Η «κοσμοπολίτισσα» Αλεξάνδρεια του χθες σε ντοκιμαντέρ
Αυτή την Αλεξάνδρεια και τη "μαγεία" της πολυπολιτισμικότητάς της στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα κατέγραψε, με τον φακό του, ο Αιγύπτιος δημιουργός, υποκύπτοντας κι αυτός στην αβάσταχτη γοητεία της...
Πρωταγωνιστές του 71 λεπτών ντοκιμαντέρ του Σερίφ Φάτχι Σάλεμ, που προβλήθηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα, πριν από λίγες ημέρες, στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, είναι επτά άνθρωποι που ανήκουν σε διαφορετικές θρησκείες, δόγματα, κοινωνικές τάξεις και ηλικίες, αλλά έχουν ένα κοινό: είναι Αλεξανδρινοί... Ανάμεσα στους Αιγύπτιους -καθηγητές, διανοούμενους κ.ά.- ένας Αρμένιος, αλλά κι ένας Έλληνας, ο Εδμόνδος Κασιμάτης, που ανασύρει από τη λήθη του χρόνου μνήμες από την άλλοτε ακμάζουσα Ελληνική Κοινότητα της Αλεξάνδρειας.
Στην πατρίδα του Κωνσταντίνου Καβάφη, του Τζιουζέπε Ουνγκαρέτι και του "πατέρα" του φουτουρισμού Φίλιππο Μαρινέτι, την πόλη στην οποία απέτισαν λογοτεχνικό φόρο τιμής με την πένα τους ο Λόρενς Ντάρελ, ο Στρατής Τσίρκας και ο Μάικλ Χάαγκ, εκεί όπου αιωρείται ακόμη το ερώτημα αν ο μύθος ήταν αυτός που δημιούργησε τους συγγραφείς της ή το αντίθετο, ο Αιγύπτιος δημιουργός αναζητεί την "ταυτότητα" μιας πόλης, που στο παρελθόν υπήρξε σημείο συνάντησης και "διαλόγου" θρησκειών, πολιτισμών, εθνοτήτων.
"Το θέμα της 'ταυτότητας' είναι ένα ζήτημα που συζητείται ευρέως τελευταία" λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Καϊρινός σκηνοθέτης, οι παιδικές μνήμες του οποίου από τις οικογενειακές αποδράσεις στην Αλεξάνδρεια και οι "στοιχειωμένες" στο μυαλό του επιγραφές των καταστημάτων του κέντρου, με τα ελληνικά ονόματα, "ξύπνησαν" κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων μιας άλλης ταινίας του (για τους Ιταλούς της Αιγύπτου).
"Αποφάσισα, λοιπόν, πως είχε έρθει η ώρα να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ για τον αλλοτινό, κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της Αλεξάνδρειας και τις πολλές της κοινότητες, που συνυπήρχαν αρμονικά η μία πλάι στην άλλη" λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Σερίφ Φάτχι Σάλεμ.
Κάπως έτσι, άρχισε να κάνει έρευνα στο youtube, αναζητώντας παλαιότερα ντοκιμαντέρ σχετικά με το ίδιο θέμα. "Κάτω από ένα βίντεο ήταν δημοσιευμένα σχόλια σε ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και άλλες γλώσσες, ανθρώπων από την Αλεξάνδρεια. Σε ένα από τα σχόλια, στην αραβική, μια νεαρή κοπέλα αναρωτιόταν ποιοι ήταν όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που σχολίαζαν σε μια γλώσσα ξένη από τη δική της, για την πόλη της. Τότε, συνειδητοποίησα πως η νέα γενιά δεν γνωρίζει για το πολυπολιτισμικό παρελθόν της πόλης" τονίζει.
Ευθύς αμέσως ξεκίνησε να αναζητεί και να διαβάζει βιβλία που έχουν γραφτεί για την Αλεξάνδρεια, να μιλά με ανθρώπους από την ελληνική, αρμενική και τις άλλες κοινότητες, οι οποίοι, όπως λέει, στήριξαν την ιδέα του και τού έδειξαν καταστήματα και άλλα κτίρια -ελληνικά και όχι μόνο- που είναι "κρυμμένα" στα σπλάχνα της πόλης, γνωστά στους ντόπιους, αλλά όχι και στους "ξένους", τους επισκέπτες, όπως αυτός.
Ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της Αλεξάνδρειας του "χθες" που "ξεπηδά" μέσα από τις πολύχρωμες -όπως και η ίδια η πόλη- σκηνές του ντοκιμαντέρ, είναι δύσκολο, κατά τον Αιγύπτιο δημιουργό, να ανακτηθεί- όχι μόνο λόγω της πολιτικής ατμόσφαιρας στην περιοχή, αλλά κυρίως γιατί ο χρόνος που έχει περάσει έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές, όπως τη μετατόπιση του κέντρου του αστικού ιστού στο πολυπληθές και πολύβουο Κάιρο.
Μοναδική ελπίδα για να διατηρηθεί η "πολύτιμη αυτή κληρονομιά της Αλεξάνδρειας" είναι, όπως λέει ο Αιγύπτιος δημιουργός, οι νέοι άνθρωποι.
"Διαπίστωσα, τόσο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων όσο και στην προβολή του ντοκιμαντέρ στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους νέους της πόλης να 'ανακαλύψουν' το παρελθόν της. Ένας απ' αυτούς, με ρωτούσε μετά την προβολή, πώς μπορεί να επισκεφθεί το ελληνικό ή το αρμένικο κλαμπ, τα σχολεία των κοινοτήτων κ.ά. Αυτό για μένα είναι και η μεγαλύτερη ελπίδα!" εξηγεί ο δημιουργός "Αυτής της Αλεξάνδρειας"...