Τα έθιμα στη Ρούμελη είναι ξεχωριστά
Το ρυμελιώτικο Πάσχα ξεχωρίζει και γι έναν ακόμη λόγο: σηματοδοτεί το αντάμωμα όλων των οικογενειών απ’ όπου και αν βρίσκονται. Εγκαταλειμμένα χωριά με λιγοστούς κατοίκους αποκτούν «ζωή» τις ημέρες του Πάσχα. Τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης η επιστροφή στις ….ρίζες είναι συχνότερη. Μάλιστα, ζωντανεύουν παραδόσεις που δεν σταματούν στο ψήσιμο του οβελία, αλλά επεκτείνονται και σε ξεχωριστά πασχαλινά δρώμενα.
Ποιες είναι οι πόλεις και τα χωριά που «πρωταγωνιστούν» στο ρουμελιώτικο Πάσχα
Αμφίκλεια: Αξίζει κανείς να βρεθεί στο παραδοσιακό Δαδί, για να ζήσει ένα αξέχαστο Ρουμελιώτικο Πάσχα. Σε κάθε γειτονιά ψήνονται πολλά αρνιά μαζί. Προσφέρονται αυγά, κρασί και γλυκά και το γλέντι κρατάει ως αργά !
Αρκίτσα: Τη Δευτέρα του Πάσχα, πραγματοποιείται το έθιμο της Ρωμάνας, που αναβιώνει ο πολιτιστικός σύλλογος. Γυναίκες, με τοπικές ενδυμασίες τραγουδώντας το τραγούδι της Ρωμάνας συγκεντρώνουν χρήματα και υλικά για να φτιάξουν παραδοσιακές πίτες. Το ίδιο απόγευμα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής προσφέρουν τις πίτες που ετοίμασαν και γίνεται ένα κλασικό γλέντι με χορό και κρασί.
Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα, στα Λουτρά Υπάτης, χορεύεται ένας ιδιαίτερος χορός που έρχεται κατευθείαν από την τοπική παράδοση: ο «κλειστός» χορός έχει τις ρίζες του στο Νεοχώρι Υπάτης.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται για δύο ακόμη ημέρες, την Τρίτη του Πάσχα στην Αγία Παρασκευή Μεξιατών και την Τετάρτη με τη μεγάλη πορεία των αντρών του χωριού μέχρι την Παναγία Αρσάλη.
Στην Υπάτη την Τετάρτη μετά το Πάσχα το απόγευμα, μόνον οι άνδρες, ανεβαίνουν στην Παναγία Αρσαλή (Αγία Ιερουσαλήμ), διανύοντας με τα πόδια μια απόσταση περίπου δύο ωρών, για να φτάσουν στην σπηλαιο-εκκλησιά.
Εκεί ψάλλεται ο εσπερινός και διανυκτερεύουν, ενώ στην Υπάτη το ίδιο βράδυ οι γυναίκες και τα παιδιά ανάβουν φωτιές στο κεντρικό σταυροδρόμι, για να κάψουν τα παλιά μαγιάτικα στεφάνια, χορεύοντας και τραγουδώντας παραδοσιακά μαγιάτικα τραγούδια. Όσοι αντέχουν, πηδούν πάνω από τις φωτιές.
Την Πέμπτη το πρωί οι «Αρσαλιώτες» τελούν θεία λειτουργία και στη συνέχεια κατεβαίνουν στην Υπάτη, όπου οι Υπαταίοι τούς υποδέχονται στη θέση «Περιβόλια» με ζωντανή μουσική. Χορός και λαϊκό πανηγύρι ακολουθεί στην πλατεία της Υπάτης.
Η Αγία Ιερουσαλήμ είναι η Αγία των σπηλαίων και των βράχων και το έθιμο προέρχεται από τα αρχαία ελληνορωμαϊκά Ροζάλια (παγανιστικές εορτές της Άνοιξης), ενώ κατά τους χρόνους της Επανάστασης του 1821 η Αγία Ιερουσαλήμ υπήρξε ορμητήριο και σημείο συνάντησης των οπλαρχηγών της περιοχής.