Ελπιδοφόρο αλλά δεν «εξαφανίζει όγκους», το «κοκτέιλ» κατά του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου

Πρόκειται για τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab, ενός αναστολέα σχεδιασμένου να αξιοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και ενός μονοκλωνικού αντισώματος. Συνδυαστικά θεραπευτικά σχήματα με βάση τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab είναι πλέον εγκεκριμένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για διαφορετικές προχωρημένες μορφές καρκίνου: το μεσοθηλίωμα, τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, το μελάνωμα και το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα.

Από τον Ιούνιο του 2021, προστέθηκε μία ακόμα ευρωπαϊκή έγκριση. Η φαρμακευτική εταιρεία Bristol Myers Squibb ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab για την πρώτης γραμμής θεραπεία ενηλίκων ασθενών με ανεγχείρητο κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα, μία σπάνια αλλά επιθετική μορφή καρκίνου που αναπτύσσεται στο τοίχωμα των πνευμόνων και κατά κανόνα προκαλείται από την έκθεση σε αμίαντο.

Περίπου ένα μήνα αργότερα, τον περασμένο Ιούλιο, η Bristol Myers Squibb ανακοίνωσε αποτελέσματα από την κλινική μελέτη φάσης 3 CheckMate -651, για τον συνδυασμό των nivolumab και ipilimumab ως θεραπείας πρώτης γραμμής σε ασθενείς με υποτροπιάζοντα ή μεταστατικό καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, συγκρινόμενο με χημειοθεραπευτικό σχήμα.

Παρόλο που ο συνδυασμός έδειξε μια σαφή, θετική τάση για τη συνολική επιβίωση των ασθενών, δεν κατάφερε να ικανοποιήσει τα καταληκτικά σημεία της μελέτης, να επιτύχει δηλαδή τους ποσοτικούς στόχους που είχαν τεθεί. Αυτό δεν αφορά το προφίλ ασφάλειας του συνδυασμού, το οποίο ήταν σύμφωνο με προηγούμενες μελέτες στους συμπαγής όγκους. Σύμφωνα με τον Abderrahim Oukessou (M.D., Αντιπρόεδρος, επικεφαλής του τμήματος ανάπτυξης καρκίνου του θώρακα της Bristol Myers Squibb), «πολλές μελέτες έχουν δείξει βελτίωση στη μακροχρόνια επιβίωση με τον συνδυασμό nivolumab και ipilimumab για διάφορους τύπους όγκων, φέρνοντας οφέλη για τους ασθενείς σε όλο τον κόσμο». Στην εν λόγω κλινική δοκιμή CheckMate -651, διαπιστώθηκε μια θετική γενική τάση επιβίωσης σε σχέση με το χημειοθεραπευτικό σχήμα για τους ασθενείς με υποτροπιάζον ή μεταστατικό πλακώδες καρκίνωμα κεφαλής και τραχήλου. Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά δεν ήταν στατιστικά σημαντικά, τόνιζε τότε το στέλεχος της BMS. «Είμαστε απογοητευμένοι γιατί αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι στατιστικά σημαντικά και παραμένουμε δεσμευμένοι στην έρευνα και την υποστήριξη ασθενών με δυσίατους τύπους καρκίνου» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Newsbomb.gr, στο πρόσφατο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ογκολογίας (ESMO) παρουσιάστηκαν κάποια στοιχεία που έδειχναν εντυπωσιακή βελτίωση σε μεμονωμένες περιπτώσεις ασθενών. Σε κάποια από αυτά τα περιστατικά βασίστηκε το δημοσίευμα του Guardian, το οποίο έκανε λόγο για μείωση του μεγέθους των όγκων έως και «εξαφάνιση» σε ορισμένους ασθενείς τελευταίου σταδίου με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. Ωστόσο, η αποτίμηση της κλινικής μελέτης για το συνδυασμό των δύο φαρμάκων για τους συγκεκριμένους όγκους και τύπο καρκίνου δεν έχει αλλάξει. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, με κλινικό ενδιαφέρον, ακόμα και αν δεν παρουσιάζουν στατιστική σημαντικότητα.

Το θεραπευτικό «κοκτέιλ»

To nivolumab είναι ένας αναστολέας σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος, σχεδιασμένος για να αξιοποιεί το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, ώστε να συμβάλλει στην αποκατάσταση της αντικαρκινικής ανοσολογικής ανταπόκρισης. Ως εκ τούτου, το nivolumab έχει καταστεί μία σημαντική θεραπευτική επιλογή σε πολλαπλούς τύπους καρκίνου.

Το παγκόσμιο πρόγραμμα ανάπτυξης του nivolumab βασίζεται στην επιστημονική εξειδίκευση της Bristol Myers Squibb στο πεδίο της Ανοσο-Ογκολογίας και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα κλινικών μελετών σε όλες τις φάσεις, συμπεριλαμβανομένης της Φάσης 3, σε διάφορους τύπους όγκων. Μέχρι σήμερα, έχουν ενταχθεί περισσότεροι από 35.000 ασθενείς στο πρόγραμμα κλινικής ανάπτυξης του nivolumab. Οι κλινικές μελέτες του nivolumab έχουν συμβάλει στην εμβάθυνση της γνώσης σχετικά με τον πιθανό ρόλο των βιολογικών δεικτών στη φροντίδα των ασθενών.

Τον Ιούλιο του 2014, το nivolumab ήταν ο πρώτος αναστολέας του ανοσολογικού σημείου ελέγχου PD-1 που έλαβε έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα είναι εγκεκριμένο σε περισσότερες από 65 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ιαπωνίας και της Κίνας. Τον Οκτώβριο του 2015, το συνδυαστικό σχήμα nivolumab με ipilimumab υπήρξε ο πρώτος ανοσοθεραπευτικός συνδυασμός που έλαβε έγκριση για την αντιμετώπιση του μεταστατικού μελανώματος, ενώ αυτή τη στιγμή το εν λόγω σχήμα είναι εγκεκριμένο σε περισσότερες από 50 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το ipilimumab είναι ένα ανασυνδυασμένο, ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα που συνδέεται στο κυτταροτοξικό Τ-λεμφοκυτταρικό αντιγόνο-4 (CTLA-4). Έχει αποδειχθεί ότι η αναστολή του CTLA-4 αυξάνει την ενεργοποίηση και τον πολλαπλασιασμό των T-κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων της ενεργοποίησης και του πολλαπλασιασμού των αντιδραστικών κυττάρων T-τελεστών που διηθούν τον όγκο. Η αναστολή της σηματοδότησης του CTLA-4 είναι επίσης δυνατό να μειώσει τη λειτουργία των Τ-ρυθμιστικών κυττάρων, που ενδέχεται να συμβάλει σε μια γενική αύξηση της απόκρισης των T-κυττάρων, συμπεριλαμβανομένης της απόκρισης του ανοσοποιητικού κατά του όγκου. Το 2011, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ ενέκρινε τη μονοθεραπεία με ipilimumab για ασθενείς με ανεγχείρητο ή μεταστατικό μελάνωμα. Το ipilimumab είναι εγκεκριμένο για το ανεγχείρητο ή μεταστατικό μελάνωμα σε περισσότερες από 50 χώρες. Ένα ευρύ πρόγραμμα ανάπτυξης για το ipilimumab, το οποίο περιλαμβάνει πολλούς τύπους όγκων, βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.