "Natura 2000" και η προστασία τους καθώς και η αποτελεσματική διαχείρισή τους αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας απέναντι στα όργανα της Ε.Ε.. Οι περιοχές αυτές είναι οι εξής: α) "Όρος Λάκμος (Περιστέρι) (GR2130007)" που αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)-(SPA) για την ορνιθοπανίδα, βάσει της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)-(SCI) βάσει της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43/ΕΚ., β) "Ευρύτερη περιοχή Αθαμανικών Ορέων (GR2130013)", που αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας και γ) "Όροι Αθαμάνων (Νεράϊδα) (GR2110002)" που αποτελεί Τόπο Κοινοτικής Σημασίας. Ο βιολογικός πλούτος του Πάρκου συντέλεσε στη δημιουργία 5 περιοχών ως Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ).
Το Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική περιοχή για τα θηλαστικά, καθώς στα διαφορετικά ενδιαιτήματα της περιοχής έχει καταγραφεί η παρουσία του 1/4 των ειδών των θηλαστικών που απαντώνται στην Ελλάδα (30 είδη θηλαστικών που ανήκουν σε 17 οικογένειες). Πιο αναλυτικά, στην περιοχή ζουν 4 είδη εντομοφάγων (Insectivora), ένα είδος λαγόμορφου (Lagomorpha), και 8 είδη τρωκτικών (Rodentia), 4 είδη πληφόρων αρτιοδάκτυλων θηλαστικών (Artiodactyla) και 8 είδη σαρκοφάγων θηλαστικών.
Στα σπήλαια και στις σχισμές των βράχων ζουν τουλάχιστον 5 είδη χειροπτέρων (οικογένειας Rhinilophidae και Vespertilionidae), τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας εξαιτίας της καταστροφής των ενδιαιτημάτων τους.
Η παρουσία της Αρκούδας (Ursus arctos) είναι αισθητή στο μεγαλύτερο τμήμα του Εθνικού Πάρκου, η οποία για να ικανοποιήσει τις τροφικές της ανάγκες μετακινείται σε μεγάλες αποστάσεις. Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί το νοτιοδυτικό όριο της γεωγραφικής εξάπλωσης της αρκούδα στη χώρα μας. Ο αγριόγατος (Felis sylvestris), είναι ένα εντυπωσιακό αιλουροειδές που μπορεί να σας ξαφνιάζει αν αποφασίσετε να περιδιαβείτε τα δασωμένα μονοπάτια στο Εθνικό Πάρκο. Οι καλοί ιχνηλάτες, σίγουρα θα βρουν βιοδηλωτικά ίχνη της βίδρας (Lutra lutra) κατά μήκος των οχθών των ποταμών, παρόλο που τα τελευταία χρόνια οι πληθυσμοί της έχουν μειωθεί σημαντικά, σε παγκόσμιο επίπεδο, εξαιτίας της ανθρώπινης όχλησης και της μείωσης της τροφής της.
Το αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica) διατηρεί μικρούς πληθυσμούς στα Τζουμέρκα και συναντάται σε επικλινείς καλυμμένες με δάση πλαγιές που καταλήγουν προς τα πάνω σε απόκρημνες κορυφές με σάρες, λούκια και περισσότερο ή λιγότερο οριζόντια διαζώματα με άφθονη ποώδη βλάστηση που συνήθως γειτνιάζουν αναλόγως του υψομέτρου με υπαλπικά λιβάδια. Η παρουσία του ζαρκαδιού (Capreolus capreolus) αποτελεί ενδείκτη της πολυμορφίας και της ποικιλότητας των οικοσυστημάτων του Εθνικού Πάρκου.
Η προστατευόμενη περιοχή φιλοξενεί σημαντικό αριθμό στρουθιόμορφων και αρπακτικών πτηνών (περίπου 150 είδη). Η παρουσία πολλών ειδών των αρπακτικών, καθώς και πολλών μεγάλων θηλαστικών δικαιολογεί και την αναγκαιότητα θεσμοθέτησης της περιοχής ως Εθνικού Πάρκου.
Στα κρυστάλλινα νερά των παραποτάμων του Αράχθου και του Αχελώου ζουν 7 είδη ψαριών, ενώ ακόμη διατηρούνται ορισμένοι αμιγείς πληθυσμοί της άγριας πέστροφας. Στα ρέματα, τα υγρά αλπικά λιβάδια, στους εποχικούς νερόλακκους της περιοχής αναπαράγονται 6 είδη αμφιβίων και 19 είδη ερπετών. Ο ελληνικός βάτραχος (Rana graeca) ζει κοντά στην κοίτη των ορεινών ρεμάτων, η κιτρινομπομπίνα συναντάται σε υγρές θέσεις με βλάστηση, ενώ οι φρύνοι και οι σαλαμάνδρες μετά την περίοδο αναπαραγωγής τους βρίσκουν καταφύγιο στα δάση.
Όσον αφορά στα κτηνοτροφικά είδη, αξίζει να γίνει αναφορά στην εκτροφή του προβάτου καλαρρύτικης φυλής (μπούτσικο) από τους κατοίκους των χωριών Καλαρρύτες και Συρράκο.
Το ιδιαίτερα εντυπωσιακό δημιούργημα της φύσης, συμπληρώνουν με μοναδικό τρόπο οι άνθρωποι, που από πολύ παλιά εγκαταστάθηκαν σε διαφορετικές θέσεις, δημιούργησαν τα πανέμορφα πέτρινα χωριά που στολίζουν κάθε πλαγιά των Τζουμέρκων και εναρμονίζονται ιδανικά με το τοπίο. Το Συρράκο, οι Καλαρρύτες, το Ματσούκι, τα Πραμάντα, οι Μελισσουργοί, τα Θεοδώριανα, η Αγνάντα, το Βουργαρέλι, οι Χουλιαράδες, το Αθαμάνιο, η Νεράιδα, η Αγία Παρασκευή, το Γαρδίκι, το Χαλίκι, το Καλέντσι, η Πλατανούσα, το Μιχαλίτσι είναι μερικούς από τους οικισμούς απείρου κάλλους που βρίσκονται κάτω από τις γυμνές κορυφές των ορεινών όγκων.
Η ενημέρωση των ντόπιων και των επισκεπτών αποτελούν μια από τις βασικές προτεραιότητες που έχει θέσει ο Φορέας Διαχείρισης (Φ.Δ.). Γι'αυτόν το λόγο έχουν δημιουργηθεί έξι κέντρα πληροφόρησης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου. Τα Κέντρα Πληροφόρησης βρίσκονται στην Πράμαντα, στους Χουλιαράδες, στην Άγναντα, στο Βουργαρέλι, στη Νεράιδα και στη θέση "Τρία Ποτάμια" Ασπροποτάμου και λειτουργούν υπό την εποπτεία του Φ.Δ..
Παράλληλα, έχουν προγραμματίσει δράσεις που στοχεύουν στην προβολή και στην ενημέρωση του κοινού για το Εθνικό Πάρκο. Οι δράσεις αυτές αφορούν την προμήθεια και τοποθέτηση οπτικοακουστικού υλικού και διαδραστικών εφαρμογών στα κέντρα πληροφόρησης την τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων, την προβολή και μετάδοση τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών μηνυμάτων, τη δημιουργία ενός οδηγού με πληροφορίες για την περιοχή, τη δημιουργία ιστοσελίδας και υλικού ευαισθητοποίησης - ενημέρωσης για την περιοχή.
Επιπλέον, υλοποιούνται εκθέσεις, ενημερωτικές συναντήσεις για επιστημονικά και διαχειριστικά θέματα, ξεναγήσεις, παρουσιάσεις για μαθητές και προωθείται κάθε ενέργεια με τη διοργάνωση συνεδρίων, σεμιναρίων, διαλέξεων, ημερίδων και άλλων εκδηλώσεων.
Μερικά μονάχα από τα φυσικά και πολιτιστικά στολίδια που ο επισκέπτης μπορεί να δει είναι το ξακουστό "Γεφύρι της Πλάκας" στον ομώνυμο οικισμό, το Σπήλαιο Ανεμότρυπας στην Πράμαντα, το Μουσείο σύγχρονης τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης» στο Ελληνικό. Επίσης το σπίτι του ποιητή του βουνού και της στάνης στο Συρράκο, Κ. Κρυστάλλη, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Συρράκο με τον χρυσοκέντητο επιτάφιο και το διπλοσκάλιστο τέμπλο του. Τους οικισμούς Συρράκο και Καλαρρύτες που έχουν χαρακτηριστεί ως τόποι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και τους παραδοσιακούς οικισμούς Χαλίκι, Ραφταναίοι και Ανθούσα. Τις χαράδρες των ποταμών Καλαρρύτικου και Άραχθου, τους εντυπωσιακούς καταρράκτες και το υπόγειο ποτάμι της Κλίφκης, τον παλιό Νερόμυλο στα Θεοδώριανα και το ρέμα Γκούρα με τα κρυστάλλινα νερά του κ.ά. Οι πιο τολμηροί ταξιδευτές μπορούν να απολαύσουν την περιοχή Βερλίγκα (2.008 μ.) από όπου πηγάζει ο Αχελώος και τις ψηλότερες κορυφές Τσουκαρέλα (2.294 μ.) στο Περιστέρι, και Κακαρδίτσα (2429 μ.), Καταφίδι (2.393 μ.), Στρογγούλα (2.107 μ) στα Τζουμέρκα.
Η παρουσία του Εθνικού Πάρκου στην περιοχή, σημειώνεται από τον Φορέα Διαχείρισης, είναι ένα "πολύτιμο" εργαλείο για τη βιώσιμη ανάπτυξή της και τα διαχειριστικά μέτρα που θα υλοποιηθούν είναι το "μαγικό φίλτρο" της επιτυχίας της συνταγής. Όχι μόνο μπορεί να τονώσει και να προσελκύσει διαφορετικές ομάδες επισκεπτών, αλλά παράλληλα να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ντόπιων και να ξαναφέρει ζωή και ζωντάνια στα ορεινά χωριά που μοιάζουν με στολίδια των απόκρημνων κορυφών του Περιστερίου και των Αθαμανικών ορέων.